Vụ rò rỉ điện đàm đặt tiến trình đàm phán ở Ukraine trước nhiều câu hỏi về tính bền vững và sự cân bằng lợi ích giữa các bên liên quan.

Ngày 25-11, Hãng tin Bloomberg bất ngờ công bố nội dung đoạn ghi âm cuộc điện đàm ngày 14-10 giữa ông Steve Witkoff, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, và ông Yuri Ushakov, cố vấn chính sách đối ngoại cao cấp của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trong cuộc gọi này, ông Witkoff được cho là đã "hướng dẫn" ông Ushakov cách tiếp cận Mỹ nhằm thúc đẩy một kế hoạch hòa bình cho cuộc chiến tại Ukraine.

Ưu ái Nga?

Theo Bloomberg, ông Witkoff đã đề xuất Nga sử dụng một mô hình hòa bình tương tự thỏa thuận ngừng bắn Gaza gần đây để trình lên Tổng thống Trump.

Đáng chú ý, ông còn gợi ý rằng Maxcơva nên "khen ngợi" ông Trump, gọi ông là "người của hòa bình", nhằm tăng khả năng Mỹ chấp nhận đề xuất.

Ông Witkoff cho rằng trước khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến Nhà Trắng vào khoảng ngày 17-10, Nga nên có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với ông Trump để bàn bạc kế hoạch trước.

Truyền thông phương Tây đưa tin cuộc thảo luận này chính là nguồn gốc của kế hoạch hòa bình 28 điểm của Mỹ mà ông Trump đặc biệt ủng hộ.

Thậm chí, các trang tin dẫn chứng bằng động thái ngày 29-10, khi ông Kirill Dmitriev, đặc phái viên kinh tế của Tổng thống Putin, cho rằng kế hoạch hòa bình sắp tới của Mỹ sẽ "gần với các đề xuất của Nga nhất có thể".

Tờ New York Times nhận định điều nổi bật ở chỗ Mỹ rất quyết tâm trong việc đạt một thỏa thuận với Nga, ngay cả khi chủ yếu dựa trên điều kiện của Matxcơva và bất chấp nhiều tháng thất bại.

Đại diện Mike Quigley, đồng chủ tịch Nhóm nghị sĩ Ukraine, cũng đưa nhận xét: "Ông Trump cư xử với ông Putin khác hẳn bất kỳ ai trên thế giới. Điều đó thật vô lý".

Ông Eric Green, cựu Giám đốc cấp cao phụ trách vấn đề Nga tại Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời Tổng thống Biden, cho rằng "cách tiếp cận của Mỹ thực chất đã phục vụ tất cả mục tiêu của Nga".

Nga giận dữ, Mỹ xung đột nội bộ

Ngày 26-11, phía Nga lên tiếng, gọi việc công khai bản ghi âm là "không thể chấp nhận", cho rằng đây là hành động phá hoại cuộc đàm phán Mỹ - Nga, là một dạng "chiến tranh hỗn hợp", theo Hãng thông tấn TASS.

“Không thể hợp tác với một đối tác mà thông tin thảo luận cùng nhau lại bị tiết lộ. Nếu không thì sẽ không còn lòng tin” - ông Yuri Ushakov nói. Matxcơva khẳng định không phải bên rò rỉ và sẽ trao đổi với ông Witkoff để làm rõ trách nhiệm.

Về phía Mỹ, ông Trump bảo vệ ông Witkoff trước làn sóng chỉ trích, cho rằng đây là "chiến lược đàm phán bình thường".

Tuy nhiên, làn sóng phản đối tại Washington tiếp tục lan rộng, nhiều nghị sĩ cả hai đảng chỉ trích ông Witkoff thiên về lợi ích Nga và kêu gọi sa thải ông.

Dân biểu Brian Fitzpatrick của Đảng Cộng hòa viết trên mạng xã hội rằng "những trò hề và cuộc họp bí mật này cần phải chấm dứt".

Bên cạnh đó, đồng minh Ukraine cũng phản ứng mạnh: họ cho rằng kế hoạch hòa bình theo hướng ông Witkoff đề xuất, với việc nhượng bộ lãnh thổ, là không thể chấp nhận vì vi phạm chủ quyền Ukraine.

Hiện nhiều nhà phân tích cảnh báo vụ rò rỉ có thể làm chậm tiến trình hòa đàm, gây mất niềm tin nghiêm trọng giữa Kiev và Washington.

Ai phát tán đoạn ghi âm?

Bloomberg là nơi công bố nội dung cuộc trao đổi, tuy nhiên hãng tin không công bố bản ghi âm gốc, và cũng không công khai ai là người ghi âm hay phát tán đoạn ghi âm này.
Theo báo Guardian, hiện một số khả năng đang được các chuyên gia bàn luận.
Theo cố vấn Yuri Ushakov, các cuộc trao đổi với phía Mỹ diễn ra qua kênh chính thức đã mã hóa, tuy nhiên có thể những cuộc trao đổi công khai trên WhatsApp đã bị nghe lén. Ông nhấn mạnh rằng có thể "ai đó nghe lén hoặc rò rỉ", nhưng phủ nhận việc Nga chủ ý làm vậy.
Một số chuyên gia cũng suy đoán rò rỉ có thể xuất phát từ bên thứ ba, ví dụ một cơ quan tình báo châu Âu hoặc nhóm muốn phá hoại kế hoạch hòa bình ủng hộ Nga.
Ngoài ra, cũng có kịch bản "rò rỉ nội bộ Mỹ" gây áp lực chính trị tại Washington, đặc biệt khi kế hoạch được cho là bất lợi cho Ukraine và các đồng minh phương Tây.

Theo Tuoitre