Người dân Mỹ đang bỏ phiếu bầu tổng thống tiếp theo của họ và cuộc tổng tuyển cử sẽ lên đến cao trào vào thứ Ba ngày 5 tháng 11.

Khi việc bỏ phiếu kết thúc, tùy thuộc vào mức độ sít sao của cuộc đua mà có thể không xác định được người chiến thắng sau vài giờ, vài ngày hoặc thậm chí vài tuần.

Khi nào có kết quả bầu cử tổng thống năm 2024?

Phó Tổng thống đương nhiệm Kamala Harris của Đảng Dân chủ và cựu Tổng thống Donald Trump của Đảng Cộng hòa đã cạnh tranh sát nút trong nhiều tuần qua.

Các cuộc khảo sát quốc gia và ở các bang dao động cho thấy khoảng cách càng thu hẹp khi ngày 5 tháng 11 đang gần kề. Vì thế, chiến thắng ở một số nơi có thể sẽ có cách biệt rất nhỏ, có khả năng sẽ phải kiểm phiếu lại.

Thêm vào đó, một số kết quả có thể sẽ được công bố chậm hơn trong năm nay do các bang — bao gồm cả bảy bang dao động — đã thay đổi cách thức tổ chức bầu cử kể từ năm 2020.

Mặt khác, việc kiểm phiếu đã được đẩy nhanh ở một số nơi như Michigan và lần này số lượng phiếu bầu qua thư sẽ ít hơn nhiều so với cuộc bầu cử diễn ra trong đại dịch Covid.

Điều này nghĩa là có nhiều khả năng khác nhau về thời điểm công bố người chiến thắng — có thể là ngay trong đêm bầu cử, vào sáng hôm sau, hoặc thậm chí phải đến vài ngày sau nữa hoặc tới vài tuần.

Kết quả bầu cử tổng thống năm 2020 công bố khi nào?
Cuộc bầu cử năm 2020 diễn ra vào thứ Ba ngày 3 tháng 11, nhưng các đài truyền hình Mỹ không tuyên bố ông Joe Biden là người chiến thắng cho đến tận sáng thứ Bảy, ngày 7 tháng 11, tức bốn ngày sau đó.

Khi người Mỹ say giấc vào đêm bầu cử, những người ủng hộ ông Trump đã tự tin rằng chiến thắng đang rất gần kề, nhưng thực tế, cả hai ứng cử viên đều đang cần đạt số phiếu đại cử tri 270 hoặc hơn để trở thành tổng thống.

Mặc dù phần lớn các bang đã công bố kết quả trong vòng 24 giờ, nhưng một vài bang quan trọng — bao gồm Pennsylvania và Nevada — thì không. Tuy nhiên, Pennsylvania với 19 phiếu đại cử tri đã có xu hướng nghiêng về phía Đảng Dân chủ. Vào sáng thứ Bảy, một loạt phiếu mới từ bang dao động này đã khiến các đài truyền hình tự tin rằng Biden sẽ giành được chiến thắng ở đó.

CNN là đài đầu tiên công bố kết quả và các đài truyền hình khác đã tiếp bước trong vòng 15 phút tiếp theo.

Kết quả thường được công bố khi nào?
Thường thì các cử tri đã quen với việc biết được ai sẽ là tổng thống tiếp theo trước khi họ đi ngủ vào đêm bầu cử hoặc ít nhất là vào sáng sớm hôm sau.

Ví dụ, vào năm 2016, khi Trump lần đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, ông được tuyên bố là người chiến thắng ngay trước 3 giờ sáng EST ngày hôm sau (15 giờ tại Việt Nam).

Năm 2012, khi ông Barack Obama tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, chiến thắng của ông đã được xác nhận trước nửa đêm vào đúng ngày bầu cử.

Tuy nhiên, một trường hợp nổi bật có thể nhắc đến là cuộc bầu cử năm 2000 giữa George W. Bush và John Kerry.

Hai ứng viên đã xảy ra tranh chấp gay gắt về cuộc đua tại Florida và cuộc đua không được quyết định cho đến ngày 12 tháng 12 khi Tòa án Tối cao Mỹ bỏ phiếu kết thúc quá trình kiểm phiếu lại của bang này, với Bush lại là người chiến thắng được xác nhận và do đó ông được trao quyền điều hành Nhà Trắng.

