Năm con Rồng - tức năm Giáp thìn bắt đầu vào thứ Sáu, ngày 9 tháng 2 lúc 6 giờ chiều theo giờ Séc, đây là thời điểm đón năm mới của người Việt và cả những người Séc gốc Việt. Anh Hong Cuong Nguyen, 33 tuổi, chủ nhà hàng, giải thích: “Lúc đó ở Việt Nam đã là nửa đêm”. 

Anh đã sinh sống ở Séc được 7 năm, nói tiếng Séc rất giỏi nhưng vẫn coi Việt Nam là quê hương thực sự của mình. “Chúng tôi đón năm mới ít hơn ở nhà (ở Việt Nam) một chút. Ở đó chúng tôi nấu các bữa ăn cho ngày Tết, thậm chí là 10 bữa cơm cuối năm không như ở đây chỉ có năm bữa”, anh so sánh.

Tết Nguyên đán là ngày lễ lớn nhất của cộng đồng người Việt tại Séc. Theo số liệu hiện tại của Cục Thống kê Séc, có 66.000 người nước ngoài mang hộ chiếu Việt Nam đang sinh sống tại Séc, và tổng cộng có hơn 100.000 cư dân là người gốc Việt.

“Không giống ở Việt Nam”

Năm con Mèo sắp qua và năm con Rồng sắp bắt đầu. “Món ăn truyền thống cho ngày lễ đã được nấu sẵn và đây là món nem Việt Nam nhà làm.” - anh Hong Cuong Nguyen, 33 tuổi, mang những gói nem được bọ gọn gàng trong màng bọc thực phẩm. Đáng ra nem nên được bọc trong lá chuối thay vì màng bọc thực phẩm.

“Bữa tiệc ngày tết sẽ không bao giờ giống như ở nhà (ở Việt Nam), một số nguyên liệu bị thiếu. Chúng tôi đang cố gắng làm cho ngày lễ có đủ một số thứ nhưng chắc chắn không thể giống 100%.” - anh chia sẻ.

Anh Cuong còn giới thiệu món thịt nguội Việt Nam - giò lụa. Thịt lợn xay mịn có nêm nếm với nước mắm bọc trong lá hoặc màng bọc thực phẩm và làm chín.

Người điều hành nhà hàng Việt Nam Lychee ở Ostrava-Porubá cho biết: “Các món khác trong gia đình chúng tôi bao gồm canh, nem, giò, các loại salad và bánh chưng”.

“Gạo cùng với đỗ và thịt”

Không một gia đình Việt Nam nào có thể tưởng tượng ngày đầu năm mới (Tết Nguyễn Đán) mà không có bánh chưng. Đây là là món ăn thiêng liêng trên trong dịp lễ này tương tự như món cá chép Giáng sinh của Séc. 

“Đối với chúng tôi, đón Giao thừa giống như đêm Giáng sinh, ngày lễ lớn nhất trong năm.” - anh Cuong cho biết. Chiếc bánh chưng nặng khoảng 1kg được gói trong lá và buộc bằng dây lạt tre. Bên trong có gạo, sau đó là lớp đỗ và ở giữa là nhân miếng thịt lợn. Sau khi gói xong, bánh được đun sôi trong 12 giờ.

“Vào dịp Giáng sinh, người Séc tặng quà trong những chiếc hộp được gói cẩn thận. Còn chúng tôi đón năm mới dễ dàng hơn một chút”, - Anh nói và lấy ra những chiếc phong bì màu đỏ in đầy màu sắc từ ngăn kéo.

“Tặng bao lì xì màu đỏ”

Anh Cuong cho biet: “Tiền được để trong bao lì xì nhưng nó có quy luật riêng. Những người có công việc tốt thì không nhận gì cả, mà nên tặng cho người khác.” Và đây không phải là những khoản tiền tượng trưng, ​​​​chúng được lấy từ số tiền tích lũy trong một năm vất vả làm việc vừa qua. Ví dụ, tiền lì xì có thể dùng để để hỗ trợ việc học đại học, khởi nghiệp, v.v. Màu đỏ của bao lì xì tượng trưng cho cuộc sống, sự giàu có và hạnh phúc.

Em trai chủ quán là Thanh Lich Le cũng ghé thăm nhà hàng Lychee. Năm nay cậu bé mới 15 tuổi. Sinh ra ở Cộng hòa Séc và nhờ có các bạn cùng lớp thời tiểu học, cậu bé cũng coi Giáng sinh là một ngày lễ quan trọng. Cậu bé tâm sự: “Tôi thậm chí còn không biết ý nghĩa của tất cả các truyền thống trong năm mới của chúng tôi, nhưng tôi thích cả hai ngày lễ”.

Thanh Lich Le đang chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào cấp 3. “Tôi học tập khá tốt, trong học kỳ 1 tôi được 3 điểm 2, còn lại đều là được điểm 1. Tôi muốn trở thành một người làm việc trong lĩnh vực IT nên tôi đang nộp đơn vào một trường trung học kỹ thuật điện” - cậu bé cho biết. 

