Những động thái mới nhất của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang chứng minh cho Ukraine thấy, ai mới là người nắm đằng chuôi trong tiến trình đàm phán hòa bình hiện nay.
Khả năng sáng tạo và thích ứng nhanh chóng với hoàn cảnh của quân đội Ukraine là một phần trong những yếu tố giúp nước này trụ vững suốt 3 năm xung đột với Nga, từ khắc phục các hệ thống năng lượng bị phá hủy cho đến phát triển công nghệ máy bay không người lái tiên tiến nhằm tăng hiệu quả tấn công. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, Kiev phải đối mặt với thách thức lớn hơn nhiều so với những gì đang diễn ra trên chiến trường: sự trở lại của ông Trump.

"Ông không còn lá bài nào cả", ông Trump nói với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc gặp mới đây tại Nhà Trắng.

Việc Mỹ đình chỉ viện trợ quân sự cho Kiev, bao gồm cả những trang thiết bị đã lên kế hoạch chuyển giao, khiến Ukraine mất đi nguồn cung cấp vũ khí tối quan trọng. Không chỉ vậy, Washington còn ngừng chia sẻ thông tin tình báo, buộc Ukraine phải "dò dẫm" trước các đòn tấn công tiềm tàng của Nga.  

Đặc phái viên Mỹ về vấn đề Nga-Ukraine, ông Keith Kellogg, cho rằng Ukraine "tự chuốc lấy điều này" vì đã không hợp tác trong tiến trình đàm phán với Mỹ.

Dẫu đối mặt với những cú sốc khó lường, Ukraine vẫn nỗ lực bám trụ trên chiến trường. Quân nhân Kiev khẳng định họ có thể thích nghi với việc mất thông tin tình báo Mỹ, trong khi các quan chức Ukraine nỗ lực tìm kiếm giải pháp thay thế. "Năng lực tình báo của Mỹ không phải là độc nhất vô nhị, Ukraine có thể tìm cách thay thế họ", ông Mykhailo Samus, một chuyên gia quân sự, nhận định.

Khoảng trống Mỹ để lại
Tuy nhiên, sự lạc quan này phần lớn chỉ mang tính biểu tượng. Trên thực tế, không ai có thể hoàn toàn thay thế mạng lưới tình báo mà Mỹ đã cung cấp. Ông Mykola Bielieskov, một trong những nhà phân tích quân sự hàng đầu của Ukraine, chỉ ra rằng châu Âu khó có thể lấp đầy khoảng trống tình báo và cung cấp kịp thời cho Kiev về những gì đang diễn ra ở phía bên kia biên giới, chẳng hạn như kế hoạch tăng cường quân lực, các hoạt động hậu cần hoặc chuyển giao các trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Nga. Vị chuyên gia này cảnh báo rằng hậu quả sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả tiền tuyến lẫn cuộc sống của dân thường.

Nếu không có cảnh báo sớm từ Mỹ, Ukraine sẽ gặp khó khăn trong việc đánh chặn tên lửa đạn đạo Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng, đặc biệt là hệ thống năng lượng.

"Với phòng thủ tên lửa đạn đạo, từng giây đều quan trọng", ông Bielieskov nhấn mạnh. Trước đây, Ukraine có thể nhận được cảnh báo ngay khi Nga chuẩn bị phóng tên lửa, nhờ vào dữ liệu tình báo vệ tinh của Mỹ - một lợi thế mà không quốc gia nào có thể thay thế hoàn toàn.

Tác động từ việc Mỹ rút hỗ trợ quân sự cho Kiev đã nhanh chóng được bộc lộ. Ngày 7/3, chỉ vài giờ sau khi ông Bielieskov lên tiếng cảnh báo, Nga đã phóng hàng loạt tên lửa đạn đạo vào các mục tiêu quân sự và dân sự của Ukraine, trải dài từ đông sang tây. Trong tổng số 67 tên lửa và 194 máy bay không người lái được Nga triển khai, hệ thống phòng không của Ukraine chỉ đánh chặn được 34 tên lửa và 100 UAV. Trước đó, Ukraine có khả năng đánh chặn 80% hỏa lực từ Nga.

Hệ quả tồi tệ từ quyết định của Mỹ càng trở nên rõ ràng vào cuối tuần, khi Nga giành được bước đột phá tại Kursk. Tại khu vực này, Ukraine đã mở một chiến dịch vượt biên giới vào mùa hè năm ngoái nhằm nâng cao sĩ khí và khẳng định năng lực quốc phòng của nước này. Tuy nhiên, khi Nga điều động thêm quân đội Triều Tiên và dần bẻ gãy phòng tuyến của Ukraine, các nguồn tin quân sự cho rằng việc mất thông tin tình báo Mỹ là một trong những nguyên nhân chính khiến Ukraine thất thế.

Hiện khoảng 10.000 binh sĩ tinh nhuệ của Ukraine đang đối mặt nguy cơ bị bao vây. Một thất bại tại Kursk không chỉ làm suy giảm tinh thần quân đội mà còn gây ra tổn thất nặng nề về nhân lực.

Nghị sĩ Ukraine Maryana Bezuhla, người từng phục vụ trong Ủy ban Quốc phòng và Tình báo Quốc hội, bày tỏ lo ngại rằng sự kết hợp giữa việc mất tình báo và đình chỉ viện trợ quân sự có thể tạo điều kiện cho Nga thực hiện các đợt tấn công tiếp theo vào các trung tâm thành phố của Ukraine. Ngoài ra, việc tuyển quân và huy động thêm lực lượng ra chiến trường vốn đã gặp nhiều thách thức, cung có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Sự thay đổi chính sách của ông Trump có thể làm gia tăng tình trạng trốn tránh nghĩa vụ quân sự, khiến tuyến đầu thiếu hụt nhân lực.

"Việc huy động sẽ khó khăn hơn nhiều. Đây không phải là tín hiệu tốt", bà Bezuhla nhận định.

Tuy nhiên, bà Bezuhla vẫn bác bỏ mọi lời kêu gọi về một giải pháp hòa bình do ông Trump thúc đẩy.

"Điều Trump không hiểu là cuộc chiến này không chỉ liên quan đến Ukraine. Ngay cả khi chúng ta đầu hàng, xung đột vẫn chưa chấm dứt. Đây là một phần của cuộc đối đầu toàn cầu lớn hơn", nghị sĩ Ukraine nói.

Ông Keith Kellogg cho rằng Tổng thống Trump đã hành động cứng rắn để "thức tỉnh" Ukraine. Nhưng trên thực tế, Ukraine đã hoàn toàn nhận thức được tình thế hiểm nghèo mà nước này đang phải đối mặt.

Nguồn: