Tập đoàn năng lượng ČEZ hiện đảm bảo khoảng 75% sản lượng điện của Cộng hòa Séc. Dưới sự quản lý của tập đoàn này là các nhà máy nhiệt điện và hệ thống sưởi trên toàn Séc, các nhà máy điện hạt nhân tại Temelín và Dukovany cùng với nhiều nguồn năng lượng khác. Chính phủ tương lai muốn giành quyền kiểm soát hoàn toàn đối với hoạt động sản xuất điện của ČEZ, thậm chí có thể xem xét việc quốc hữu hóa toàn bộ tập đoàn này.

Theo phó chủ tịch phong trào ANO Karel Havlíček cho biết: “Việc trong tuyên bố chương trình nghị sự của chính phủ có đề cập đến sản xuất không có nghĩa là chỉ là sản xuất, nhưng cũng không loại trừ khả năng chỉ là sản xuất. ČEZ có thể mua lại toàn bộ cổ đông thiểu số và sau đó cân nhắc, chẳng hạn, có nên đưa một phần trở lại sàn chứng khoán hay không”.

Theo chính phủ tương lai, việc giành lại quyền kiểm soát hoàn toàn ČEZ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản đầu tư vào các nguồn năng lượng khác, thu được tài sản và trong những thời kỳ khủng hoảng, đảm bảo ảnh hưởng đến giá năng lượng. Việc chuyển đổi ČEZ trước đây cũng từng được chính phủ sắp mãn nhiệm của Thủ tướng Petr Fiala xem xét.

Thủ tướng Fiala khẳng định: “Cuối cùng, từ tất cả các phân tích và quyết định, kết luận là không cần can thiệp vào cơ cấu sở hữu của ČEZ, vì điều đó cũng không mang lại gì. Chắc chắn không đúng khi cho rằng nếu làm như vậy thì sẽ giải quyết được vấn đề giá năng lượng.”

Nếu chính phủ quyết định chỉ quốc hữu hóa phần sản xuất điện năng, thì phần còn lại có thể vẫn thuộc về các công ty chuyên về lưới truyền tải hoặc kinh doanh năng lượng. Tuy nhiên, chi tiết cụ thể vẫn chưa rõ.

Phản ứng của các chuyên gia

Ông Lubomír Lízal, cựu thành viên Hội đồng Ngân hàng Ngân hàng Trung ương Séc và giảng viên Khoa Kinh tế Đại học ČVUT Praha, bình luận: “Điều này có thể dẫn đến việc thay thế các cơ quan không hoạt động hiệu quả hoặc kiểm soát môi trường thị trường không hiệu quả — đơn giản là nhà nước sẽ giải quyết trực tiếp, chứ không qua môi trường đã được thiết lập mà rõ ràng không hiệu quả. Tôi xem đây như một tín hiệu rằng năng lượng thực sự đang đắt đỏ và đang tìm mọi cách để giải quyết”.

Chính phủ mới muốn mua lại trực tiếp các cổ đông thiểu số bằng tiền của ČEZ. Chi phí cho bước đi này là bao nhiêu, ông Havlíček hôm thứ Hai không nêu rõ, trước đó ông ước tính khoảng 250 tỷ korun. Ông nói thêm: “ČEZ có đủ tiền mặt để mua lại cổ phần. Sự thật là trong những năm tới, công ty sẽ không chi trả cổ tức.”

ČEZ hàng năm trả hàng tỷ korun cổ tức cho nhà nước — năm ngoái gần 18 tỷ. Chủ tịch Hội đồng Ngân sách Quốc gia Mojmír Hampl nhận định: “Theo tôi, việc quốc hữu hóa ČEZ là một điều tốn kém và vô lý. Ngoài việc khiến nhà nước mất cổ tức từ ČEZ trong nhiều năm và gây tác động tiêu cực mạnh mẽ đến thị trường vốn, ČEZ và khả năng đầu tư của công ty, thì điều này cũng không mang lại gì.”

Tác động lên sàn chứng khoán

Việc thay đổi cơ cấu sở hữu của ČEZ cũng sẽ có tác động đáng kể đến sàn chứng khoán Praha. Cổ phiếu của công ty là mã được giao dịch nhiều nhất trên sàn này.

Chính bản thân công ty ČEZ hôm thứ Hai không bình luận về khả năng quốc hữu hóa. Theo phát biểu trước đó của lãnh đạo phong trào ANO, ông Andrej Babiš, đây hiện không phải là ưu tiên. Tuy nhiên, ông Havlíček thừa nhận rằng chính phủ sẽ bắt đầu thực hiện các bước này song song với các ưu tiên khác.

(Theo ČT24)