Theo cơ quan điều tra, một số người vì có hoàn cảnh khó khăn, nợ nần đã tìm đến việc bán thận để trang trải cuộc sống. Tuy nhiên, sau đó họ lại bước chân vào con đường môi giới mua, bán thận để hưởng lợi nhuận.

Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) và Công an vừa tiến hành bắt giữ Phạm Văn Hùng (SN 1983, trú tại phường Bồ Đề, Hà Nội) cùng 6 đối tượng khác để điều tra về hành vi môi giới mua bán bộ phận cơ thể người (gan, thận).

Đáng chú ý, đường dây này đã môi giới mua bán thận cho 25 - 30 cặp ghép thành công tại các bệnh viện lớn trên địa bàn TP Hà Nội. Trong đó, có những ca mua bán 1,2 tỷ đồng/1 quả thận.

Thông tin về vụ án trên, Thượng tá Nguyễn Việt Dũng – Phó trưởng Phòng phòng ngừa, điều tra tội phạm xâm phạm về nhân thân, Cục Cảnh sát hình sự (CSHS), Bộ Công an cho biết, nhiều đối tượng phạm tội trong các đường dây môi giới mua, bán nội tạng (gan, thận) thường từng tham gia việc mua, bán bộ phận cơ thể người.

Sau đó, chúng liên kết thành nhóm, phân công nhiệm vụ chặt chẽ như: kẻ tìm người bán, kẻ tìm người mua, người khác phụ trách đưa đi khám, làm xét nghiệm…

“Để tránh bị cơ quan chức năng phát hiện, các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi, đặc biệt là không để người mua và người bán tiếp xúc trực tiếp cho đến khi hoàn tất việc chuyển tiền hoặc chuẩn bị lên ca ghép thận” – Thượng tá Dũng chia sẻ.

Theo Thượng tá Dũng, thông tin mới nhất cho thấy, giá một quả thận trên “chợ đen” có mức giá lên tới 1,2 tỷ đồng, mỗi ca ghép thành công các đối tượng thu lợi khoảng 450–500 triệu đồng.

Về phía những người bán gan, thận, theo Thượng tá Dũng, họ thường là những người có hoàn cảnh khó khăn, nhiều người lâm vào nợ nần đã tìm đến môi giới để nhanh chóng bán thận.

Thậm chí, không ít người mua, bán chủ động tham gia các hội nhóm mạng xã hội “mua, bán thận giá cao” rồi bị lôi kéo vào đường dây. Bởi sau mỗi ca ghép thành công, chính những người từng bán hoặc mua thận lại tiếp tục bị các đối tượng lợi dụng làm kênh môi giới cho người khác.Thượng tá Dũng chia sẻ về khó khăn lớn nhất của lực lượng điều tra là các đối tượng trong đường dây được tổ chức khép kín theo từng công đoạn. Cụ thể, sau khi tìm được người bán, người mua chúng đưa đi xét nghiệm chỉ số HLA (sử dụng để đánh giá mức độ phù hợp kháng nguyên bạch cầu giữa người hiến và người nhận trong ghép tế bào gốc, ghép tạng) rồi rao trong các hội nhóm để tìm người có nhu cầu tương thích, móc nối, môi giới hưởng lợi nhuận.

Do đó, quá trình phá án đòi hỏi các trinh sát phải kiên trì, gắn kết từng mắt xích, từ đó mới có thể bóc gỡ đường dây hoạt động chuyên nghiệp này – vốn là nguồn sống chính của các đối tượng.

Chưa có chế tài cụ thể để xử lý trường hợp người tự bán nội tạng

Theo luật sư Trần Tuấn Anh - Công ty luật Minh Bạch, việc hiến tặng nội tạng là một hoạt động ý nghĩa và nhân văn, thể hiện được tinh thần tương thân tương ái, nghĩa cử cao đẹp của con người Việt Nam. Tuy nhiên, có không ít các đối tượng đã lợi dụng nghĩa cử cao đẹp này để thành lập các đường dây mua – bán nội tạng người, thu lợi bất chính hàng trăm triệu đồng mỗi vụ.

Về phương diện pháp lý, luật sư Tuấn Anh cho biết, Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006 quy định rõ: việc hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác không được nhằm mục đích thương mại. Do đó, hành vi tự ý bán nội tạng của bản thân là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật vẫn chưa có chế tài cụ thể để xử lý trường hợp người tự nguyện bán nội tạng, nên cơ sở pháp lý đối với hành vi này còn thiếu rõ ràng và chưa thật sự đầy đủ.

Ngoài ra, Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006 cũng quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm gồm: mua bán bộ phận cơ thể người, mua bán xác, lấy ghép và sử dụng mô, bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại; quảng cáo, môi giới hiến bộ phận cơ thể vì mục đích thương mại. Dù vậy, trên thực tế, không ít trường hợp những người từng bán thận vì hoàn cảnh kinh tế khó khăn sau đó lại tham gia làm trung gian môi giới, kết nối giữa người có nhu cầu bán và người mua.

"Nếu như trước đây họ chỉ là đối tượng thụ động, chấp nhận rủi ro cho bản thân, thì khi trở thành môi giới, họ đã chủ động tham gia vào đường dây tội phạm, thu lợi từ sức khỏe, tính mạng của người khác. Hành vi môi giới thường gắn với việc lôi kéo, dụ dỗ, thậm chí che giấu, hợp thức hóa các giao dịch bất hợp pháp, tạo điều kiện cho hoạt động buôn bán bộ phận cơ thể người phát triển" - luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh.

Đối với những đối tượng dụ dỗ, lôi kéo người khác bán tạng, theo luật sư Tuấn Anh, nếu chứng minh được họ có động cơ tư lợi, móc nối với các đối tượng khác nhằm mục đích mua bán nội tạng cho những người có nhu cầu thì có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự.

Cụ thể, Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định, người nào môi giới, quảng cáo hoặc đưa thông tin liên quan đến việc mua bán bộ phận cơ thể người sẽ bị phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng nếu hành vi chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Tuy nhiên, khi hành vi môi giới dẫn đến việc thỏa thuận, giao dịch mua bán thận và mang lại lợi ích vật chất cho đối tượng thì sẽ bị xử lý hình sự, với mức phạt tù có thể từ 3 - 7 năm.

Trường hợp phạm tội có tổ chức, phạm tội nhiều lần, đối với người dưới 16 tuổi, thu lợi bất chính lớn hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, mức hình phạt có thể tăng lên từ 7 - 15 năm, thậm chí tù chung thân. Ngoài ra, tòa án còn có thể áp dụng hình phạt bổ sung như phạt tiền, cấm hành nghề hoặc tịch thu tài sản.

Đối với hành vi môi giới, những người giúp sức, tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất để việc mua bán nội tạng diễn ra sẽ bị xác định là đồng phạm và xử lý theo Điều 154 Bộ luật Hình sự về tội "Mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người".

Nguồn: Tienphong