Mặc dù người dân các nước Tây Âu có mức lương cao hơn, nhưng giấy phép khí thải đối với việc sưởi ấm trong hộ gia đình và tiêu thụ nhiên liệu sẽ có cùng mức giá đối với tất cả. Do đó, người dân ở các quốc gia phía Tây Liên minh Châu Âu sẽ ít bị ảnh hưởng bởi các quy định này hơn so với người dân Séc. 

Theo các nhà phân tích, chỉ trong chưa đầy một năm rưỡi nữa, biện pháp mới này sẽ làm giá khí đốt tăng ít nhất 20% và thêm hơn 3 korun cho mỗi lít xăng và dầu diesel.

"Việc áp dụng một mức giá chung cho giấy phép có thể có vẻ công bằng trên giấy tờ, nhưng trên thực tế lại có tác động rất khác biệt. Đối với các hộ gia đình Séc, nó nghiêm trọng hơn nhiều so với phương Tây do sức mua và mức lương trung bình thấp hơn," nhà phân tích Petr Lajsek của công ty Purple Trading chia sẻ với Novinky.

Giấy phép khí thải cho hộ gia đình là bước tiến tiếp theo trong nỗ lực của các quốc gia châu Âu nhằm giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Đây là một phần của kế hoạch mang tên "Thỏa thuận xanh" (Green Deal), mà chính phủ của ông Andrej Babiš (đảng ANO) đã ký kết thay mặt cho Cộng hòa Séc. Bộ quy định cụ thể, bao gồm cả việc áp dụng giấy phép, đã được chính phủ hiện tại của Thủ tướng Petr Fiala (đảng ODS) thông qua.

Biện pháp này dự kiến có hiệu lực từ tháng 1 năm 2027. Cho đến nay, giấy phép chỉ áp dụng cho các nhà sản xuất điện năng và nhiệt lớn, các hãng vận tải hoặc các doanh nghiệp công nghiệp. Liên minh Châu Âu quy định mức trần phát thải tối đa mà đơn vị có thể thải ra môi trường. Ai thải vượt mức sẽ phải mua giấy phép bổ sung. Ai giảm phát thải có thể bán giấy phép còn dư. Theo quy định mới, các nhà cung cấp sẽ là người mua giấy phép theo khối lượng tiêu thụ của khách hàng, và chi phí này sẽ được chuyển sang cho người tiêu dùng.

Ban đầu, Ủy ban châu Âu dự kiến giá giấy phép ở mức 45 euro. Tuy nhiên, trong các giao dịch sơ bộ trên sàn giao dịch, giá này gần như gấp đôi. Cộng hòa Séc, cùng với một số quốc gia khác, đã yêu cầu lùi thời hạn áp dụng, nhưng theo Bộ trưởng Môi trường Petr Hladík (KDU-ČSL), yêu cầu đó đã không được chấp thuận.

Ai sưởi ấm bằng khí đốt hoặc than đá sẽ phải trả thêm hàng nghìn korun mỗi năm, theo các nhà phân tích. Người dân cũng sẽ chịu tác động từ giá nhiên liệu tăng. Theo người phát ngôn của Liên minh các công ty xăng dầu Václav Loula, giá cả hàng hóa – đặc biệt là hàng hóa cần vận chuyển – cũng sẽ tăng, kéo theo lạm phát cao hơn.  
"Đối với người giàu, tác động sẽ không quá nghiêm trọng. Ngược lại, các gia đình có ngân sách eo hẹp có thể rơi vào hoàn cảnh khó khăn," Lukáš Kaňok từ công ty Kalkulátor.cz cảnh báo.

Các quốc gia châu Âu dự kiến sẽ hỗ trợ các hộ gia đình có thu nhập thấp bằng nguồn thu từ đấu giá giấy phép khí thải mới.

