Một số người ủng hộ nó như một công cụ buộc những người không trung thực phải nộp thuế, số khác lại cực lực phản đối vì cho rằng đó là sự làm khó các doanh nghiệp nhỏ. Đảng ANO muốn một lần nữa đặt cược vào hệ thống ghi nhận doanh thu điện tử (EET), hệ thống mà đảng này đã từng triển khai và bị hủy bỏ dưới thời chính phủ tiền nhiệm. 

Trụ cột quan trọng của chương trình này được kỳ vọng sẽ giúp chính phủ mới giải quyết lỗ hổng ngân sách và thu về hàng chục tỷ korun để thực hiện các cam kết tranh cử. Hệ thống dự kiến được áp dụng từ tháng 1 năm 2027.

“Hễ tôi trở thành bộ trưởng tài chính là sẽ bắt tay vào ngay. Ngày nay chúng ta đã ở một trình độ công nghệ khác và việc này đáng lẽ phải được thực hiện nhanh hơn,” Phó chủ tịch đảng ANO, Alena Schillerová, người được coi là ứng cử viên hàng đầu cho chức bộ trưởng tài chính trong chính phủ mới, phát biểu với Novinky.

Chủ tịch đảng của bà – Andrej Babiš – đang đàm phán thành lập chính phủ với SPD và đảng Những người lái xe. Chính ông là người đã đưa EET vào hoạt động vào năm 2016, và hệ thống này bị hủy bỏ cách đây ba năm.

Trong khi đảng ANO dự định áp dụng lại nghĩa vụ đối với tất cả doanh nhân nhận thanh toán từ khách hàng, thì đảng Những người lái xe muốn một số đối tượng được miễn trừ. “Chúng tôi không ủng hộ EET, nhưng nhận thức được rằng với ANO đây là vấn đề quan trọng. Chúng tôi sẽ cố gắng tìm kiếm miễn trừ đặc biệt là cho doanh nhân nhỏ,” một trong những lãnh đạo đảng, Boris Šťastný, cho biết.

Trước đây, SPD cũng từng phản đối hệ thống này. Schillerová tin rằng sẽ có thể đạt được sự đồng thuận. “Tôi không phải là người ủng hộ sự miễn trừ,” bà phát biểu.

Theo ANO, biện pháp này không nhằm tạo ra gánh nặng tài chính hay hành chính. Việc in hóa đơn sẽ được thay bằng ứng dụng, và doanh nhân có thể nhận được ưu đãi thuế nếu ghi nhận doanh thu cẩn thận. Phiên bản trước đây của EET từng bị một phần doanh nhân chỉ trích. Tuy nhiên, Schillerová bảo vệ hệ thống với lý do rằng theo phân tích của Bộ Tài chính, hệ thống này đã mang lại cho ngân sách 12 tỷ korun.

Việc tái thiết lập không làm phiền đa số chủ nhà hàng. Họ đã quen với EET, sử dụng hệ thống thu ngân là một phần bình thường trong kinh doanh, theo lời của người đứng đầu mảng ẩm thực thuộc Phòng Thương mại và là chủ nhà hàng, Luboš Kastner.

Nhà hàng và quán bia là những địa điểm thường được nhắc tới liên quan đến EET, vì phần lớn doanh thu của họ là từ tiền mặt. Kastner – đồng sở hữu nhà hàng Červený jelen tại Praha – khen ngợi hệ thống EET. “Tôi tin rằng nó đã có ảnh hưởng tích cực tới việc phát triển và cải thiện lĩnh vực của chúng tôi,” ông nhận định.

Ông nhấn mạnh rằng việc ghi nhận doanh thu không gây khó khăn cho nhà hàng. “Đa số mọi người muốn phát triển theo hướng hiện đại – hướng tới thế hệ trẻ, những người gần như sống hoàn toàn trong môi trường số,” ông nói. “Nếu EET một lần nữa được đưa lên bàn, chúng tôi không có vấn đề với điều đó, miễn là đó là một giải pháp đơn giản và thực tế.”

EET từng áp dụng cho các quán bia, khách sạn và thương nhân

Hệ thống ghi nhận doanh thu điện tử bắt đầu dưới thời chính phủ Bohuslav Sobotka (ČSSD), do bộ trưởng tài chính khi đó là Andrej Babiš đề xuất. Hệ thống được triển khai từ tháng 12 năm 2016 cho nhà hàng và cơ sở lưu trú, từ tháng 3 năm 2017 cho các thương nhân.  

