Trong thập kỷ qua, Cộng hòa Séc đã trở thành quốc gia xuất khẩu gỗ nguyên liệu lớn nhất châu Âu, vượt qua cả những cường quốc về lâm nghiệp như Đức, Pháp, Na Uy hay Phần Lan. Nhưng đối với một quốc gia có quy mô như Séc, điều này đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế cũng như rừng của nước này.

Mỗi mét khối gỗ vân sam xuất khẩu khiến Séc thiệt hại khoảng một nghìn korun. Trong khi đó, gỗ vân sam là loại gỗ chủ yếu được chế biến hoặc xuất khẩu trong nước. Tổng thiệt hại do xuất khẩu gỗ nguyên liệu chưa qua chế biến lên tới hàng trăm triệu korun mỗi năm. Việc xuất khẩu gỗ tròn chưa chế biến khiến Séc mất đi giá trị gia tăng khổng lồ có thể tạo ra nếu gỗ được chế biến trong nước.

Giá trị gia tăng không chỉ phát sinh ở chủ rừng mà còn ở các nhà xưởng cưa gỗ thô, các công ty sản xuất vật liệu xây dựng, đồ nội thất, tấm sợi gỗ dùng cho nhà bếp, giấy hoặc bột viscose dùng trong ngành dệt may. Nhờ vậy, người lao động tại các doanh nghiệp này và nhà nước qua thuế cũng sẽ được hưởng lợi. Thay vào đó, các khúc gỗ nguyên liệu của Séc thường được xuất khẩu và quay trở lại các cửa hàng ở Séc dưới dạng đồ nội thất sản xuất ở nước ngoài.

Năm 2024, tại Cộng hòa Séc có khoảng 28% số cây gỗ bị đốn được xuất khẩu dưới dạng thân cây, và trong nhiều năm trước đó, con số này thường chiếm tới một nửa.

Có nhiều lý do phức tạp khiến tại Cộng hòa Séc không phát triển thêm năng lực chế biến gỗ:

Thị trường châu Âu và cạnh tranh: Thị trường gỗ là thị trường châu Âu, không chỉ riêng Cộng hòa Séc, và sự cạnh tranh tại châu Âu rất mạnh mẽ và công nghệ phát triển cao.

Áp lực giá từ các nước láng giềng: Các xưởng gỗ ở các quốc gia lân cận, đặc biệt là Áo và Đức, sẵn sàng trả giá cao hơn cho gỗ tròn so với mức giá phổ biến ở thị trường Séc. Ngành công nghiệp chế biến gỗ của họ bao gồm các công ty lớn, cần một lượng lớn thân cây vì họ tiêu thụ nhiều nguyên liệu gỗ hơn lượng khai thác từ rừng của chính họ. Điều này làm tăng áp lực lên thị trường gỗ của Séc và khiến các xưởng gỗ của Séc kém cạnh tranh hơn.

Nguyên liệu đắt đỏ tại Séc: Cộng hòa Séc lâu nay có một trong những loại gỗ tròn có giá cao nhất hoặc thuộc nhóm cao nhất. Chi phí mua nguyên liệu chiếm hơn 80% tổng chi phí của các xưởng gỗ.

Mục tiêu lợi nhuận của rừng nhà nước: Hơn một nửa diện tích rừng ở Séc thuộc sở hữu nhà nước và 17% thuộc về các địa phương. Chính phủ cũng như các chủ sở hữu khác kỳ vọng rừng phải tạo ra lợi nhuận, đóng góp vào ngân sách nhà nước. Vì vậy, Rừng Séc (Lesy ČR) phải hoạt động theo hướng kinh doanh, bán gỗ với giá cao nhất có thể, chứ không phải giảm giá cho các nhà chế biến trong nước.

Thiếu hụt: Sau dịch bệnh bọ vỏ cây, lượng gỗ vân sam có phần ít hơn. Việc thiếu hụt còn do việc đốt mùn cưa trong các nhà máy nhiệt điện như một giải pháp cho cuộc khủng hoảng năng lượng. Tuy nhiên, xét về mặt tạo giá trị gia tăng, việc đốt gỗ là cách sử dụng nguyên liệu kém hiệu quả nhất.

Theo ČT