Các công việc chuẩn bị do Bộ Kinh tế Đức chủ trì cho thấy tình trạng báo động về nguồn cung khí đốt có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế lớn nhất châu Âu cũng như có vai trò thiết yếu trong lĩnh vực sản xuất thép, nhựa và ô tô của nước này.

Nguồn cung từ Nga chiếm 55% khí đốt nhập khẩu của Đức trong năm 2021 và Berlin hiện đang chịu nhiều sức ép phải chấm dứt mối quan hệ kinh doanh mà nhiều người cho là đang giúp Nga cung cấp tài chính cho chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Đức cho biết nước này muốn từ bỏ khí đốt của Nga, nhưng dự kiến sẽ vẫn phải phụ thuộc đáng kể vào Moscow cho tới giữa năm 2024.

Hiện chưa rõ nguồn cung khí đốt từ Nga có bị ngắt đột ngột hay không. Một số quan chức nói rằng Đức muốn tránh leo thang tình hình, do đó nước này vẫn chưa chính thức ủng hộ lệnh cấm vận khí đốt Nga, dù đã ủng hộ các lệnh trừng phạt nhằm vào dầu mỏ và than đá của Nga.

Tuy nhiên, Berlin vẫn lo ngại Nga có thể đơn phương ngắt nguồn khí đốt và muốn chủ động có kế hoạch đối phó với kịch bản này.

Hiện vẫn chưa rõ một kế hoạch như vậy sẽ được thực hiện như thế nào. Khi được đề nghị bình luận về các giải pháp, Bộ Kinh tế Đức dẫn tuyên bố của lãnh đạo nước này, Phó Thủ tướng Robert Habeck, rằng Berlin đã có những nỗ lực trong vài tuần qua nhằm giảm sử dụng năng lượng Nga.

Tháng trước, Đức đã thông qua một số thay đổi pháp lý nhằm cho phép nước này kiểm soát các công ty năng lượng như một giải pháp cuối cùng.

Hiện giới chức Đức đang thảo luận về cách thức áp dụng giải pháp này, trong đó có việc kiểm soát công ty lọc dầu PCK do Rosneft của Nga điều hành ở Schwedt, gần Ba Lan.

Quốc hữu hóa các công ty năng lượng?

Một trong số các nguồn tin cho biết, việc quốc hữu hóa các công ty năng lượng là một lựa chọn đang được xem xét, nhưng biện pháp này sẽ được cân nhắc thận trọng và được điều chỉnh trên cơ sở đảm bảo an ninh nguồn cung năng lượng chứ không phải là nhằm trừng phạt Nga.

Theo 2 nguồn tin còn lại, Đức cũng có thể tìm cách mua cổ phần trong các công ty năng lượng. Năm 2018, Đức từng có động thái tương tự. Khi đó, ngân hàng phát triển KfW của Đức mua 20% cổ phần của nhà điều hành mạng lưới năng lượng 50Hertz để ngăn chặn động thái thâu tóm cổ phần từ State Grid của Trung Quốc.

Gói biện pháp khẩn cấp cuối cùng của chính phủ Đức vẫn chưa hoàn tất. Trong khi đó, một nguồn tin tiết lộ, việc mua số lượng nhỏ cổ phần của các công ty và can thiệp vào nhà máy lọc dầu Schwedt vẫn đang được thảo luận và quyết định cuối cùng chưa được đưa ra.

Giới chức Đức cũng đang cân nhắc giải pháp giảm bớt sức ép đối với các công ty quan trọng của nước này bằng việc hỗ trợ các khoản vay, hoặc các gói tín dụng khẩn cấp để đối phó với tình huống giá năng lượng tăng cao.

Đức cũng đang cân nhắc về việc chia tỷ lệ sử dụng khí đốt như thế nào trong trường hợp khẩn cấp. Các cơ quan điều hành hiện đang xem xét liệu có nên ưu tiên ngành công nghiệp hơn các hộ gia đình hay không, đảo ngược lại chính sách hiện nay, theo đó các hộ gia đình được ưu tiên hơn và các doanh nghiệp sẽ bị cắt nguồn cung trước.

Các cuộc thảo luận diễn ra trong bối cảnh xung đột Nga Ukraine và mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa Nga và Liên minh châu Âu.

Lo ngại hậu quả kinh tế

Công ty Gazprom của Nga đã ngắt nguồn khí đốt sang Ba Lan và Bulgaria hồi tháng trước sau khi 2 nước này từ chối thanh toán bằng đồng Rúp. Tuy nhiên, Điện Kremlin bác bỏ cáo buộc của Ủy ban châu Âu cho rằng Moscow đang sử dụng khí đốt tự nhiên như một công cụ để “tống tiền”.

Điện Kremlin và Gazprom nhiều lần khẳng định Nga là nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy.

Mặc dù miễn cưỡng ủng hộ các lệnh trừng phạt nhằm vào than đá và dầu mỏ, nhưng Đức hiện muốn đặt ra giới hạn đối với việc cấm vận khí đốt của Nga. Berlin lo ngại việc gián đoạn nguồn cung khí đốt có thể khiến giá cả leo thang, cho phép Moscow thu được nhiều tiền hơn nhờ việc bán khí đốt bên ngoài EU, và nếu như vậy, châu Âu đã thất bại trong việc đánh vào túi tiền của Nga.

Một số quan chức thừa nhận, Đức đã đạt đến giới hạn của các lệnh trừng phạt có thể áp đặt đối với Nga mà không gây tổn hại đến nền kinh tế của chính mình. Một số nhân vật trong liên minh cầm quyền vốn ủng hộ trừng phạt Nga cũng đang lo ngại về hậu quả nghiêm trọng nếu trừng phạt lĩnh vực khí đốt của Nga.

Theo một nguồn tin, giới chức Đức cũng chịu ảnh hưởng từ những người đứng đầu ngành công nghiệp, bao gồm lãnh đạo các công ty niêm yết lớn nhất và đại diện của các công ty có quan hệ với Nga. Những người này thường xuyên gặp gỡ và vận động giới chức Đức không cấm khí đốt Nga.

Một nguồn tin khác cho biết, lãnh đạo một số công ty bày tỏ với giới chức Đức rằng họ đã chuẩn bị để cắt đứt các mối quan hệ năng lượng với Nga trong bất kỳ trường hợp nào, nhưng kêu gọi chính phủ không buộc họ phải làm như vậy ngay lập tức./.