Sự xuất hiện của Jared Kushner - con rể Tổng thống Mỹ Donald Trump - tại Matxcơva cùng đặc phái viên Stephen Witkoff đã tạo tín hiệu tích cực cho nỗ lực thúc đẩy hòa bình tại Ukraine, song kế hoạch vẫn đang bế tắc khi thiếu vắng Kiev.

Hãng tin TASS của Nga ngày 3-12 đã giật một tiêu đề phấn khởi: "Các kết quả của cuộc đàm phán tại Matxcơva: Điều mà các bên sẵn lòng nhượng bộ". Có vẻ như phía Nga, qua TASS, muốn ngụ ý hài lòng khi đặc biệt nhấn mạnh sự tham gia của con rể ông Trump, Jared Kushner, trong phái đoàn Mỹ, một nhân vật tuy không giữ chức danh chính thức nhưng được giao nhiệm vụ hậu trường quan trọng.

Tăng tốc đàm phán

Ông Jared Kushner được Viện Nghiên cứu an ninh quốc gia Mỹ (JINSA) đánh giá là người "sẽ được mọi người coi là người phát ngôn với thẩm quyền vô song thay mặt cho tổng thống". Quan trọng hơn, ông được xem là "tài sản quý giá nhất mà bất kỳ đặc phái viên Mỹ nào có thể sở hữu trong các cuộc đàm phán".

Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, ông từng là cố vấn cấp cao về Trung Đông, đóng vai trò chủ chốt đàm phán Hiệp định Abraham giữa Israel với UAE, Bahrain, Morocco và Sudan năm 2020.

Có thể hiểu rằng Matxcơva hy vọng với nhân vật "kiến tạo hòa bình" này, Washington thực sự muốn chấm dứt chiến tranh Ukraine. Tờ New York Times hôm 26-11 đã "bật mí" về cuộc trò chuyện bị rò rỉ giữa đặc phái viên Steve Witkoff và quan chức cấp cao Nga cho thấy ông Trump quyết tâm đạt được thỏa thuận.

Theo TASS, phái đoàn Mỹ đã đến Matxcơva thảo luận bản thảo kế hoạch hòa bình được chuyển cho Nga cuối tuần trước. Kế hoạch này đã điều chỉnh sau cuộc tham vấn Mỹ - Ukraine tại Geneva ngày 23-11, và "chính quyền Zelensky thậm chí được cho là đã đồng ý".

Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov, người tham dự cuộc họp kéo dài 5 giờ tại Điện Kremlin, cho biết ngoài bản thảo kế hoạch hòa bình, phía Nga còn nhận thêm bốn tài liệu khác liên quan giải pháp lâu dài cho Ukraine. Tuy nhiên, kế hoạch từ Tổng thống Trump đã được gửi đến Matxcơva nhưng chưa có cuộc thảo luận nào diễn ra.

Nga thuận tình tới đâu?

TASS cho biết sau cuộc họp tại Geneva, Mỹ và Ukraine còn gặp nhau tại Miami ngày 30-11. Kết quả là Kiev sẵn sàng chấp nhận hầu hết các điểm trong kế hoạch của ông Trump, ngoại trừ ba vấn đề: hạn chế quy mô lực lượng vũ trang Ukraine, tư cách thành viên NATO, và yêu cầu nhượng bộ lãnh thổ.

Cụ thể, phái đoàn Ukraine phản đối việc rút quân khỏi Cộng hòa Nhân dân Donetsk, viện dẫn hạn chế hiến pháp và dư luận trong nước, và đặc biệt việc rút ra "khác so với tình hình thực tế". Hai cuộc họp các ngày 23 và 30-11 chính là để điều chỉnh lần cuối dự thảo của Mỹ trước khi "làm việc" với Nga.

Trợ lý Ushakov đánh giá cuộc họp Mỹ - Nga "hữu ích, mang tính xây dựng và khá thực chất". Song ông nhấn mạnh: "Cho tới lúc này, một phiên bản thỏa hiệp của kế hoạch hòa bình vẫn chưa được tìm thấy, cho dù một số đề xuất của Mỹ có vẻ ít nhiều được chấp nhận".

Ông tiết lộ một số phương án giải quyết tình hình Ukraine đã được xem xét, nhưng có chút trục trặc: "Một số cụm từ được đề xuất không phù hợp với chúng tôi... Công việc sẽ tiếp tục".

Ông giải thích: "Chúng tôi không thảo luận về cách diễn đạt hay đề xuất cụ thể; thay vào đó, chúng tôi tập trung vào bản chất của những tài liệu này". Ông xác nhận các vấn đề lãnh thổ đã được thảo luận cụ thể, nhưng từ chối tiết lộ: "Các cuộc đàm phán hoàn toàn khép kín và bí mật".

Tổng thống Trump sốt ruột!

Tuy nhiên, tờ New York Times ngày 24-11 đã kịp "rò rỉ" thông tin trong bài "Biết gì về kế hoạch hòa bình của Trump cho Nga và Ukraine".

Theo đó, ông Trump đã thúc đẩy chấm dứt chiến tranh suốt cả năm với 8 cuộc điện đàm cùng ông Putin chỉ trong tháng 10, có năm cuộc gặp giữa đặc phái viên Witkoff và ông Putin, cùng một hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin tại Alaska.

Tuy nhiên, "không nỗ lực nào của chính quyền Trump đạt được kết quả", tờ báo kết luận.

Vấn đề là cho tới giờ chỉ có Mỹ gặp Nga, chưa có Ukraine tham gia. Ngày 3-12, Tổng thống Trump phát biểu: "Tổng thống Putin đã có cuộc gặp rất tốt đẹp hôm qua với Jared Kushner và Steve Witkoff. Cuộc gặp đó mang lại kết quả gì? Tôi không thể nói cho quý vị biết, do lẽ phải cần có hai người để nhảy tango", Đài CNN cùng ngày thuật lại.

Đây không phải lần đầu ông Trump ám chỉ việc cần có Tổng thống Ukraine Zelensky tham gia đàm phán. Ngày 26-8, khi được hỏi về cuộc gặp giữa hai tổng thống, ông cũng nhắc chuyện "cần có hai người mới có thể nhảy tango. Phải kết nối họ lại với nhau".

Hôm đó, ông Trump nói thêm rằng Tổng thống Zelensky "cũng không hoàn toàn vô tội!", theo WION ngày 27-8. Kinh nghiệm thế giới từ nửa sau thế kỷ 20 cho thấy khi bị Tổng thống Mỹ "điểm mặt" thì sẽ khó qua cơn giông bão.

Jared Kushner - từ bất động sản đến ngoại giao

Ông Jared Kushner, sinh năm 1981, vốn là doanh nhân bất động sản trước khi trở thành cố vấn cấp cao của Tổng thống Trump giai đoạn 2017 - 2021. Ông được giao phụ trách hồ sơ Trung Đông, bất chấp việc không có kinh nghiệm ngoại giao.
Thành tựu nổi bật nhất của ông là Hiệp định Abraham năm 2020 - bình thường hóa quan hệ giữa Israel với UAE, Bahrain, Morocco và Sudan. Đây được đánh giá là bước đột phá trong quan hệ Israel - Arab sau nhiều thập niên căng thẳng.
Hiện nay, dù không giữ chức vụ chính thức trong chính quyền Trump lần hai, ông vẫn hoạt động hậu trường với các nhiệm vụ nhạy cảm. Ngoài Ukraine, ông đang soạn thảo kế hoạch phá vỡ bế tắc Israel - Gaza.

Theo Tuoitre