Việc Nga chưa chấp nhận đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về một thỏa thuận ngừng bắn tại Ukraine và hội nghị thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ dự kiến diễn ra Budapest bị hủy bỏ đã làm dấy lên viễn cảnh cuộc chiến ở Ukraine sẽ còn tiếp diễn trong nhiều năm tới.

Thế bế tắc trên chiến trường và nỗ lực ngoại giao chưa thành

Tổng thống Vladimir Putin vẫn tin tưởng rằng lực lượng nước này có thể đánh bại quân đội Ukraine và đạt được các mục tiêu trong chiến dịch quân sự đặc biệt.

Về phía Ukraine, bất chấp việc phải đối mặt với nhiều khó khăn và chịu tổn thất ngày càng tăng nhưng cho đến nay, quân đội Kiev vẫn không lùi bước. Tổng thống Zelensky đã phản đối tối hậu thư mới nhất mà Nga đưa ra, buộc nước này từ bỏ các thành phố chiến lược ở Donetsk, phía đông, để đổi lấy thỏa thuận ngừng bắn.

Trong khi đó, cuộc cách mạng máy bay không người lái trên chiến trường đã làm thay đổi bản chất của các hoạt động tác chiến, khiến không bên nào có thể nhanh chóng đạt được những bước tiến lớn về lãnh thổ.

Ukraine ngày càng gia tăng các cuộc tấn công tầm xa vào cơ sở hạ tầng dầu khí của Nga – vốn được coi là trụ cột của nền kinh tế nước này. Nga đã và đang trải qua tình trạng thiếu hụt nhiên liệu sau khi hàng chục nhà máy lọc dầu bị tấn công. Trong khi đó, các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu đối với Moscow ngày càng siết chặt.

“Chiến lược của Ukraine dường như là hình ảnh phản chiếu của chiến lược mà Nga thực hiện: Tìm mọi cách để khiến nền kinh tế của đối phương suy yếu, đồng thời hy vọng đạt được mục tiêu thông qua các cuộc đàm phán ngoại giao để bù lấp cho những gì họ không thể đạt được trên chiến trường”, nhà phân tích Ilya Ponomarev lưu ý.

Xung đột, theo như Tổng thống Trump nhận định, luôn đặt ra những tình huống khó lường và chỉ có thời gian mới trả lời được liệu Ukraine hay Nga sẽ giành chiến thắng trong cuộc chiến tiêu hao này. Một cựu thành viên cấp cao trong chính quyền Tổng thống Zelensky cho rằng, cuộc chiến có thể sẽ kéo dài trong nhiều năm bởi vì cả hai bên đều có khả năng tiếp tục chiến đấu.

Trong bối cảnh các bước tiến của Nga và Ukraine trên tiền tuyến hiện nay được tính bằng mét thay vì km, chiến thuật tấn công tầm xa trên không trở nên quan trọng hơn. Hai bên liên tục tập kích cơ sở hạ tầng, mạng lưới điện và cơ sở dầu mỏ cũng như tấn công hậu cứ của đối phương bằng tên lửa tầm xa hoặc UAV.

Sự phát triển của ngành công nghiệp máy bay không người lái tầm xa đang nhanh chóng thay đổi bộ mặt cuộc chiến. Trong những tuần gần đây, Ukraine đã sử dụng UAV tập kích hàng chục nhà máy lọc dầu và nhà máy quân sự của Nga, cách xa tới 1.200km. Không có hệ thống phòng không nào có thể bao quát  và bảo vệ tất cả các mục tiêu này.

Đòn tấn công vào kinh tế thông qua UAV, tên lửa

Trung tướng về hưu Ben Hodges, cựu Tư lệnh Lục quân Mỹ tại châu Âu, nhận định: “Khi Ukraine có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga và nhắm vào những công trình, hạ tầng then chốt, Moscow khó có thể bảo vệ tất cả các mục tiêu đó do diện tích lãnh thổ của họ quá lớn”.

Ngành dầu khí, nguồn thu ngoại tệ chủ yếu của Nga, đặc biệt dễ bị tổn thương. Các nút giao thông dầu khí như đường ống, trạm bơm và cảng xuất khẩu quan trọng luôn nằm trong tầm ngắm của Ukraine. Tamás Pletser, nhà phân tích ngành dầu khí khu vực tại Erste Group ở Budapest ước tính có khoảng 25 đến 30 vị trí nhạy cảm như vậy ở phía tây nước Nga. Ông cảnh báo: “Nếu những mục tiêu này bị phá hủy, Nga sẽ bị tê liệt. Nếu Nga không thể lọc, lưu trữ hoặc xuất khẩu dầu, họ sẽ buộc phải đóng giếng dầu mỏ”.

Do máy bay không người lái chỉ mang được tải trọng hạn chế nên Ukraine đang đang tìm cách phát triển năng lực tên lửa. Tổng thống Zelensky đang hối thúc Tổng thống Mỹ Trump cung cấp tên lửa Tomahawk cho nước này, tuy nhiên Washington vẫn chưa đồng ý.

Trong khi đó, Nga tập trung tấn công hạ tầng của Ukraine, đặc biệt là mạng lưới điện, nhằm gây mất điện diện rộng và làm tê liệt hoạt động của Ukraine trong mùa đông. Moscow từng áp dụng chiến thuật này vào mùa đông 2022-2023.

Bất chấp các nỗ lực thúc đẩy đàm phán của Tổng thống Trump, mục tiêu của Nga vẫn không thay đổi so với 3 năm trước. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuần này cho biết việc chấm dứt giao tranh dọc theo chiến tuyến hiện tại là điều không thể chấp nhận được.

Nhà ngoại giao kỳ cựu người Đức Wolfgang Ischinger, chủ tịch Hội nghị An ninh Munich cho rằng, Nga có lẽ coi việc đóng băng xung đột mà không đạt được mục tiêu chính trong chiến dịch quân sự đặc biệt là sự thất bại hoàn toàn.

Các quan chức Nga khẳng định họ có thể trụ vững trong một cuộc xung đột tiêu hao, vượt xa sức chịu đựng của đối phương. Dù có nhiều dự đoán về việc kinh tế Nga sẽ nhanh chóng sụp đổ trước áp lực của các lệnh trừng phạt và gánh nặng giao tranh nhưng Moscow đã chứng minh rằng, nền kinh tế nước này vẫn rất vững vàng, ông Alexandra Prokopenko, nghiên cứu viên tại Trung tâm Carnegie Nga-Âu tại Berlin nhận định.

Dù các nỗ lực ngoại giao vẫn đang được thúc đẩy, nhưng cả Nga và Ukraine đều chưa cho thấy dấu hiệu sẵn sàng nhượng bộ. Cuộc chiến đã bước sang giai đoạn tiêu hao kéo dài, nơi công nghệ, năng lực sản xuất vũ khí và sức bền kinh tế trở thành yếu tố quyết định. Khi cả hai bên đều tin rằng thời gian đang đứng về phía mình, khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình trong tương lai gần dường như vẫn rất xa vời. Cuộc xung đột ở Ukraine vì thế có thể tiếp tục kéo dài, không chỉ định hình lại cục diện an ninh châu Âu, mà còn làm thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu trong những năm tới.

Theo VOV