Lương thấp hơn, nhưng phí vẫn như nhau

So sánh thu nhập trung bình hàng tháng giữa Cộng hòa Séc và các nước Tây Âu cho thấy rõ tác động khác biệt này – nhà phân tích Lajsek nhấn mạnh. Một người Séc với mức lương trung bình 1.863 euro trước thuế (tương đương khoảng 46.000 korun) có thu nhập thấp hơn nhiều so với người Đức (4.634 euro – khoảng 114.000 korun), người Áo (5.009 euro – khoảng 123.000 korun) hay người Đan Mạch (6.200 euro – khoảng 147.000 korun).

"Gánh nặng của giấy phép khí thải đối với người Séc gấp hai đến ba lần so với người Tây Âu. Mỗi korun thu nhập lại phải gánh thêm một phần chi phí môi trường cao hơn nhiều," Lajsek nói.

Theo ông, những nước như Đan Mạch hay Luxembourg có thể thực hiện các tham vọng môi trường mà không gặp chấn động lớn. "Các hộ gia đình ở đó có khoản tiết kiệm, mức lương cao, chương trình trợ cấp rộng rãi và hệ thống an sinh xã hội mạnh mẽ. Trong khi đó, ở Séc – nơi mức lương trung bình chưa đến 40.000 korun trước thuế – bất kỳ sự gia tăng chi phí sinh hoạt nào cũng đều gây áp lực cả về kinh tế và chính trị. Vì vậy, giấy phép khí thải trở thành một vấn đề công bằng xã hội," ông nói thêm.

Theo Kaňok, các quốc gia EU sẽ phải tính đến thực tế rằng các nước Đông Âu, nơi việc sưởi ấm bằng than vẫn còn phổ biến, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Thu nhập của người dân ở đây cũng thấp hơn.

"Nếu không có cơ chế bảo vệ – chẳng hạn như giới hạn giá, thì các nước giàu có thể đẩy giá giấy phép lên cao đến mức than đá sẽ có giá gấp đôi hiện tại. Điều này sẽ có tác động nghiêm trọng đến các hộ gia đình có thu nhập thấp," Kaňok nói.

Nông thôn sẽ trả giá nhiều nhất

Chính phủ của Thủ tướng Petr Fiala hiện đang cố gắng thúc đẩy biện pháp giới hạn giá giấy phép. Bộ trưởng Công nghiệp và Thương mại Lukáš Vlček (STAN) nói rằng ông muốn hệ thống phải có tính dự báo và giới hạn rõ ràng. "Mục tiêu là giữ giá giấy phép không vượt quá 45 euro. Chúng tôi sẽ còn thảo luận thêm về mức giá trần cuối cùng. Nếu có bộ phận dân cư bị ảnh hưởng quá nặng, nhà nước phải có công cụ để hỗ trợ họ," ông nói.

Theo Lajsek, các tác động cũng sẽ không đồng đều trong cùng một quốc gia. "Ở các thành phố có hệ thống sưởi tập trung và giao thông công cộng, tác động sẽ nhẹ hơn so với vùng nông thôn, nơi người dân sưởi bằng than, củi và phải sử dụng ô tô. Và nông thôn Séc ở trong tình trạng tồi tệ hơn so với nông thôn Đức – với thu nhập thấp hơn, dịch vụ kém hơn và tiêu thụ năng lượng hộ gia đình cao hơn," nhà phân tích nhận xét.

Nếu không có các khoản bồi thường phù hợp, hệ thống sẽ là một sự gia tăng lớn trong chi phí sinh hoạt ở Séc. "Trong khi chúng ta đang đối mặt với hậu quả của lạm phát, tăng trưởng tiền lương thực thấp và niềm tin tiêu dùng yếu, thì đây là một bước đi có thể làm chậm lại sự phục hồi của toàn nền kinh tế. Sự khác biệt về sức mua giữa các quốc gia châu Âu là một thực tế không thể phủ nhận," Lajsek nhấn mạnh.

(Theo Novinky)