Việc máy bay của hãng hàng không Jeju Air va chạm với tường chắn tại sân bay quốc tế Muan (Hàn Quốc) khiến 179 người thiệt mạng khiến nhiều người có phần lo lắng về độ an toàn của việc di chuyển bằng máy bay. Vụ tai nạn xảy ra chỉ vài ngày sau khi một chuyến bay của hãng hàng không Azerbaijan Airlines bị rơi ở Kazakhstan, khiến 38 người thiệt mạng.

Tổng số người tử vong do tai nạn máy bay trong năm 2024 là 318. Đây là con số cao nhất kể từ năm 2018 – thời điểm chiếc Boeing 737 MAX 8 do hãng hàng không Lion Air khai thác bị rơi ở biển Java (Indonesia), khiến 189 người thiệt mạng.

Ngoài 2 vụ tai nạn ở Kazakhstan và Hàn Quốc, ngành hàng không thế giới năm 2024 còn ghi nhận loạt tai nạn đáng tiếc. Một máy bay của Lực lượng Phòng vệ Bờ biển Nhật va chạm với một máy bay của hãng Japan Airlines đang hạ cánh tại sân bay Haneda, Tokyo (Nhật) vào ngày 2-1-2024 là 5 thành viên trên chiếc máy bay của Lực lượng Phòng vệ Bờ biển Nhật. Một máy bay của Nepal rơi tại sân bay Kathmandu vào cuối tháng 7-2024 làm 18 người đã thiệt mạng. Một máy bay chở khách rơi xuống một khu dân cư ở Sao Paulo (Brazil) vào tháng 8, làm tất cả 62 hành khách thiệt mạng.

Dù vậy, độ an toàn của ngành hàng không vẫn được đánh giá cao.

"Năm 2024 kém an toàn hơn những năm gần đây, nhưng thập niên hiện tại [thập niên bắt đầu từ năm 2020] được cho là thập niên an toàn nhất trong lịch sử hàng không. Và mọi dấu hiệu đều cho thấy rằng tương lai sẽ tiếp tục như vậy" – ông David Learmount, một nhà báo hàng không, trả lời tờ National Post.

Số vụ tai nạn máy bay tăng hay giảm?

Năm 2023, ngành hàng không quốc tế đã trải qua một trong những năm an toàn nhất trong lịch sử. Theo National Post, vào năm này, ngành hàng không ghi nhận bất kỳ vụ tai nạn chết người nào liên quan máy bay phản lực thương mại.

Tuy nhiên, trong năm này, thế giới ghi nhận 109 người thiệt mạng trên máy bay cánh quạt hoặc máy bay động cơ piston, khác với máy bay phản lực thương mại. Trong đó, vụ tai nạn của hãng hàng không Yeti Airlines tại sân bay quốc tế Pokhara (Nepal) khiến 72 người thiệt mạng.

Trong nhiều thập niên qua, số vụ tai nạn chết người trên máy bay thương mại đã giảm đều đặn. Ví dụ, theo tổ chức phi lợi nhuận Quỹ An toàn Chuyến bay (Mỹ), hơn 50 vụ tai nạn chết người liên quan máy bay thương mại xảy ra vào năm 1996. Đó cũng là năm một chuyến bay của hãng Saudi Arabian Airlines va chạm giữa không trung với một chuyến bay của hãng Kazakhstan Airlines, khiến 349 người thiệt mạng.

Đây cũng là vụ va chạm giữa không trung có số người thiệt mạng cao nhất từ ​​trước đến nay. Cùng năm, một máy bay của hãng Trans World Airlines phát nổ trên Đại Tây Dương ngay sau khi khởi hành từ New York (Mỹ), khiến 230 người thiệt mạng.

Năm gần đây có nhiều người thiệt mạng nhất liên quan máy bay phản lực thương mại là năm 2014, khi có 761 người thiệt mạng. Đó cũng là năm chuyến bay MH17 của hãng Malaysia Airlines rơi ở Ukraine, khiến 298 người thiệt mạng và cũng là năm một chuyến bay MH370 của Malaysia Airlines chở 239 người biến mất trên Ấn Độ Dương.

Tuy nhiên, theo ông Hassan Shahidi – chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Quỹ An toàn Chuyến bay, "khi chúng ta xem xét các vụ tai nạn, chúng rất hiếm".

Điều này đặc biệt đúng khi chúng ta nhìn lại lịch sử lâu dài của ngành hàng không.

Năm 1972 ghi nhận 55 vụ tai nạn máy bay thương mại. Hơn 2.400 người đã thiệt mạng trên các máy bay thương mại trong năm đó.

Các vụ việc liên quan bao gồm 122 người tử vong khi một máy bay hãng Aeroflot bị mất cánh trên bầu trời Ukraine; một máy bay hãng Interflug của Đông Đức bốc cháy và rơi xuống mặt đất, khiến 156 người tử vong; 101 người tử vong khi một máy bay rơi xuống vùng Everglades của bang Florida (Mỹ); những kẻ khủng bố cho nổ một máy bay của hãng hàng không Nam Tư, khiến 27 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng.

Nguyên nhân ảnh hưởng độ an toàn của máy bay

Ngoài sự cố động cơ, ảnh hưởng thời tiết cũng là một trong nguyên nhân gây mất độ an toàn chuyến bay. Sự nhiễu động là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các vụ tai nạn liên quan máy bay, chẳng hạn vụ việc xảy ra vào tháng 5-2024 khiến 31 người bị thương và 1 người thiệt mạng khi một chuyến bay của hãng Singapore Airlines gặp phải sự nhiễu động lớn trên đường đến London (Anh).

Ông Shahidi cho biết ngày càng có nhiều trường hợp thương tích liên quan đến sự nhiễu động và hiện tượng này cũng ảnh hưởng độ an toàn của máy bay.

"Chúng tôi muốn hiểu đầy đủ hơn về mối quan hệ giữa sự nhiễu động và biến đổi khí hậu theo hướng khoa học. Nhưng chắc chắn chúng tôi đang theo dõi điều đó và chúng tôi tin rằng đó là mối quan tâm ngày càng tăng" – ông Shahidi cho biết.

Tuy nhiên, việc đảm đảm bảo độ an toàn cho các chuyến bay vẫn có một phần phụ thuộc vào hành khách.

“Nếu bạn thắt dây an toàn thì khả năng bị thương là rất nhỏ. Các hãng hàng không hiện tăng gấp đôi nỗ lực để đề nghị hành khách thắt dây an toàn mọi lúc, trừ khi họ phải đi vệ sinh. Vì vậy, đó là một trong nhiều biện pháp đang được áp dụng để giảm thiểu rủi ro do nhiễu động gây nên” – ông nói.

Các khu vực xung đột và khu vực bất ổn trên thế giới cũng là mối quan tâm đặc biệt đối với độ an toàn của ngành hàng không.

Vào tháng 1-2020, một máy bay của Ukraine International Airlines khởi hành từ Tehran (Iran) đã rơi làm 176 người thiệt mạng mà nguyên nhân được cho bị trúng tên lửa đất đối không do Iran bắn. Vụ tai nạn của Azerbaijan Airlines vừa qua và vụ tai nạn của Malaysia Airlines năm 2014 đều xảy ra trong bối cảnh giao tranh phức tạp giữa Nga và Ukraine.