Hàng nghìn người tị nạn từ Ukraine đã chắc chắn rằng họ có thể ở lại Cộng hòa Séc thêm năm năm và có cơ hội nhận vĩnh trú (trvalý pobyt). Trong số 15,5 nghìn người đã bày tỏ nguyện vọng về chương trình cư trú dài hạn đặc biệt và đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt, hơn 5 nghìn người đã hoàn tất toàn bộ quy trình. Số còn lại dự kiến hoàn thành trong năm nay. Chính phủ tương lai có thể mở vòng cấp phép tiếp theo, nhưng nhiều khả năng sẽ thuộc về chính phủ mới do ANO, SPD và Motoristé dẫn dắt. Mặc dù các doanh nghiệp vẫn cần lao động Ukraine, các đại diện của liên minh sắp tới đã phát tín hiệu rằng chương trình này có thể không được tiếp tục.

Tại Cộng hòa Séc hiện có gần 400 nghìn người tị nạn từ Ukraine, nhưng trong đợt đầu tiên, chỉ 15,5 nghìn người được cấp cư trú dài hạn đặc biệt. Điều này đã bị chỉ trích, chẳng hạn bởi ông Martin Rozumek, giám đốc Tổ chức Hỗ trợ Người tị nạn. Ông Rozumek nhận xét: “Việc hội nhập của người Ukraine là một thành công đến mức chúng ta nên đảm bảo quyền cư trú dài hạn cho đa số lớn trong số họ.”

Một trong những điều kiện để được loại cư trú này là người xin phải có thu nhập tối thiểu 440 nghìn korun/năm trước thuế. Bộ Nội vụ đã thông báo trước rằng đây chỉ là vòng đầu tiên, và các điều kiện được đặt ra nghiêm ngặt vì năng lực của nhân viên hành chính có hạn.
Người phát ngôn Bộ Nội vụ, Hana Malá, cho biết: “Việc khởi động vòng tiếp theo sẽ được quyết định ở cấp chính phủ.” Tuy nhiên, trong lúc đó, nhiều khả năng chính phủ mới của liên minh ANO, SPD và Motoristé sẽ nhậm chức, và liên minh này có quan điểm dè dặt hơn đáng kể đối với người Ukraine so với chính phủ hiện tại.

Trong đó, SPD là đảng lên tiếng phản đối mạnh mẽ nhất đối với người tị nạn. Nghị sĩ Radek Koten, người phụ trách vấn đề di cư trong đảng, trả lời Novinky rằng: “Luật tị nạn tiêu chuẩn sẽ được áp dụng, và các quyền lợi chắc chắn chủ yếu dành cho công dân Séc.” Đây là quan điểm của SPD về chương trình cư trú dài hạn đặc biệt, vốn mang lại quyền ở lại thêm 5 năm cho người tị nạn ở Cộng hòa Séc.

Tuyên bố chương trình của chính phủ không đề cập đến người tị nạn

Tuy nhiên, vấn đề người tị nạn hiện đang được điều chỉnh bởi một đạo luật đặc biệt, gọi là Lex Ukrajina. Cách chính phủ tương lai muốn sửa đổi đạo luật này vẫn chưa rõ, vì trong bản dự thảo tuyên bố chương trình không đề cập gì về người tị nạn.

Ông Radek Koten cho biết thêm: “Hệ thống y tế và xã hội, giáo dục và khả năng lưu trú của chúng ta đang bị quá tải do hơn 600 nghìn người nhập cư, và không thể tiếp tục xu hướng này.” Con số này thực ra là tổng số người được bảo vệ tạm thời, nhưng nhiều người trong số họ đã trở về nhà hoặc sang các nước khác. Hiện tại, tại Cộng hòa Séc có khoảng gần 400 nghìn người Ukraine.

Tuy nhiên, các công ty đang rất cần lao động nước ngoài. Nếu không có công nhân Ukraine, ngành xây dựng của Séc sẽ gặp khó khăn đáng kể. Trong số 415 nghìn người làm việc trong ngành xây dựng năm ngoái, có khoảng 40 nghìn người là người Ukraine.

Sự rời đi của người Ukraine cũng sẽ gây khó khăn cho dịch vụ vệ sinh, y tế và xã hội. Các khách sạn và nhà hàng sẽ mất một phần nhân lực phục vụ khách. 

Vấn đề vẫn là lập trường của phong trào ANO đối với người tị nạn. Phó chủ tịch ANO, Karel Havlíček, không trả lời Novinky về quan điểm của đảng đối với chương trình thường trú đặc biệt dài hạn. Tuy nhiên, ngay sau bầu cử, ông đã phát biểu trong một cuộc phỏng vấn về người tị nạn Ukraine:

“Về những người đang làm việc tại đây, chúng tôi chưa bao giờ phản đối họ. Ngược lại, tôi luôn ủng hộ việc có công nhân Ukraine làm việc trong ngành xây dựng, công nghiệp chế biến, dịch vụ và các lĩnh vực khác.”

Trong khi chính phủ đang thay đổi, việc cấp các thường trú đặc biệt dài hạn đã được quyết định sẽ vẫn tiếp tục. Theo phát ngôn viên Hana Malá, trong 15.505 người đăng ký, tính đến đầu tuần này đã có 9.808 người được chụp dữ liệu sinh trắc học, tức là họ đã đến nộp hồ sơ sau khi đăng ký điện tử. 5.411 người đã nhận thẻ sinh trắc học, là giấy phép cư trú cho công dân nước thứ ba có yếu tố sinh trắc học.

Những người tị nạn không nhận được thường trú đặc biệt dài hạn vẫn có thể ở lại Séc theo chế độ bảo vệ tạm thời. Chế độ này có hiệu lực đến tháng 3 năm sau, và trên cấp châu Âu, đã có quyết định gia hạn đến tháng 3 năm 2027. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ chính phủ mới sẽ xử lý thế nào đối với chế độ này. Trả lời câu hỏi về việc liệu chính phủ có gia hạn bảo vệ tạm thời đến năm 2027 hay không, chủ tịch Motoristé, Petr Macinka, cho biết: “Điều này chưa được làm rõ hoàn toàn. Hiện tại nó không phải là ưu tiên lớn như ngân sách, đó mới là điều đang rất cấp bách.”

(Theo Novinky)