Sự kết hợp giữa tỉ phú giàu nhất thế giới và tổng thống đắc cử của siêu cường số 1 hành tinh đang bắt đầu tạo ra những cơn sóng làm chao đảo chính trường Mỹ.

Gia nhập câu lạc bộ các nhà tài phiệt ủng hộ ông Trump khá muộn, nhưng ông Musk lại đang cho thấy sức ảnh hưởng lớn hơn bất cứ tỉ phú nào đã quyên góp cho ứng viên Đảng Cộng hòa trong giai đoạn tranh cử.

Tiền và quyền

Số liệu của Ủy ban Bầu cử liên bang Mỹ cho thấy ông Musk đã chi ít nhất 277 triệu USD cho các ủy ban hành động chính trị (PAC) ủng hộ ông Trump và các ứng viên hạ/thượng nghị sĩ của Đảng Cộng hòa trong năm 2024. Trong đó phần lớn số tiền này chảy vào các hoạt động kêu gọi bỏ phiếu cho ông Trump. Với sự quyên góp hùng hậu đó, không ngạc nhiên khi ông Musk được chọn làm đồng lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ Mỹ (DOGE).
Tuy nhiên đó mới chỉ là khởi đầu. Cuối tuần qua, ông Musk đã chứng minh khả năng vượt xa mọi tưởng tượng. Chỉ trong 24 giờ, bằng một loạt "tút" trên mạng xã hội X, nền tảng ông đã chi hơn 44 tỉ USD để sở hữu, ông Musk đã khiến dự luật ngân sách ngắn hạn bị khai tử, dù trước đó đã nhận được sự đồng thuận từ các nghị sĩ Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ.

Đây là cú sốc với các nhà lập pháp, kể cả những người thuộc Đảng Cộng hòa, bởi dự luật này rất quan trọng để ngăn Chính phủ Mỹ đóng cửa. Tuy nhiên, loạt bài đăng của tỉ phú gốc Nam Phi, với nội dung phản đối việc thông qua dự luật ngân sách và nhiều tuyên bố không đúng sự thật, đã cho thấy rõ sức ảnh hưởng của ông với nhánh hành pháp Mỹ.

Sau sự thận trọng và im lặng lúc đầu, một số nghị sĩ Đảng Cộng hòa nhanh chóng lên tiếng ủng hộ ông Musk, thậm chí còn tâng bốc ông. Tổng thống đắc cử Trump và cấp phó JD Vance sau đó cũng lên tiếng phản đối dự luật. Trước sức ép công khai, các dân biểu Cộng hòa đã bỏ phiếu hủy dự luật và gấp rút soạn lại dự luật mới.

Quốc hội Mỹ sau đó thông qua dự luật mới khi kim đồng hồ nhích sang phút thứ 38 đầu tiên của ngày 21-12 (giờ Mỹ). Ông Trump và ông Musk không đạt được mục tiêu là xóa trần nợ công - một vấn đề gây tranh cãi lớn - song cũng ngăn Đảng Dân chủ đạt được một số điều khoản họ muốn có.

Trong khi một số nghị sĩ Cộng hòa ca ngợi ông Musk, thậm chí đề xuất ông làm chủ tịch Hạ viện, nhiều người lo ngại khi vị tỉ phú hành xử như một đồng tổng thống với ông Trump hoặc "đại lão gia" đứng sau chi phối chính trường.

Đối ngoại và xung đột lợi ích

Trong lĩnh vực đối ngoại, sự xuất hiện trực tiếp của ông Musk trong các hoạt động ngoại giao gần đây của ông Trump khiến không ít người lo ngại ảnh hưởng của ông Musk có thể vươn ra ngoài nước Mỹ và đó là điều không thể chấp nhận.

Sự thân cận với tổng thống đắc cử giúp ông Musk tiếp cận các nguyên thủ, như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Paris hay Thủ tướng Ý Giorgia Meloni ở New York. Đáng chú ý, ông còn tham gia cuộc gọi đầu tiên của ông Trump sau bầu cử với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Những tương tác của ông Musk với các lãnh đạo thế giới qua ông Trump làm dấy lên lo ngại về ảnh hưởng tiềm tàng của ông đối với chính sách đối ngoại Mỹ trong 4 năm tới và nguy cơ xung đột lợi ích, theo các chuyên gia ở Washington.

"Điều này quá xa lạ với tôi, đến mức không thể hiểu nổi" - một cựu quan chức an ninh quốc gia dưới thời tổng thống Obama nói với NBC News. "Dù tham dự những cuộc gặp này một mình hay cùng ông Trump, ai biết được các vi phạm đạo đức nào có thể xảy ra", vị này bình luận.

Khi được hỏi về ảnh hưởng của ông Musk đối với chính sách đối ngoại, một cựu quan chức tình báo Mỹ nói với NBC News: "Tôi lo ngại hơn về xung đột lợi ích. Trong bất kỳ hoàn cảnh bình thường nào khác, điều đó sẽ không được phép, nhưng bây giờ chúng ta đang có một bộ quy tắc khác khi tổng thống là ông Trump".

Đằng sau hậu trường, trước khi trở thành đồng lãnh đạo DOGE, ông Musk đã giao lưu với các nhà lãnh đạo như Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng Bí thư - Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, theo báo Wall Street Journal và các ấn phẩm khác. Xe điện Tesla của ông Musk, vốn chiếm gần 50% tổng doanh số bán xe điện tại Mỹ, phần lớn được sản xuất tại Trung Quốc.

Đáp lại những lo ngại, nhóm chuyển giao quyền lực của ông Trump tuyên bố ông Musk và tổng thống đắc cử là những người bạn tốt, các nhà lãnh đạo "tài ba" này sẽ làm việc cùng nhau để đưa nước Mỹ "vĩ đại trở lại".

Chiến thuật mới của ông Trump?

Những sự kiện gần đây cho thấy Tổng thống đắc cử Donald Trump dường như đang áp dụng một chiến thuật mới: để tỉ phú Elon Musk làm quân tiên phong và hứng chịu chỉ trích thay mình. Đài NBC News nhận định rằng điều này phản ánh sự hiểu biết ngày càng sâu sắc của ông Trump về tiến trình chính trị Mỹ, đồng thời sẵn sàng để ông Musk làm "vật tế thần", nhất là khi Ban Hiệu suất Chính phủ dự kiến sẽ giải tán trước ngày 4-7-2026.

(Nguồn: Tuoitre)