Đề xuất hòa bình của ông Trump hướng tới ngừng bắn và trao trả con tin, thành lập một 'Gaza mới' chung sống thịnh vượng và thành lập các cơ chế giám sát quốc tế nhằm tái thiết dải đất này.

Theo Hãng tin Reuters, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 29-9 đã công bố đề xuất hòa bình 20 điểm cho Dải Gaza, nhằm chấm dứt cuộc chiến giữa Israel và lực lượng Hamas.

Kế hoạch để lại nhiều chi tiết cho các bên đàm phán và hiện phụ thuộc vào việc Hamas có chấp nhận hay không. Gaza trong tương lai được gọi là "Gaza mới".

Sau đây là những điểm chính trong đề xuất của ông Trump:

Kết thúc chiến tranh, trả tự do cho con tin

- Nếu cả hai bên đồng ý với đề xuất này, chiến tranh sẽ kết thúc ngay lập tức. Quân đội Israel sẽ rút một phần để chuẩn bị cho việc trao trả con tin. Tất cả các hoạt động quân sự sẽ bị đình chỉ và chiến tuyến sẽ được "đóng băng" cho đến khi đáp ứng điều kiện rút quân toàn bộ theo từng giai đoạn.

Khủng hoảng Gaza lan rộng: Hơn 1/4 số gia đình ở Israel lao đao vì thiếu ăn
- Trong vòng 72 giờ kể từ khi Israel công khai chấp thuận đề xuất, tất cả con tin, dù còn sống hay đã chết, sẽ được trả tự do.

Sau đó, Israel sẽ phóng thích 250 tù nhân Palestine bị kết án chung thân cùng 1.700 người Gaza bị bắt sau sự kiện ngày 7-10-2023. Với mỗi con tin Israel được trao trả, Israel sẽ trả lại hài cốt của 15 người Gaza.

- Sau khi thỏa thuận này được chấp thuận, viện trợ sẽ được gửi ngay lập tức đến Dải Gaza, phù hợp với mức quy định trong thỏa thuận ngày 19-1-2025, thông qua Liên hợp quốc và các cơ quan liên quan, không bị Israel hay Hamas cản trở.

Đề xuất hòa bình của ông Trump: 'Gaza mới' sẽ có đặc khu kinh tế - Ảnh 2.
Những người biểu tình tập trung bên ngoài Nhà Trắng khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến Mỹ hôm 29-9 - Ảnh: AFP
Lập đặc khu kinh tế để tái thiết Gaza, ông Trump đứng đầu Hội đồng hòa bình
- Một Gaza đã "phi cực đoan hóa" sẽ không còn là mối đe dọa và sẽ được "tái thiết" vì lợi ích của người dân Gaza.

- Kế hoạch hình dung một "Hội đồng hòa bình" gồm các giám sát viên quốc tế do chính ông Trump đứng đầu, có cựu Thủ tướng Anh Tony Blair tham gia với vai trò chưa xác định.

Gaza sẽ do một ủy ban "kỹ trị, phi chính trị" gồm người Palestine và chuyên gia quốc tế điều hành chuyển tiếp tạm thời, dưới sự giám sát của Hội đồng Hòa bình. Nhóm này sẽ thiết lập khuôn khổ và quản lý nguồn vốn tái thiết Gaza cho đến khi Chính quyền Palestine được cải cách lớn.

- Kế hoạch phát triển kinh tế của ông Trump nhằm tái thiết Gaza sẽ được hình thành, với một hội đồng chuyên gia từng góp phần xây dựng các "thành phố kỳ diệu hiện đại" ở Trung Đông. Một đặc khu kinh tế sẽ được thiết lập với ưu đãi thuế quan và tiếp cận ưu đãi để đàm phán với các quốc gia tham gia.

- Không ai bị buộc phải rời khỏi Gaza, những người muốn ra đi sẽ được tự do đi và quay về. Người dân được khuyến khích ở lại và sẽ được tạo cơ hội xây dựng một Gaza tốt đẹp hơn.

Hamas không tham gia quản trị, Israel không chiếm đóng Gaza

- Sau khi tất cả con tin được tự do, các thành viên Hamas "cam kết chung sống hòa bình" và hạ vũ khí sẽ được ân xá. Các thành viên Hamas muốn rời khỏi Gaza sẽ được tạo điều kiện an toàn để đến các quốc gia tiếp nhận.

- Hamas và các phe phái khác sẽ đồng ý không có bất kỳ vai trò nào trong quản trị Gaza, trực tiếp hay gián tiếp. Toàn bộ hạ tầng quân sự, kể cả đường hầm và cơ sở sản xuất vũ khí, sẽ bị phá hủy. Các giám sát viên độc lập sẽ giám sát tiến trình phi quân sự hóa Gaza.

- "Gaza mới" sẽ cam kết xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng và chung sống hòa bình với các nước láng giềng.

- Các đối tác khu vực sẽ đảm bảo Hamas và các phe phái liên quan tuân thủ nghĩa vụ, và "Gaza mới" không còn là mối đe dọa.
- Mỹ sẽ phối hợp với các nước Ả Rập và quốc tế để triển khai ngay Lực lượng ổn định quốc tế tạm thời, triển khai ngay lập tức tại Gaza.

- Israel sẽ không chiếm đóng hay sáp nhập Gaza. Lực lượng Phòng vệ Israel sẽ lần lượt bàn giao các khu vực chiếm đóng cho Lực lượng ổn định quốc tế.

- Kế hoạch này vẫn còn mơ hồ về lộ trình thành lập Nhà nước Palestine. Tuy nhiên, đề xuất nêu khi Gaza được tái thiết và Chính quyền Palestine được cải tổ, "các điều kiện có thể sẵn sàng cho một lộ trình đáng tin cậy hướng tới quyền tự quyết và nhà nước Palestine, điều chúng tôi công nhận là khát vọng của người dân Palestine".

- Mỹ sẽ mở đối thoại giữa Israel và Palestine nhằm thống nhất về một "tầm nhìn chính trị cho sự chung sống hòa bình và thịnh vượng".

Phản ứng của các bên

Xuất hiện bên cạnh ông Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bày tỏ ủng hộ kế hoạch chấm dứt cuộc chiến ở Gaza. Song ông cảnh báo nếu Hamas bác bỏ hoặc giả vờ chấp nhận rồi tìm cách phá hoại "thì Israel sẽ tự mình kết thúc công việc đó".
Trong khi đó, Hamas cho biết sẽ phản hồi khi chính thức nhận được đề xuất.
Chính quyền Palestine hoan nghênh nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza, cam kết hợp tác với Mỹ và các đối tác để đạt được một thỏa thuận toàn diện, bao gồm "mở đường cho nền hòa bình công bằng dựa trên giải pháp hai nhà nước".
Các ngoại trưởng Saudi Arabia, Jordan, UAE, Qatar và Ai Cập hoan nghênh tuyên bố. Họ cùng các ngoại trưởng Ả Rập và Hồi giáo khác bày tỏ sẵn sàng hợp tác tích cực với Mỹ và các bên liên quan để hoàn tất thỏa thuận và bảo đảm thực thi.
Thủ tướng Anh Keir Starmer hoan nghênh và kêu gọi các bên ngồi lại, hợp tác với Mỹ để biến thỏa thuận thành hiện thực, đồng thời kêu gọi Hamas đồng ý. Trong khi đó Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kỳ vọng Israel sẽ tham gia một cách quyết đoán.

Theo Tuoitre