Khoảng 10 ngày nữa sẽ tròn ba năm kể từ khi cuộc chiến Nga - Ukraine bùng nổ ngày 24-2-2022. Dấu hiệu cho một giải pháp chấm dứt chiến sự đang ngày càng rõ ràng hơn.

Từ Mỹ vào ngày 11-2, Tổng thống Donald Trump bình luận việc Nga trả tự do cho ông Marc Fogel - giáo viên người Mỹ bị giam giữ ba năm rưỡi qua - có thể là "một phần quan trọng" trong tiến trình hòa bình. Ông Trump bày tỏ lời cảm ơn tới Tổng thống Nga Vladimir Putin vì động thái này.

Tiến triển

Những ngày qua, Tổng thống Trump liên tục đưa ra các tuyên bố mang đến hy vọng về hòa bình. Trả lời Đài Fox News, ông nhấn mạnh chính quyền của ông đã đạt "tiến triển to lớn" trong việc xây dựng nền tảng cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine.

Cuối tuần trước, ông Trump xác nhận đã nói chuyện với ông Putin, đồng thời cho biết Mỹ đang liên lạc với cả hai bên. "Tôi tin rằng chúng tôi đang đạt được tiến triển. Chúng tôi muốn chấm dứt cuộc chiến Nga - Ukraine" - ông Trump tuyên bố hôm 9-2.

Kể từ khi nhậm chức vào ngày 20-1, Tổng thống Trump và chính quyền của ông đã nỗ lực thúc đẩy một giải pháp nhanh chóng, đặt mục tiêu đạt được thỏa thuận trong vòng 100 ngày đầu tiên. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth khẳng định Washington muốn kết thúc xung đột "càng nhanh càng tốt".

Đặc phái viên của Tổng thống Trump về Ukraine và Nga, ông Keith Kellogg, dự kiến đến Ukraine vào ngày 20-2 sau khi tham dự Hội nghị Munich tại Đức từ ngày 14 đến 16-2. Ông Keith Kellogg sẽ tìm hiểu lập trường của Ukraine về cuộc chiến, đánh giá các điểm không thể thương lượng và các yếu tố có thể thỏa hiệp.

Theo chuyên gia chính trị Maksym Nesvitailov, những gì Ukraine công khai tuyên bố có thể khác với quan điểm thực sự sau cánh cửa kín. "Tôi nghĩ ông Kellogg sẽ muốn làm rõ điều đó" - chuyên gia Nesvitailov nhận định.

Trong khi đó, việc Nga trả tự do cho ông Marc Fogel được xem là một cử chỉ thiện chí giúp giảm bớt trở ngại trong quá trình đàm phán. Tổng thống Trump nhận định đây là "một hành động rất thân thiện" của Nga và có thể mở đầu cho một mối quan hệ nhằm chấm dứt chiến sự.

Giao dịch

Giữa lúc Tổng thống Trump thúc đẩy giải pháp hòa bình, một số lo ngại nảy sinh tại Ukraine và châu Âu: Liệu ông Trump có loại Kiev và Brussels khỏi một số cuộc đàm phán và buộc Ukraine phải nhượng bộ hay không?

Mới đây ông Trump tuyên bố muốn được bù đắp cho các khoản viện trợ mà Mỹ đã gửi đến Ukraine. "Chúng tôi đang đổ tiền vào đó (Ukraine) và tôi muốn lấy lại" - ông Trump phát biểu trên Đài Fox News hôm 10-2.

Khác với chính quyền Joe Biden - vốn nhấn mạnh sự hỗ trợ Ukraine để bảo vệ quyền tự quyết và nguyên tắc không thay đổi biên giới bằng vũ lực - Tổng thống Trump tiếp cận vấn đề theo hướng "giao dịch".

Ông tuyên bố Ukraine nên cung cấp đất hiếm và các khoáng sản trị giá hàng trăm tỉ USD để bù lại viện trợ từ Mỹ. Ngày 11-2, ông thông báo sẽ cử Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đến Ukraine để gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky.

Theo các nguồn tin, ông Bessent đã được giao nhiệm vụ thảo luận với phía Ukraine về một thỏa thuận khai thác đất hiếm. Trong cuộc phỏng vấn với Reuters, ông Zelensky khẳng định sẵn sàng cân nhắc một thỏa thuận đổi đất hiếm lấy đảm bảo an ninh, viện trợ quân sự.

Những phát ngôn của ông Trump trên Fox News có thể khiến Nga hài lòng, trong bối cảnh Matxcơva vẫn giữ lập trường cứng rắn. Sáng 12-2, Nga tiếp tục tấn công Kiev bằng tên lửa và máy bay không người lái. Tổng thống Zelensky tuyên bố Matxcơva "không quan tâm đến hòa bình".

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tái khẳng định tất cả các điều kiện của ông Putin phải được đáp ứng trước khi có bất kỳ giải pháp nào. Trước đó, ông Putin yêu cầu Ukraine từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và rút quân khỏi bốn vùng lãnh thổ Nga tuyên bố sáp nhập.

Chờ cuộc gặp tại Munich và Washington

Các đại diện chính quyền Tổng thống Trump dự kiến thảo luận về kế hoạch chấm dứt chiến sự tại Hội nghị an ninh Munich vào cuối tuần này. Ông Keith Kellogg sẽ tham dự cùng Phó tổng thống JD Vance và Ngoại trưởng Marco Rubio.
Ông Vance và Rubio cũng dự kiến gặp ông Zelensky tại Munich. Có khả năng sau cuộc gặp tại Munich, ông Zelensky sẽ đi thẳng đến Mỹ để gặp ông Trump như ông Trump đã tuyên bố sẽ sớm gặp nhà lãnh đạo Ukraine.
"Tôi nghĩ chính quyền ông Trump hiểu rằng nếu Ukraine dừng chiến đấu, cuộc chiến không dừng lại. Nhưng nếu Nga dừng, chiến tranh sẽ kết thúc" - nghị sĩ Ukraine Yehor Cherniev, thuộc Đảng Đầy tớ của nhân dân, bình luận.

(Nguồn: Tuoitre)