Một loạt tên doanh nghiệp 'lạ tai' như Cười lên cái coi, Tự nhiên thấy đói..., hay mới đây nhất là ZUBU của Ngân 98 gây xôn xao dư luận.

Theo các chuyên gia, pháp luật hiện hành đều có quy định khi đăng ký tên doanh nghiệp, song việc đặt tên "lạ" kiểu ZUBU, Một mình tao... cũng sẽ dẫn đến những hạn chế ở tương lai trong việc gọi vốn, tìm đối tác, xử lý khủng hoảng nếu có.

ZUBU, Một mình tao, Tự nhiên thấy đói... và thương hiệu đùa cợt
Câu chuyện về việc đặt tên doanh nghiệp bất ngờ trở thành tâm điểm chú ý sau khi Ngân 98 bị cơ quan điều tra khởi tố và xác định Ngân 98 đứng sau Công ty ZUBU. Nếu xét riêng, tên ZUBU có thể không tạo nhiều tranh cãi, nhưng khi đi kèm logo và cách thể hiện hình ảnh, thương hiệu này nhanh chóng trở thành đề tài bàn tán sôi nổi.

Cách đây vài năm, dư luận cũng từng xôn xao khi một doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký với tên "Công ty TNHH Một mình tao" tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM. Có ý kiến cho rằng cái tên "hết sức tào lao", trong khi một bộ phận khác lại xem đó là biểu hiện của sự táo bạo và sáng tạo. 

Thế nhưng trên thị trường hiện vẫn tồn tại không ít tên doanh nghiệp "lạ tai" như "Cười lên cái coi", "Tự nhiên thấy đói" và gần đây là Công ty Chị Em Rọt...

Theo chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành - đồng sáng lập Elite PR School, những cái tên tưởng như "kỳ quái" với số đông lại có thể là chiến thuật truyền thông hiệu quả trong thị trường ngách.

"Doanh nghiệp thường có xu hướng thực dụng trong việc đặt tên. Mọi sản phẩm, dịch vụ và chiến lược thương hiệu đều hướng đến câu hỏi: Có bán được hàng không? Với trường hợp tên Công ty ZUBU của Ngân 98, hàm ý cũng có thể là như vậy", ông Thành nhận định.

Pháp luật hiện nay chưa có quy định hoặc tiêu chí cụ thể để đánh giá những trường hợp như "ZUBU". Cụm từ này có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau, phụ thuộc vào cảm nhận của người nghe, người đọc.

Tuy nhiên, theo ông Thành, đặt tên thiếu nghiêm túc có thể tạo ra nhiều hệ lụy, như khó tìm đối tác nghiêm túc: đối tác e ngại hình ảnh thương hiệu, giảm khả năng chuyển nhượng hoặc huy động vốn. Chưa kể cái tên "đùa cợt" làm giảm giá trị thương hiệu. Ngoài ra còn tiềm ẩn rủi ro dài hạn về hình ảnh, khó mở rộng thị trường do khách hàng cao cấp hoặc đối tác quốc tế khó chấp nhận.

Luật sư Quách Thành Lực, Đoàn luật sư Hà Nội, cho biết ở góc độ pháp luật, việc đặt tên "ZUBU" của doanh nghiệp do Ngân 98 thành lập không vi phạm quy định pháp luật hiện hành.

"Ở góc độ marketing, đó có thể coi là một cách tạo điểm nhấn thương hiệu, còn xét ở khía cạnh ngôn ngữ, nó chưa đủ cơ sở rõ ràng để xem là phản cảm", ông Lực phân tích.

Vị luật sư cũng cho rằng các khái niệm như "thuần phong mỹ tục" hay "chuẩn mực xã hội" hiện không có nội hàm pháp lý cụ thể, khiến việc đánh giá trở nên khó khăn.

"Cơ quan đăng ký kinh doanh là nơi phải xác định ranh giới này khi cấp hay từ chối tên doanh nghiệp. Họ thường dựa trên giá trị đạo đức, phong tục, tập quán và nhận thức xã hội để đưa ra quyết định. Tuy nhiên trong nhiều tình huống, việc xác định tên phản cảm hay không là không dễ dàng", ông Lực nói.

Cái tên phản chiếu văn hóa doanh nhân

Ông Phan Phương Nam - Phó trưởng khoa luật thương mại Trường đại học Luật TP.HCM - cho rằng các quy định về đặt tên doanh đã có, nhưng điều quan trọng hơn là ý thức và triết lý kinh doanh của người đặt tên.

Ông Nam kể lại hàng loạt những cái tên doanh nghiệp nghe rất lạ và đọc "lái" lại sẽ thấy phản cảm. Song nếu xét thuần túy về mặt câu chữ, không có yếu tố vi phạm rõ ràng thì cơ quan đăng ký gần như không thể từ chối.

Theo ông Nam, pháp luật hiện hành quy định khi đăng ký doanh nghiệp, tên chỉ cần không trùng, không vi phạm thuần phong mỹ tục và phát âm được. Tuy nhiên, chính các tiêu chí này lại thiếu tính định lượng rõ ràng, khiến việc xử lý những trường hợp "lắt léo" trở nên khó khăn.

Việc từ chối cấp tên là một quyết định hành chính, do đó cơ quan quản lý phải có lý do và căn cứ pháp lý vững chắc. Nếu việc từ chối thiếu cơ sở, doanh nghiệp hoàn toàn có thể khởi kiện để bảo vệ quyền lợi. Do vậy vấn đề cốt lõi không nằm ở quy định pháp luật mà ở ý thức và triết lý kinh doanh của người sáng lập.

"Một doanh nhân nghiêm túc sẽ không chọn cái tên để gây sốc. Cái tên phản ánh thái độ, tầm nhìn và sự tự trọng của doanh nghiệp", ông chia sẻ.

Theo ông Nam, không ít doanh nghiệp khởi nghiệp cố tình đặt tên gây chú ý, sau đó đổi tên khi đã được biết đến nhiều hơn. Một cái tên thương hiệu, phải được tính toán để đi đường dài, phản ánh giá trị, văn hóa và tầm nhìn của doanh nghiệp. "Đặt tên công ty cũng giống như đặt tên cho con, đó là một phần bản sắc, không nên tùy tiện", ông nói.

Hiện xu hướng phát triển thương mại điện tử khiến nhiều người kinh doanh thờ ơ với thương hiệu, chỉ chú trọng vào sản phẩm và doanh số. "Khi người tiêu dùng chỉ nhìn vào giá và đánh giá online, doanh nghiệp dễ xem nhẹ cái tên, nhưng đó lại là điều khiến họ không thể xây dựng thương hiệu bền vững", ông Nam nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, chủ một doanh nghiệp tại Hà Nội cũng nhấn mạnh cần nhìn nhận nghiêm túc hơn về ý nghĩa của việc đặt tên doanh nghiệp.

"Nghe thì đơn giản, nhưng thực tế cái tên chính là bộ mặt, là thông điệp và là tuyên ngôn làm ăn của người sáng lập. Đặt tên doanh nghiệp là một hành động nghiêm túc, cần sự suy nghĩ kỹ lưỡng và ý thức nghề nghiệp rõ ràng.

Một cái tên tốt phải thể hiện được tinh thần của doanh nghiệp, đó có thể là sự sáng tạo, khát vọng phát triển, hoặc cam kết với chất lượng và đạo đức kinh doanh", vị này nhấn mạnh.

Nguồn: Tuoitre