Câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “rừng là vàng” vẫn còn vang mãi trong tâm trí người Việt. Chính vì vậy mà các nhà lãnh đạo chính trị đã đặt tên cho “thương hiệu” chính sách quan hệ quốc tế của họ là “ngoại giao cây tre Việt Nam”.

Những cây tre phát triển mạnh mẽ có thể được tìm thấy ở mọi miền đất nước Việt Nam, từ miền núi phía Bắc đến Tây Nguyên đến đồng bằng sông Cửu Long. Và giống như người dân ở đây, cây tre vững chắc và uyển chuyển.

Trong bài phát biểu tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc ngày 14/12/2021, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh loại hình ngoại giao này. Ông nói: “Ngoại giao của Việt Nam được mô tả là mềm mỏng và khôn khéo, nhưng vẫn kiên trì và kiên quyết, với nét đặc trưng là linh hoạt, sáng tạo đối mặt với mọi gập ghềnh, thách thức trên con đường gìn giữ độc lập dân tộc và hạnh phúc nhân dân. Ngoại giao cam kết bảo vệ lợi ích quốc gia trong khi vẫn thể hiện sự quyết tâm và tính kiên trì”.

Việc thực hiện trường phái ngoại giao này được thể hiện rõ nhất trong chính sách với Hoa Kỳ. Tháng Chín năm ngoái, Tổng thống Joe Biden và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã mở ra giai đoạn mới trong lịch sử hợp tác và hữu nghị giữa Hoa Kỳ và Việt Nam bằng cách nâng tầm quan hệ hai nước lên Đối tác chiến lược toàn diện vì mục tiêu hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.

Tuyên bố này nhấn mạnh mối quan hệ chính trị và ngoại giao giữa hai nước ngày càng phát triển, tạo điều kiện cho trao đổi đoàn thường xuyên ở các cấp khác nhau với mục tiêu là tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy quan hệ mạnh mẽ hơn và xây dựng lòng tin chính trị. Tất cả những điều này “hoá giải” sự khác biệt về ý thức hệ giữa hai nước và củng cố trường phái “ngoại giao cây tre” mang đặc trưng của Việt Nam.

‘Ngoại giao cây tre Việt Nam’ nhận được sự tôn trọng của thế giới
Ông James Borton.
James Borton là nhà báo, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Chính sách Đối ngoại của Đại học Johns Hopkins và là tác giả của Dispatches from the South China Sea: Navigating to Common Ground (Xoay chuyển tình hình Biển Đông), gần đây đã được First News dịch sang tiếng Việt.

Sự sống động của trường phái “ngoại giao cây tre Việt Nam” còn phản ánh rõ qua việc hai nước láng giềng Việt Nam và Trung Quốc tuyên bố về việc kiểm soát tốt hơn các bất đồng trên biển. Lãnh đạo Việt Nam luôn cảm ơn Trung Quốc đã hỗ trợ trong sự nghiệp giành độc lập. Hai nước gần đây tuyên bố cam kết “cộng đồng chia sẻ tương lai”. Mối quan hệ lâu đời giữa Trung Quốc và Việt Nam một lần nữa phải được so sánh với hình ảnh cây tre kiên cường neo chắc chắn trên sườn đồi, nhấn mạnh tầm quan trọng của khả năng thích ứng. Giống như các đốt cây uyển chuyển lay động một cách duyên dáng theo những cơn gió bão không thể đoán trước, chính sách đó nhấn vào sự cần thiết phải linh hoạt.

Một số nhà phân tích sẽ nhanh chóng cho rằng các hoạt động ngoại giao của Việt Nam phản ánh sự cân bằng một cách nghệ thuật giữa hai cường quốc. Những cử chỉ khéo léo và tài tình của Việt Nam đã làm cho cán cân không nghiêng hẳn về bên nào. Từ thương mại đến an ninh hàng hải, trong năm 2023, Việt Nam đã tìm được cái kết viên mãn đối với cả hai nước Hoa Kỳ và Trung Quốc. Hoa Kỳ đã trở thành thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn nhất còn Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.Ngày nay, Việt Nam đã sẵn sàng để trở thành một nhân tố chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tất nhiên, các nhà hoạch định chính sách kinh tế biết quá rõ rằng động lực toàn cầu và khu vực rất phức tạp và không thể đoán trước, điều đó lý giải cho chủ nghĩa ngoại giao đa phương linh hoạt của Việt Nam. Việt Nam có tỷ lệ thương mại trên GDP gần 200%, thuộc hàng cao nhất thế giới. Việt Nam đang kiểm soát tốt tất cả các cuộc suy thoái bằng cách duy trì vai trò lãnh đạo kinh tế tích cực của mình trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và tham gia vào 16 thỏa thuận thương mại tự do, bao gồm với Liên minh châu Âu (EU), Anh, Chile và Hàn Quốc.

Chính sách ngoại giao uyển chuyển này, có thể ví như một người lính canh tuyệt vời, giúp Việt Nam “thêm bạn, bớt thù” hơn nữa trong thời gian tới.

(Nguồn: Baoquocte)