Tỷ lệ sinh trên toàn thế giới đang giảm nhanh hơn so với dự đoán. Ở hầu hết các quốc gia phát triển, hiện đang thiếu hàng trăm nghìn trẻ sơ sinh mới mỗi năm. Tại Cộng hòa Séc, trong năm qua chỉ có 84 nghìn trẻ em được sinh ra, mức thấp nhất kể từ thế kỷ 18. Vì vậy, các quốc gia đang tìm cách khuyến khích người trẻ lập gia đình và sinh con thông qua nhiều ưu đãi khác nhau hoặc các khoản hỗ trợ tài chính.

Trên thế giới đang thiếu trẻ em. Nhiều quốc gia hiện đã gặp vấn đề trong việc duy trì dân số khi dân số ngày càng già đi, và theo các nhà nhân khẩu học, tình hình sẽ còn trở nên nghiêm trọng hơn.

Chuyên gia về nhân khẩu học Tomáš Kučera cho biết, các thế hệ mới đang bước vào độ tuổi sinh sản có số lượng ít hơn hẳn, đặc biệt là nhóm sinh ra vào những năm 90 vốn là giai đoạn có tỷ lệ sinh thấp nhất.

Số trẻ em sinh ra ít nhất so với các năm trước là ở Nhật Bản, Colombia và Hàn Quốc. So với dự đoán ban đầu, các nước này thiếu hàng trăm nghìn trẻ em.

Tại châu Âu, tỷ lệ sinh thấp nhất ở Malta, Tây Ban Nha và cả Cộng hòa Séc. Năm ngoái, Séc ghi nhận số trẻ em sinh ra thấp kỷ lục, cụ thể là chỉ hơn 84 nghìn trẻ. Năm nay con số này sẽ còn thấp hơn nữa, vì người trẻ đang trì hoãn việc lập gia đình đến tuổi muộn hơn.

Theo các nhà nhân khẩu học, vấn đề là châu Âu đang già đi và dân số suy giảm. Chẳng hạn, tại Cộng hòa Séc, số người tử vong trong năm qua cao nhất kể từ khi đất nước độc lập. Việc người dân từ các quốc gia khác đến nhập cư cũng không giúp cải thiện tình hình.

“Ngay cả khi số trẻ em sinh ra tăng lên, điều đó cũng sẽ không có tác động ngay lập tức và không thể đảo ngược quá trình già hóa dân số trong thời gian ngắn” - nhà nhân khẩu học Klára Hulíková nhận định.

Mặc dù các quốc gia phát triển đang suy giảm dân số, tổng số người trên hành tinh hiện vẫn không giảm. Ở châu Phi, trung bình mỗi phụ nữ vẫn sinh bốn con. Do đó, các nước phát triển đang tìm cách tăng tỷ lệ sinh. Chẳng hạn, tại Hàn Quốc, các công ty thưởng hơn một triệu korun cho mỗi trẻ em sinh ra, còn Trung Quốc áp dụng thuế cao hơn đối với các biện pháp tránh thai.

Nhà kinh tế David Marek cho biết hậu quả của việc sinh ít trẻ có hai điểm quan trọng nhất trên phương diện kinh tế: “Điểm thứ nhất là sẽ thiếu lao động và buộc phải bù đắp bằng cách nào đó – hoặc thông qua nhập cư lao động, hoặc tăng cường robot hóa và tự động hóa. Nói cách khác, những máy móc sẽ phải làm việc nhiều hơn thay cho lực lượng lao động thiếu hụt.

Điều này liên quan đến hậu quả thứ hai, đó là mối quan hệ giữa người trẻ và người già trong xã hội sẽ thay đổi. Đây còn được gọi là già hóa dân số và nó ảnh hưởng đến ba hệ thống xã hội rất quan trọng – hệ thống hưu trí, hệ thống y tế và hệ thống chăm sóc dài hạn”.

Ông Marek bổ sung: “Tất cả các hệ thống này sẽ chịu áp lực từ những thế hệ già hóa. Trên thị trường lao động sẽ thiếu nguồn lực từ những người trẻ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn thu từ thuế và bảo hiểm xã hội để chi trả cho ba lĩnh vực kinh tế này”.

Tuy nhiên, theo ông, tiền không đủ để thuyết phục người trẻ sinh nhiều con hơn: ‘Không chỉ từ các nước phát triển khác, mà cả từ Cộng hòa Séc, chúng ta biết rằng chính sách ủng hộ gia đình dưới dạng trợ cấp xã hội hay thậm chí ưu đãi thuế không thực sự hiệu quả. Điều này chỉ thu hút được một phần rất nhỏ các gia đình trẻ sinh con sớm hơn’.

Ông nhấn mạnh: ‘Điều tôi cho là quan trọng hơn nhiều là tạo cho các gia đình môi trường đủ an toàn để họ không lo ngại về lý do kinh tế khi sinh con đúng thời điểm’. Điều này theo ông có nghĩa là đảm bảo đủ chỗ trong các trường mầm non và khả năng tiếp cận các công việc bán thời gian. Ông cho rằng điều quan trọng là ‘để các bậc cha mẹ trẻ biết rằng họ sẽ có chỗ cho con cái khi cần trở lại công việc.’

‘Các bậc cha mẹ trẻ, đặc biệt là các bà mẹ, có lịch trình căng thẳng hơn nhiều và sẽ rất hoan nghênh một mức độ linh hoạt để vừa chăm sóc gia đình vừa có thể trở lại làm việc,’ ông nhận xét về nhu cầu công việc bán thời gian. ‘Vì vậy, môi trường hỗ trợ này quan trọng hơn tiền bạc đối với các gia đình trẻ để họ quyết định sinh con sớm hơn hoặc sinh nhiều con hơn,’ nhà kinh tế nói thêm.

Theo ông, không thể loại trừ khả năng xảy ra các làn sóng di cư sang châu Âu do tình trạng bùng nổ dân số tại châu Phi. "Tuy nhiên, lịch sử cho thấy khi xã hội dần trở nên thịnh vượng, người dân thường có xu hướng sinh ít con hơn do có nhiều lựa chọn khác trong cuộc sống," ông giải thích.

‘Điều này có nghĩa là những gì từng xảy ra ở châu Âu và châu Á, chúng ta có thể dự đoán sẽ diễn ra ở châu Phi trong tương lai. Khi các nước châu Phi trở nên giàu hơn, khả năng sinh con trên mỗi người mẹ cũng sẽ dần giảm và chậm lại,’ ông kết luận.

(Theo TN Nova)