Các bang Mỹ đệ đơn kiện nhằm ngăn chính quyền ông Trump cắt giảm mạnh nguồn tài trợ liên bang cho nghiên cứu khoa học và các dự án tập trung vào tăng cường sự đa dạng trong các lĩnh vực STEM.

Báo New York Times đưa tin 16 tiểu bang của Mỹ đã kiện chính quyền Tổng thống Donald Trump vào ngày 28-5, yêu cầu tòa án liên bang ngăn chặn các khoản cắt giảm đối với những chương trình và nguồn tài trợ của Quỹ Khoa học quốc gia (NSF), mà họ cho rằng rất quan trọng để duy trì vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).

Các tiểu bang (gồm New York, California, Illinois, New Jersey...) lập luận rằng những hành động của NSF vi phạm pháp luật và sẽ gây thiệt hại ngay lập tức cũng như không thể bù đắp cho các bang này.

Theo đơn kiện, tháng trước NSF đã bắt đầu chấm dứt các dự án tập trung vào việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ, nhóm thiểu số và người khuyết tật trong các lĩnh vực STEM. Tháng này, họ thông báo cũng sẽ giới hạn chi phí nghiên cứu gián tiếp, như thiết bị và không gian phòng thí nghiệm, ở mức 15% kinh phí được cấp.

Các tiểu bang cho rằng các khoản cắt giảm như vậy "hoàn toàn vi phạm các chính sách và ưu tiên do Quốc hội Mỹ đề ra".

Tính đến ngày 28-5, có hơn 1.700 khoản tài trợ nghiên cứu của NSF đã bị hủy, tương đương 1,4 tỉ USD, theo danh sách do cơ quan này công bố.

"Các cuộc tấn công của chính quyền hiện tại vào khoa học cơ bản và những nỗ lực thiết yếu nhằm đảm bảo sự đa dạng trong STEM sẽ làm suy yếu nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta" - Tổng chưởng lý Letitia James của bang New York, người dẫn đầu vụ kiện của các bang tại tòa án liên bang ở Manhattan, nhận định.

Bà James nói: "Việc đặt chính trị lên trên khoa học sẽ chỉ khiến đất nước chúng ta tụt hậu".

Đơn kiện lưu ý chính quyền liên bang đã nỗ lực mở rộng sự tham gia của phụ nữ và người thiểu số vào khoa học và công nghệ ít nhất kể từ năm 1980, theo chỉ đạo của Quốc hội Mỹ, và sau đó sửa đổi để bao gồm cả người khuyết tật.

Các tiểu bang cho biết việc giới hạn chi phí gián tiếp ở mức 15% cho mọi dự án nghiên cứu của NSF được trao cho các trường đại học sẽ là thảm họa. Ví dụ, Hệ thống Đại học bang New York (SUNY) sẽ mất khoảng 18 triệu USD.

Thành lập năm 1950, NSF cấp kinh phí cho phần lớn nghiên cứu khoa học ở Mỹ. Trong năm tài chính 2024, ngân sách của cơ quan này là 9 tỉ USD. Dự thảo ngân sách của chính quyền ông Trump công bố tháng này đề xuất cắt giảm 55,8% khoản tiền đó.

(Nguồn: Tuoitre)