Một nghị sĩ Ukraine gọi đề xuất hòa bình 28 điểm của Mỹ là sự đầu hàng của Ukraine, châu Âu và cho Mỹ. Tuy nhiên Ukraine và châu Âu đang có thái độ thận trọng về đề xuất này.

Kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hậu thuẫn gây chú ý khi tạo ra làn sóng phản ứng phức tạp tại Ukraine, Nga và cả châu Âu.

Điểm gây tranh cãi nhất trong kế hoạch - liên quan tới vấn đề lãnh thổ, trong đó Ukraine phải từ bỏ Donbas và Crimea, còn các vùng Kherson và Zaporizhzhia bị "đóng băng" theo ranh giới hiện tại - được xem là vượt xa mọi "lằn ranh đỏ" mà Kiev từng đặt ra.

Sự đầu hàng của Ukraine, châu Âu, và Mỹ?
Cụ thể, điều 21 của kế hoạch hòa bình yêu cầu Ukraine công nhận Crimea, Luhansk và Donetsk là lãnh thổ của Nga "trên thực tế", và Mỹ cũng chấp nhận cách phân định này. Hai vùng Kherson và Zaporizhzhia sẽ được "đóng băng" theo đường ranh giới kiểm soát hiện tại; trong khi Nga sẽ rút quân khỏi các khu vực khác mà họ đang nắm giữ, nhưng không nằm trong năm vùng lãnh thổ nói trên.

Về phía Ukraine, Kiev sẽ phải rút quân khỏi phần còn lại của tỉnh Donetsk mà họ hiện kiểm soát. Khu vực này sẽ được chuyển thành vùng đệm phi quân sự trung lập được quốc tế công nhận là lãnh thổ thuộc Nga, dù Matxcơva sẽ không được phép tiến vào khu vực đệm này.

Theo báo Guardian, đây là nhượng bộ mà nhiều quan chức Ukraine mô tả là "sự chấm dứt tồn tại của một quốc gia độc lập".

"Kế hoạch này là một sự đầu hàng - cho Ukraine, cho châu Âu và cho Mỹ", ông Roman Kostenko, nghị sĩ Ukraine, cho biết.

Theo các cố vấn an ninh Ukraine, nội dung của kế hoạch hầu như lặp lại đúng những yêu cầu mà Nga từng đưa ra ngay khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt - những điều Kiev chưa bao giờ chấp nhận, kể cả trong giai đoạn chiến sự khó khăn nhất.

Điều này khiến bản đề xuất mới của phía Mỹ chẳng khác nào đang ép Ukraine phải làm theo các điều kiện của Matxcơva.

Văn phòng Tổng thống Zelensky đưa ra phản ứng thận trọng hơn, cho biết Kiev sẽ không phá hoại nỗ lực ngoại giao và sẽ xem xét mọi sáng kiến "mang lại hòa bình có phẩm giá".

Tuy nhiên bản thân nhà lãnh đạo Ukraine khẳng định bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ - điều khó tương thích với nội dung của điều khoản 21 nêu trên.

Về phía Mỹ, Nhà Trắng cho rằng kế hoạch mới này "tốt cho cả hai bên", đồng thời nhấn mạnh rằng ông Trump đang theo đuổi một tiến trình ngoại giao khẩn trương để chấm dứt chiến sự.

Dự thảo hòa bình mới này được đánh giá là đang mang lại lợi thế đáng kể cho Nga, khi nhiều điều khoản trùng khớp với các yêu cầu mà Matxcơva theo đuổi suốt ba năm qua.

Việc công nhận Crimea và Donbas "trên thực tế", cùng cam kết ngăn Ukraine gia nhập NATO, được xem là những nhượng bộ mang tính chiến lược đối với Điện Kremlin - đặc biệt trong bối cảnh Nga vẫn đang chịu sức ép trừng phạt sâu rộng từ Mỹ và châu Âu.

Châu Âu cảnh giác
Điều khoản lãnh thổ trong kế hoạch 28 điểm cũng làm dấy lên nhiều tranh cãi trong nội bộ châu Âu, nơi ngoại trưởng các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đang tỏ ra thận trọng trước những đề xuất buộc Kiev phải nhượng bộ quá sâu.

Tại Brussels, các ngoại trưởng không bình luận chi tiết về kế hoạch của Mỹ, nhưng gửi đi thông điệp rõ ràng rằng một thỏa thuận hòa bình không thể đạt được bằng cách đánh đổi chủ quyền của Ukraine.

Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot nhấn mạnh người dân Ukraine cần "một nền hòa bình công bằng, tôn trọng chủ quyền và không thể bị thách thức bởi hành động gây hấn trong tương lai", đồng thời khẳng định: "Hòa bình không thể là đầu hàng".

Cao ủy đối ngoại EU Kaja Kallas cũng khẳng định bất kỳ kế hoạch hòa bình bền vững nào "không thể bỏ qua lập trường của Ukraine và châu Âu", lưu ý dự thảo hiện tại đang không yêu cầu Nga nhượng bộ điều gì.

Bên cạnh sự dè chừng của châu Âu, nhiều nhà quan sát cho rằng việc Washington thúc đẩy kế hoạch vào thời điểm Kiev gặp bất lợi cả về chính trị lẫn quân sự khiến vị thế thương lượng của quốc gia này bị thu hẹp đáng kể.

Ukraine đang đối mặt với bê bối tham nhũng khiến hai bộ trưởng bị bãi nhiệm, trong khi lực lượng vũ trang liên tục chịu sức ép trước đà tiến công của Nga trên chiến trường.

Lập trường của Nga
Ở chiều ngược lại, Nga tỏ ra muốn hạ thấp kỳ vọng về đề xuất mới này. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định hiện không có cuộc tham vấn thực chất nào giữa Nga và Mỹ, đồng thời nhắc lại rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải giải quyết những "nguyên nhân gốc rễ của xung đột".

Trong bối cảnh chiến sự giữa Nga và Ukraine vẫn diễn ra ác liệt, với nhịp độ tấn công của cả hai phía không có dấu hiệu giảm, triển vọng đạt được một thỏa thuận được tất cả các bên chấp nhận dường như vẫn còn rất xa.

Theo Tuoitre