Sau một năm, khoảng 160.000 doanh nhân đã ghi nhận doanh thu. Việc mở rộng đầy đủ hệ thống cho thợ thủ công, thợ làm tóc, luật sư hay bác sĩ đã bị chặn lại do đại dịch COVID-19 năm 2020. Chính phủ của Petr Fiala (ODS) sau đó đã hủy bỏ hệ thống từ ngày 1 tháng 1 năm 2023.  

Trước khi bị hủy bỏ, vào mùa xuân năm 2022 có khoảng 53.000 doanh nhân tiếp tục ghi nhận doanh thu trên cơ sở tự nguyện – tức khoảng một phần tư tổng số người tham gia hệ thống.  

Từ tháng 1 năm 2027, nghĩa vụ ghi nhận doanh thu có thể sẽ quay trở lại.

Đó là điều Schillerová cam kết. Trong lần triển khai trước, doanh nhân gửi báo cáo doanh thu tiền mặt trực tuyến lên máy chủ của Cơ quan Thuế và nhận lại mã xác nhận, mã này được in trên hóa đơn và giao cho khách hàng. Trong phiên bản mới, việc in hóa đơn sẽ bị loại bỏ để không cần kết nối trực tuyến liên tục. Doanh nhân có thể sử dụng máy tính tiền riêng hoặc ứng dụng di động. Ứng dụng này sẽ do Cơ quan Thuế cung cấp.

Tuy nhiên, khi thúc đẩy EET mới, đảng ANO sẽ có thể phải đối mặt với sự phản đối gay gắt trong Quốc hội – tương tự như mười năm trước. Đại diện của ODS và Piráti từng mô tả hệ thống này là một hình thức đe dọa doanh nhân và họ đã đồng ý loại bỏ nghĩa vụ này vào cuối năm 2022, cùng với các đảng trong liên minh cầm quyền khi đó là KDU-ČSL, TOP 09 và STAN.

Phong trào của Babiš cũng sẽ phải thuyết phục được một số đại diện của SPD. Quan điểm của các chính trị gia được bầu từ danh sách của đảng này không thống nhất. Tuy nhiên, lãnh đạo của SPD trước đó đã kêu gọi áp dụng các biện pháp kiểm soát chống trốn thuế.

“Chúng tôi muốn tiến hành cuộc chiến công bằng và nhắm đúng mục tiêu đối với nền kinh tế ngầm,” đại biểu quốc hội tái đắc cử Lucie Šafránková từ SPD xác nhận.

Quy mô của nền kinh tế ngầm – những hoạt động không được đăng ký chính thức hoặc không kê khai thuế – được các chuyên gia ước tính là khoảng một nghìn tỷ korun, tương đương tới 15% tổng sản phẩm quốc nội.  

Việc tái triển khai EET – nhằm kiểm soát nền kinh tế ngầm – được phần lớn các chuyên gia kinh tế ủng hộ. “Lẽ ra không nên hủy bỏ. Ta nên thảo luận về các làn sóng tiếp theo, chứ không nên biến nó thành công cụ dân túy,” nhà phân tích trưởng của ngân hàng Creditas, ông Petr Dufek, phát biểu với Novinky.

Ông nói thêm rằng điều quan trọng là không chỉ ngăn thất thu thuế, mà còn tạo điều kiện cạnh tranh công bằng cho tất cả mọi người. “Không ai có lợi thế nhờ không đóng thuế,” ông nhấn mạnh.

Theo ông, vào lúc này chưa thể đưa ra ước tính chính xác EET có thể đóng góp bao nhiêu vào ngân sách. “Chắc chắn có thể mang lại vài tỷ korun,” ông nói thêm.

Nhà kinh tế Petr Vilím từ tổ chức nghiên cứu PAQ Research lưu ý rằng nghĩa vụ tương tự hiện tồn tại tại khoảng 20 nước thành viên EU. “Theo mức giá hiện tại, hệ thống mới có thể mang lại trên 10 tỷ korun từ thuế VAT và thuế thu nhập,” ông ước tính.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế có ý kiến phản đối đối với kế hoạch giảm thuế VAT cho đồ uống không cồn và miễn thuế tiền bo mà Schillerová đề xuất cho các nhà hàng. Họ cho rằng điều này là một ưu đãi không công bằng đối với chỉ một lĩnh vực.

Theo Novinky