Các bang quan trọng cần theo dõi?
 

Trên toàn quốc, hệ thống bỏ phiếu đầu tiên sẽ đóng vào lúc 18 giờ EST tối thứ Ba 5/11 (6 giờ sáng thứ Tư 6/11 tại Việt Nam) và các cuộc bỏ phiếu cuối cùng sẽ đóng lúc 1 giờ EST sáng thứ Tư (13 giờ chiều thứ Tư Việt Nam).

Tuy nhiên, cuộc đua này dự kiến sẽ phụ thuộc vào kết quả từ bảy bang dao động - Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Bắc Carolina, Pennsylvania và Wisconsin.

19 giờ EST ngày thứ Ba 5/11 (7 giờ sáng thứ Tư 6/11) - Các điểm bỏ phiếu đóng lại ở Georgia và năm bang khác, cũng như một phần ở ba bang khác. Đây cũng là thời điểm mà các đài truyền hình Mỹ bắt đầu đưa ra những dự đoán đầu tiên trong đêm, tại những bang ít cạnh tranh hơn như Kentucky.

19 giờ 30 EST (7 giờ 30 sáng thứ Tư) - Các điểm bỏ phiếu đóng cửa tại bốn bang, bao gồm Bắc Carolina, các bang mà bà Harris hy vọng sẽ kết thúc chuỗi thất bại của các ứng cử viên tổng thống Đảng Dân chủ kể từ năm 2008.

20 giờ EST (8 giờ sáng thứ Tư) - Các điểm bỏ phiếu đóng cửa ở Pennsylvania và 16 bang khác, cũng như một phần ở Michigan và bốn bang khác.

21 giờ EST (9 giờ sáng thứ Tư) - Tất cả các cuộc bỏ phiếu còn lại sẽ đóng lại ở Michigan. Việc bỏ phiếu cũng sẽ kết thúc ở Arizona, Wisconsin và 12 bang khác.

22 giờ EST (10 giờ sáng thứ Tư) - Các điểm bỏ phiếu đóng cửa ở Nevada và hai bang khác, cũng như một phần ở hai bang khác.

Việc kiểm phiếu diễn ra như thế nào?
Thông thường, các phiếu bầu được bỏ trong ngày bầu cử sẽ được kiểm đếm trước, sau đó là phiếu bầu sớm và phiếu bầu qua thư, tiếp theo là những phiếu bầu bị khiếu kiện và cuối cùng là phiếu bầu từ nước ngoài và từ quân đội.

Các quan chức bầu cử địa phương (đôi khi được chỉ định, đôi khi được bầu) - xác minh, xử lý và kiểm đếm từng phiếu bầu trong một quy trình được gọi là kiểm phiếu.

Việc xác minh phiếu bầu bao gồm việc so sánh số phiếu đã được bỏ với số cử tri đang hoạt động; loại bỏ, mở ra và kiểm tra từng phiếu bầu để phát hiện có rách, có vết bẩn hoặc hư hại khác; và ghi chép, điều tra bất kỳ sự bất nhất nào.

Việc kiểm đếm phiếu bầu được thực hiện bằng cách đưa từng phiếu vào máy quét điện tử để tổng hợp kết quả. Trong một số trường hợp, cần phải kiểm đếm thủ công hoặc kiểm tra lại lần nữa các kết quả.

Mỗi bang và địa phương đều có các quy định nghiêm ngặt xác định ai có thể tham gia vào quy trình kiểm phiếu, thứ tự xử lý các phiếu bầu và các phần nào được mở công khai cho công chúng, bao gồm cách thức mà các quan sát viên của các đảng có thể giám sát và can thiệp vào quá trình kiểm đếm phiếu.

Điều gì có thể trì hoãn kết quả bầu cử tổng thống?
Kết quả chênh lệch sít sao sẽ làm các phương tiện truyền thông phải chờ đợi lâu hơn trước khi đưa ra các công bố, nhưng điều đó cũng làm nảy sinh nguy cơ về việc kiểm phiếu lại và các thách thức pháp lý.

