Việc Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump chính thức xác nhận kế hoạch dùng quân đội trong chương trình trục xuất quy mô lớn khiến hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ lo sợ và các chuyên gia lo ngại.

Trong lúc tranh cử và sau khi đắc cử đầu tháng này, ông Trump đã bày tỏ quyết tâm sẽ thực hiện chương trình trục xuất lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ ngay từ ngày đầu tiên của nhiệm kỳ. Nhưng một chiến dịch quy mô như vậy chắc chắn sẽ vấp phải sự phản đối và những thách thức pháp lý.

Đã có chuẩn bị

Ngày 18-11, ông Trump đã bình luận "Đúng!" bên dưới bài viết của nhà vận động Tom Fitton - chủ tịch nhóm bảo thủ Judicial Watch - trên mạng xã hội Truth Social. Trong bài viết, ông Fitton cho biết chính quyền mới của Mỹ sẽ "tuyên bố tình trạng khẩn cấp và sử dụng các nguồn lực quân sự để đảo ngược cuộc xâm chiếm dưới thời Tổng thống Joe Biden thông qua một chương trình trục xuất hàng loạt".

Ông Trump từng ám chỉ sẽ dùng quyền lực thời chiến, quân đội và các lãnh đạo địa phương cùng quan điểm để "giải cứu" nước Mỹ khỏi người nhập cư bất hợp pháp - nhóm mà ông cáo buộc gây tội ác và "làm ô uế" dòng máu Mỹ. Ông đề xuất viện dẫn Đạo luật Kẻ thù từ bên ngoài năm 1798 để đẩy nhanh trục xuất và điều động hàng nghìn binh sĩ từ nước ngoài về biên giới Mỹ - Mexico để thực thi kế hoạch.
Ngay sau khi đắc cử, ông Trump nhanh chóng đề cử những nhân vật cứng rắn về nhập cư vào chính phủ, như Tom Homan - cựu lãnh đạo Cơ quan Thực thi di trú và Hải quan - được giao vai trò "ông trùm biên giới" phụ trách trục xuất người nhập cư bất hợp pháp.

Tại đại hội Đảng Cộng hòa tháng 7, ông Homan kêu gọi hàng triệu người nhập cư lậu "hãy đóng gói đồ đạc ngay từ bây giờ".

Trong bộ máy Trump 2.0, ông Stephen Miller - người từng thúc đẩy các chính sách nhập cư gây tranh cãi nhất trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, như việc chia cắt gia đình người nhập cư lậu để răn đe - sẽ giữ vai trò phó chánh Văn phòng Nhà Trắng phụ trách chính sách và cố vấn an ninh nội địa, giúp ông có ảnh hưởng sâu rộng đến chính sách nhập cư.

Bên cạnh đó, bà Kristi Noem - thống đốc bang South Dakota và người theo đường lối cứng rắn về nhập cư - sẽ đảm nhiệm vị trí bộ trưởng an ninh nội địa.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump cáo buộc người nhập cư vượt biên gây gia tăng tội phạm, nhưng thực tế tội phạm bạo lực đã giảm và người nhập cư phạm tội ít hơn công dân Mỹ. Số vụ bắt giữ tại biên giới Mexico hiện ngang mức năm 2020, theo AFP.

Nhiều thách thức

Các chuyên gia nhận định kế hoạch trục xuất lớn của ông Trump sẽ gặp khó khăn pháp lý, hậu cần và đòi hỏi chi phí cùng cơ sở hạ tầng khổng lồ để thực hiện.

Ông Trump tuyên bố sẽ trục xuất 15 - 20 triệu người, dù ước tính chính thức chỉ khoảng 11 triệu người đang sống bất hợp pháp tại Mỹ. Kế hoạch này có thể ảnh hưởng đến 20 triệu gia đình và tiêu tốn hơn 960 tỉ USD trong một thập niên, theo Hội đồng Di trú Mỹ. Tuy nhiên, ông Trump khẳng định: "Chi phí không phải là vấn đề. Chúng ta không có lựa chọn nào khác".

Cũng chưa rõ chính quyền mới của Mỹ sẽ nhắm vào đối tượng nào bởi chiến dịch của ông Trump từng không loại trừ khả năng trục xuất các "dreamers", những người nhập cư đến Mỹ khi còn nhỏ và được ở lại theo chương trình từ thời cựu Tổng thống Barack Obama. Bên cạnh đó là câu hỏi về cách thức truy quét và nơi giam giữ những người này.

Theo báo Guardian, ông Trump và ông Miller đề xuất liên bang hóa Vệ binh Quốc gia để thực thi luật nhập cư, bao gồm việc điều quân từ các bang do Đảng Cộng hòa nắm quyền đến các bang lân cận từ chối tham gia.

Ông Miller cũng ủng hộ xây dựng "trại" lớn giam giữ người nhập cư nhằm thúc đẩy họ chấp nhận trục xuất nhanh hơn. Ngoài ra, ông đề xuất viện dẫn quyền khẩn cấp y tế để hạn chế xin tị nạn, như từng áp dụng trong đại dịch COVID-19, theo New York Times.

Nhiều ý kiến lo ngại các cuộc truy quét có thể ảnh hưởng cả người có tư cách hợp pháp hoặc công dân Mỹ. Các nhà vận động cảnh báo kế hoạch này không được phần lớn người dân ủng hộ vì tác động tiêu cực đến kinh tế.

"Nếu các anh lấy đi lực lượng lao động của tôi, các anh sẽ không có gì để ăn. Nếu các anh đến San Joaquin Valley và bắt đầu làm những gì các anh nói, mọi chuyện sẽ kết thúc. Đất nước sẽ dừng lại, đúng nghĩa đen là dừng lại, vì hệ thống lương thực sẽ không hoạt động", ông Manuel Cunha Jr., chủ tịch Liên đoàn Nông dân Nisei ở California, nói với Đài ABC News.

Ông Trump có thể viện dẫn Đạo luật Nổi loạn?

Theo luật Mỹ, quân đội bị cấm tham gia các hoạt động thực thi pháp luật trong nước. Tuy nhiên ông Trump đã đề xuất viện dẫn Đạo luật Nổi loạn, cho phép ông mở rộng quyền chỉ đạo Vệ binh Quốc gia theo ý muốn.
"Chúng ta không muốn quân đội can thiệp vào các vấn đề trong nước. Công việc này mặc định thuộc về lực lượng dân sự như cảnh sát, cảnh sát tiểu bang, cảnh sát thành phố và cảnh sát trưởng", GS William Banks tại Đại học Syracuse và là giám đốc sáng lập Viện An ninh quốc gia và Chống khủng bố, nhận định với ABC News.

(Nguồn: Tuoitre)