Người Séc khi đi nghỉ dưỡng tại biển Baltic ở Ba Lan, vùng Alpen tại Đức hay Thiên đường Slovakia (Slovenský ráj) không cần mang theo quá nhiều đồ ăn từ nhà. Theo khảo sát của báo Novinky, giá của 10 mặt hàng thực phẩm cơ bản tại ba nước láng giềng cho thấy, mua sắm tại Ba Lan rẻ hơn tới một phần ba so với Cộng hòa Séc. Tại Slovakia người tiêu dùng tiết kiệm khoảng 100 Kč, còn ở Đức giá cả gần tương đương với Séc.

Giỏ hàng gồm: một lít sữa tươi, 10 quả trứng (không nuôi chuồng), một miếng bơ 250g, một lít dầu hướng dương, một kg ức gà, cổ vai heo, cà chua, khoai tây, hành tây và táo – có giá trung bình khoảng 725 korun tại các siêu thị ở Séc (khi chọn các sản phẩm ở phân khúc giá thấp). Trong khi đó, tại Ba Lan số tiền này chỉ xấp xỉ 500 korun, ở Slovakia hơn 600 korun, còn tại Đức cao hơn Séc chỉ vài korun.

“Ba Lan là cường quốc nông nghiệp, có sự cạnh tranh mạnh và là thị trường hấp dẫn đối với các tập đoàn đa quốc gia,” chuyên gia kinh tế Tomáš Maier từ Đại học Nông nghiệp Séc nhận định. Ông cũng nhấn mạnh vai trò của thuế giá trị gia tăng (DPH): Séc áp dụng mức 12% cho thực phẩm, Đức 7%, còn Ba Lan chỉ là 5%. Slovakia áp dụng mức 5% cho các thực phẩm cơ bản, các mặt hàng khác bị đánh thuế 19%.

Dù vậy, giá cả thực phẩm biến động thường xuyên theo tuần và phụ thuộc vào các chương trình khuyến mãi. Ví dụ, giá thịt gà tăng do không có sản phẩm giảm giá trong thời điểm khảo sát – do đó bảng so sánh chỉ mang tính chất tham khảo.

Triển vọng thực phẩm tiếp tục tăng giá

Ngay cả khi Ba Lan hồi tháng 4 năm ngoái đã chấm dứt việc miễn hoàn toàn DPH với thực phẩm – một biện pháp từng áp dụng trong thời kỳ lạm phát cao do COVID-19 – thì giá thực phẩm tại nước này vẫn rẻ hơn Séc.

Ví dụ, 1kg cà chua tại Ba Lan có thể mua chưa tới 30 korun, trong khi ở Séc giá này hiếm khi dưới gấp đôi. Táo của Séc có giá ít nhất 40 korun mỗi kg, trong khi tại Ba Lan chỉ khoảng 24 korun. Theo chuyên gia nông nghiệp Petr Havel, mùa vụ táo năm nay tại Séc hứa hẹn khả quan sau một năm 2023 bị thiệt hại nặng do sương giá. Tuy nhiên, hiện nay Séc chỉ tự cung cấp được khoảng 1/3 nhu cầu về rau và trái cây – thấp hơn nhiều so với Ba Lan.

Mặc dù giá bơ tại Séc đã giảm so với thời kỳ tăng tốc năm ngoái, nhưng ở Ba Lan vẫn rẻ hơn đáng kể. Trong các chương trình khuyến mãi, bơ có thể mua được với giá chỉ khoảng 30 korun. Một website riêng – Masłometr.pl – được lập ra để theo dõi giá bơ tại Ba Lan.

Lý do người Ba Lan sản xuất thực phẩm rẻ hơn – theo chuyên gia Havel – là nhờ lực lượng nông dân đông đảo (gấp 30 lần so với Séc), ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong GDP, và hệ thống sản xuất-chế biến được tổ chức hiệu quả hơn nhiều. Dù vậy, ông cũng lưu ý rằng giá thực phẩm ở Séc vẫn nằm dưới mức trung bình của EU.

Chênh lệch hỗ trợ giữa các nước

Người phát ngôn Phòng Công nghiệp Thực phẩm Marek Zemánek bổ sung rằng, Ba Lan có chính sách hỗ trợ tiêu dùng và sản xuất thực phẩm tốt hơn Séc. “Trong khi Séc đã xóa bỏ đầu tư quốc gia vào lĩnh vực chế biến thực phẩm, thì Ba Lan tiếp tục giữ các ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính, giúp hạ chi phí cho nhà sản xuất,” ông nói.

Khác biệt giữa giá khuyến mãi và giá thường

Giá thịt tại Séc cũng được đánh giá là cao. Kinh tế gia Štěpán Křeček giải thích nguyên nhân là sự chênh lệch rất lớn giữa giá khuyến mãi và giá bán thường – đôi khi gấp đến nhiều lần. “Ví dụ, thịt gà có thể được bán ở mức 120 korun, nhưng cũng có nơi đề giá tới 280 korun. Một số nhà bán lẻ chấp nhận bán dưới giá vốn để thu hút người mua,” ông nói.

Tại Đức, sự minh bạch trong mối quan hệ giữa nhà sản xuất và chuỗi bán lẻ cao hơn, theo Křeček: “Tại Đức, các đơn vị sản xuất có nhiều cơ hội thương lượng về tỷ suất lợi nhuận, còn ở Séc thì chính sách giá phần lớn do nhà phân phối quyết định mà ít có sự đối thoại.” Ông thêm rằng quy mô sản xuất lớn và công nghệ hiện đại cũng giúp giá thấp hơn.

Một số mặt hàng như rau, khoai tây, trứng tại Đức cũng rẻ hơn trong thời gian có khuyến mãi. Ngoài ra, siêu thị Đức thường có chủng loại hàng phong phú hơn – điều được những người Séc đi chợ xuyên biên giới khẳng định.

Khách hàng: Giá thấp, chất lượng tốt

“Ngoài giá cả, chất lượng cũng rất khác biệt. Chúng tôi thường xuyên đi mua ở Dresden, vào Kaufland là chính. Xe lúc nào cũng đầy kín. Chúng tôi còn mua bia Plzeň, giấy vệ sinh, xúc xích và sữa chua số lượng lớn. Về giá thì khỏi so," anh Martin Šindelář từ Mělník chia sẻ.

(Theo Novinky)