Dù bộ phim "Letní škola, 2001" - Trường hè, 2001 không đi kèm kỳ vọng danh giá như phim Sbormistr tại Liên hoan phim Karlovy Vary (KVIFF), không ai nói trước về suất dự Oscar hay giải Sư tử Séc (Český lev), nhưng đây là dự án mà gần như tất cả giới phê bình và khán giả đều mong nó thành công – cả về chuyên môn lẫn thương mại. Bởi lẽ bộ phim có thể mở đường cho các nhà làm phim mới và những câu chuyện mới mà điện ảnh Séc đang rất thiếu. Vậy liệu đạo diễn lần đầu ra mắt Dužan Duong có đang đi đúng hướng?

Hài hước có, nhưng không phải là phim hài
Giống như bao phim khác, Trường hè, 2001 chọn cách quảng bá hài hước để thu hút khán giả – nghĩ rằng khán giả càng kỳ vọng tiếng cười thì càng dễ kéo họ đến rạp. Dù nhóm tiếp thị biết mình đang làm gì, cách tiếp cận này ẩn chứa rủi ro: khán giả đến xem phim hài mà không được cười đủ sẽ thấy thất vọng. Vì vậy, cần nói rõ: Trường hè không phải là phim hài. Đây là một bộ phim chính kịch – có phần nặng nề – với vài điểm sáng từ các tình tiết vui nhộn (vốn phần lớn đã xuất hiện hết trong trailer).
Phim cũng có một vài đoạn dựng nhẹ nhàng, khi các nhân vật trốn khỏi cuộc sống áp lực – tuy nhiên đó chỉ là ngoại lệ, làm nổi bật hơn những nỗi lo âu thường nhật. Đây không phải kiểu chính kịch tăm tối kiểu như “Lựa chọn của Sophie”, nhưng nên chuẩn bị sẵn tâm lý để không bị hụt hẫng.
Duong kể về hơn hai thế hệ người Việt ở Séc – về mục tiêu, thử thách và giấc mơ của họ.
Khán giả theo dõi các sự kiện chính từ ba điểm nhìn khác nhau của ba người đàn ông có trải nghiệm rất khác nhau về cuộc sống ở Séc.
1. Dũng (Anh Doan Hoang) – người cha sống tại chợ trời Cheb cuối thế kỷ XX. Mong muốn lớn nhất của ông là hoàn thành “trách nhiệm” với gia đình: làm giàu, bảo bọc vợ Lan (Lê Quỳnh Lan) và hai con trai. Nhưng ông lại trở thành con mồi dễ bị lợi dụng bởi một “ông trùm” người Việt.
2. Tai (Tô Tiến Tài) – con trai út, sinh ra và lớn lên ở Séc, thành tích học tập xuất sắc, chuẩn bị thi vào trường cấp ba. Như mọi gia đình nhập cư khác, bố mẹ đặt tất cả kỳ vọng lên con mình, coi sự thành công của con là phần "chuộc lại” những vất vả cả đời họ. Nhưng Tai không hiểu tại sao mình phải gánh áp lực quá lớn như thế.
3. Kiên (Bùi Thế Dương) – con trai lớn, từng bị gửi về Việt Nam 10 năm do hoàn cảnh gia đình không đủ sức nuôi cùng lúc hai con nhỏ khi vừa nhập cư. Kiên trở về như một người xa lạ với cha mẹ và em trai, nổi loạn, bất cần. Anh mang về một bí mật khiến bản thân gặp nguy hiểm trong cộng đồng người Việt bảo thủ.

Góc nhìn lần lượt được chuyển qua từng nhân vật chính quanh thời điểm sinh nhật của Kiên. Khi đó:
- Mối quan hệ giữa Dũng và tay “ông trùm” phức tạp dần lên.
- Bí mật của Kiên bị lộ, đẩy anh vào tình thế nguy hiểm trong cộng đồng.
Duong rất giỏi xây dựng bối cảnh và nhân vật, khiến người xem cảm nhận được sự bức bối của từng người – mà không cần đồng tình với họ. Cấu trúc chia ba góc nhìn khác nhau có thể là “mánh” để nhấn mạnh thông điệp, nhưng phim có thể đã mượt mà hơn nếu chỉ dựng theo đường dây đơn, cho thấy ba người sống song song.
Điểm yếu là phần kết “hơi gượng” – thay vì khai thác sâu mâu thuẫn và đối thoại sau khi sự thật được phơi bày, phim chọn “kết nhẹ”, một cử chỉ tích cực nửa vời. Có lẽ 102 phút là hơi ngắn với một câu chuyện giàu lớp lang như vậy. Thành ra, Trường hè, 2001 rất có thể sẽ phát triển tốt hơn nếu là một loạt phim truyền hình – với bộ phim hiện tại là tập mở đầu.

Phim đậm chất Việt và không cần “chiều” người Séc
Trường hè là một bộ phim thấm đẫm hồn văn hóa Việt – phần lớn thoại là tiếng Việt, các nhân vật (dù giỏi tiếng Séc) chủ động giữ sự cách biệt. Không có nhân vật phụ “tây” nổi tiếng hoặc hài hước cho dễ tiêu hóa. Người Séc trong phim chỉ là người ngoài: khách hàng ở chợ hoặc đại diện hệ thống (giáo viên, cảnh sát). Cộng đồng người Việt hiện lên như một “ốc đảo” rất riêng.
Tai - một nhân vật trong phim – dù học trường Séc (năm 2001) vẫn không có bạn người Séc. Nhưng ngày nay, trẻ em gốc Việt hòa nhập hơn nhiều. Có lẽ, nếu lượng merch của ê-kíp bán tốt, phần thứ hai của phim – hoặc một phần tiếp theo dưới dạng series – sẽ được bật đèn xanh. Khi đó, Duong sẽ đưa câu chuyện đi trước 25 năm, phản ánh thực trạng cộng đồng người Việt ngày nay tại Séc. Không ai bắt anh mãi làm phim Việt, nhưng anh rõ ràng có cảm quan rất tốt về đề tài này.

"Letní škola, 2001"
Thể loại: Chính kịch
Thời lượng: 102 phút
Quốc gia: Cộng hòa Séc
Khởi chiếu: 24.7.2025 (do hãng Aerofilms phát hành)
Đạo diễn: Dužan Duong
Kịch bản: Dužan Duong, Lukáš Kokeš, Jan Smutný
Diễn viên: Anh Doan Hoang, Bùi Thế Dương, Tô Tiến Tài, Lê Quỳnh Lan...
Âm nhạc: Jonatán Pastirčák
Quay phim: Adam Mach
Sản xuất: Lukáš Kokeš, Dužan Duong
Một bộ phim chân thành, giàu cảm xúc, kể về những người mà bạn thấu hiểu, dù không phải lúc nào cũng đồng tình với hành động của họ – không chỉ là câu chuyện về người Việt, mà còn về kỳ vọng xã hội, quá trình tìm kiếm chính mình và sự gắn kết gia đình. Dạng phim mà khán giả tiếc nuối khi phải từ biệt nhân vật ở đoạn kết.
(Theo totalfilm.cz)
Ghi rõ nguồn TAMDAMEDIA.eu khi phát hành lại thông tin từ website này