Khi được hỏi: Thanh Lich Le có muốn sở hữu một nhà hàng như người anh lớn hơn mình 18 tuổi? “Tôi thà làm việc khác còn hơn,” - cậu bé thẳng thắn chia sẻ. Rồng là biểu tượng của năng lượng từ trời, cậu bé hy vọng mình có thể thi đậu kỳ thi cấp 3 sắp tới.

Con rồng được cho là mang lại may mắn trong kinh doanh và những đứa trẻ sinh ra trong năm này được cho là những đứa trẻ dễ thành công nhất. 

“Cây cảnh có quả cho năm mới”

“May mắn thay, những cây cảnh có quả cho năm mới có thể mua được ở một số cửa hàng hobby market”- anh Cuong cho biết. Cây đã có sẵn ở nhà, giờ anh chỉ khoe trong ảnh trên điện thoại di động. Đó là một loại cây có quả nhỏ, có hình dáng giống như một cây cam thu nhỏ. “Nhiều gia đình thích cây đào cảnh hơn” - doanh nhân 33 tuổi nói thêm. 

“Tôi sống ở Việt Nam đến năm 25 tuổi, Việt Nam đã thấm vào máu tôi. Chỉ 7 năm trước, bố mẹ tôi, những người đã sống lâu năm ở Cộng hòa Séc, mới đưa tôi sang Séc,” anh nói.

Anh học tiếng Séc rất tốt, thậm chí anh còn có thể chia các cách và thì trong tiếng Séc tốt. Theo anh, điều quan trọng trong ẩm thực là người đầu bếp phải hiểu rõ từng lời nói của khách hàng. Người Việt Nam đã sống ở Cộng hòa Séc được sáu thập kỷ nhưng nhận thức về truyền thống, phong tục tập quán của người Việt vẫn còn hạn chế.

“Sự gắn kết gia đình là ưu tiên hàng đầu”

Bàn tiệc đầu năm mới được bày ra trước tiên để cúng cho các vị tổ tiên. Bàn thờ gia đình mà mỗi gia đình lập trong dịp lễ tết được trang hoàng và thắp những nén hương, một tượng Phật, hoa tươi và trái cây Á Đông. “Gia đình là nền tảng của chúng tôi nhưng do khoảng cách quá xa, chúng tôi không bao giờ gặp được nhau cùng một lúc.” - anh Cuong chia sẻ. “Năm thành viên trong gia đình chúng tôi đã bay từ Séc về Việt Nam để nghỉ lễ. Tôi vẫn còn có bà và ông nội ở đó.”

Anh Cuong quê ở thành phố Sơn La, với hơn 100.000 dân, cách Hà Nội 300 km về phía Tây Bắc. Nơi đó nằm gần những ngọn núi đá vôi tuyệt đẹp với thiên nhiên nhiệt đới và nhiều thác nước và lịch sử và văn hóa hấp dẫn. Năm 1965, một bài thơ của Hoàng đế Lê Thái Tông khắc vào đá năm 1440 đã được tìm thấy trong một hang động gần thành phố, tổng cộng có 140 chữ Hán, trải qua nhiều thế kỷ nhưng các câu thơ vẫn được giữ gìn tốt và dễ đọc.

Việc dọn dẹp cũng không được làm vào ngày Tết vì gia đình có thể bị “lấy mất” may mắn và tài lộc. “Ngày này còn hoàn toàn không được làm một số việc. Ví dụ như dùng máy rửa chén rửa bát.” - chủ nhà hàng cười nói. Ở Việt Nam, người dân thường nghỉ Tết cả tuần. “Chúng tôi không thể mất khách hàng một cách không cần thiết ở đây. Tôi chỉ đóng cửa nhà hàng vào nửa đêm Tết, những ngày tiếp theo chúng tôi sẽ nấu ăn và làm việc bình thường trở lại”.

Năm nay, Tết Nguyên đán của Việt Nam bắt đầu vào lúc nửa đêm ngày 9-10/2 theo giờ địa phương. Đó là một ngày lễ âm lịch, tương tự như lễ Phục sinh của Cơ đốc giáo. Một số phong tục khác cũng được thực hiện trong ngày Tết như gia đình không được cãi vã, khóc lóc. Ngoài người Việt, người Trung Quốc, người Hàn Quốc và các dân tộc khác ở Đông Nam Á đều chào đón năm mới âm lịch.

Ở London, năm mới được tổ chức chủ yếu ở khu phố Tàu nổi tiếng và ở Cộng hòa Séc Tết được tổ chức bởi hàng trăm nghìn người Việt Nam - dân tộc thiểu số thứ 14 tại CH Séc.

Trong những năm gần đây, người Việt Nam thực sự đã tạo dựng các cửa hàng tổng hợp ở nông thôn và ngày càng nhiều các quán rượu trong làng. Đối với người Séc, họ không mấy quan tâm đến những hoạt động kinh doanh như vậy.