Chẳng hạn tại Pennsylvania, một cuộc kiểm phiếu lại tự động trên toàn bang sẽ được thực hiện nếu có sự chênh lệch 0,5% giữa số phiếu bầu của người chiến thắng và người thua cuộc. Vào năm 2020, sự chênh lệch này chỉ hơn 1,1%.

Hơn một trăm vụ kiện trước bầu cử đã được đệ trình trên toàn quốc, bao gồm các khiếu kiện của phía Đảng Cộng hòa về tư cách cử tri và việc quản lý danh sách cử tri. Các phán quyết của tòa án đang diễn ra trong những vụ kiện này định hình cuộc đua từng ngày.

Các tình huống khác có thể làm trì hoãn kết quả bầu cử bao gồm các trường hợp bạo lực liên quan đến bầu cử, đặc biệt tại các địa điểm bỏ phiếu và những trở ngại trong việc kiểm đếm phiếu, như sự cố vỡ ống nước tại một địa điểm xử lý phiếu bầu ở Georgia vào năm 2020.

Điều gì xảy ra nếu kết quả bầu cử tổng thống bị khiếu kiện?
Khi tất cả các phiếu bầu hợp lệ đã được đưa vào kết quả cuối cùng và các quy trình như kiểm phiếu lại đã hoàn tất, kết quả bầu cử sẽ được chứng nhận - đầu tiên tại các khu vực địa phương, sau đó ở cấp bang.

Một quan chức bang, thường là thống đốc, sẽ chứng nhận danh sách các đại cử tri đại diện cho bang của họ trong đại cử tri đoàn. Các đại cử tri này sẽ họp tại các bang của mình vào ngày 17 tháng 12 để bỏ phiếu và gửi kết quả đến Washington.

Vào ngày 6 tháng 1, một Quốc hội Mỹ mới - được bầu vào đầu tháng - sẽ họp trong một phiên làm việc chung để kiểm đếm các phiếu đại cử tri, phó tổng thống đương nhiệm chủ trì cuộc họp này.

Sau cuộc bầu cử năm 2020, ông Trump từ chối thừa nhận thất bại và kêu gọi những người ủng hộ tuần hành tới Điện Capitol của Mỹ trong khi Quốc hội đang họp để chứng nhận chiến thắng của ông Biden.

Ông đã kêu gọi phó tổng thống của mình, Mike Pence, từ chối kết quả — nhưng ông Pence đã không làm theo.

Ngay cả sau khi cuộc bạo loạn được dẹp yên và các thành viên Quốc hội tập hợp lại, 147 nghị sĩ Cộng hòa đã không thành công trong việc bỏ phiếu lật ngược thất bại của ông Trump.

Các cải cách bầu cử kể từ đó đã làm các nhà lập pháp khó khăn hơn trong việc phản đối những kết quả đã được chứng nhận mà các bang gửi đến. Theo đó, phó tổng thống cũng không có quyền đơn phương chối bỏ các phiếu đại cử tri.

Tuy nhiên, các quan sát viên bầu cử dự đoán rằng những nỗ lực nhằm trì hoãn việc chứng nhận kết quả bầu cử năm 2024 có thể xảy ra ở cấp địa phương và bang, với nhiều nhóm đã được trang bị để gieo rắc sự nghi ngờ về kết quả bầu cử.

Ông Trump, cùng phó tướng JD Vance và các lãnh đạo Cộng hòa hàng đầu tại Điện Capitol đã nhiều lần từ chối việc tuyên bố rõ ràng chuyện họ sẽ chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử nếu ông Trump thua cuộc.

Lễ nhậm chức tổng thống diễn ra khi nào?
Tổng thống được bầu sẽ nhậm chức vào thứ Hai ngày 20 tháng 1 năm 2025 trong khuôn viên của khu phức hợp Điện Capitol Hoa Kỳ.

Đây sẽ là lễ nhậm chức tổng thống lần thứ 60 trong lịch sử nước Mỹ.

Sự kiện này sẽ là lúc toàn thế giới chứng kiến vị tân ​​tổng thống tuyên thệ cam kết duy trì Hiến pháp và sau đó đọc diễn văn nhậm chức.

(Nguồn: BBC)