Loại vi khuẩn tưởng chừng như không đáng chú ý – legionella – đang gây ra nhiều khó chịu cho ngày càng nhiều người dân Séc. Nhiều người phải chống chọi với viêm phổi, sốt cao và ho do loại vi khuẩn này gây ra. Dù năm nay chỉ mới qua 3 tháng, nhưng có thể thấy rõ rằng, năm nay sẽ phá kỷ lục về số ca mắc bệnh của năm ngoái. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có hơn 200 ca bệnh được xác nhận, cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong suốt năm ngoái, cơ quan y tế tại Séc đã ghi nhận 620 ca nhiễm bệnh legionella, còn gọi là bệnh lê dương, đây là con số cao kỷ lục từ trước đến nay. Năm 2023, số ca bệnh là 342. Những năm trước đó cho thấy số ca thấp hơn rõ rệt — ví dụ năm 2019 có 280 ca được báo cáo, và vào năm 2009 chỉ có 25 ca.

Hằng năm, căn bệnh này cướp đi sinh mạng của hàng chục người; riêng trong năm ngoái đã có ít nhất 50 ca tử vong. Đây là căn bệnh đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Và những đối tượng này ngày càng nhiều trong dân số.
Căn bệnh này lây lan qua việc hít phải các giọt khí nhỏ có chứa vi khuẩn legionella. Các triệu chứng ban đầu thường giống như cúm, người bệnh bị đau khớp, đau đầu, sốt, sau đó dần xuất hiện ho. Nhiễm khuẩn tiếp tục lan rộng trong đường hô hấp và có thể dẫn đến viêm phổi. Do đó, điều quan trọng là phải bắt đầu điều trị bằng kháng sinh kịp thời.

Các chuyên gia dịch tễ cho rằng nguyên nhân gia tăng đột biến số ca nhiễm là do việc bảo trì hệ thống ống nước không tốt – đặc biệt là ở các điểm cuối của đường ống, các bộ trao đổi nhiệt, vòi nước hoặc vòi sen tắm không được làm sạch thường xuyên. Ngoài ra, hệ thống điều hòa không khí và việc đun nước không đủ nóng trong bình nóng lạnh do nhiều hộ gia đình cố tiết kiệm điện bằng cách giảm nhiệt độ nước đun, cũng góp phần làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Chuyên gia dịch tễ Roman Chlíbek cho biết, Legionella thích nghi rất tốt với môi trường và ngày càng có khả năng tồn tại cao hơn – nhiệt độ nước đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát loại vi khuẩn này.

Để ngăn ngừa legionella, nước nóng cần được làm nóng trên 50 °C, trong khi đó nước lạnh nên luôn giữ dưới 20 °C. Nhiệt độ nước dưới 50 °C tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn legionella phát triển và sinh sôi. Theo kết quả điều tra dịch tễ, trong nhiều gia đình có người mắc bệnh, nước nóng được đun chỉ khoảng từ 30 °C đến 40 °C.

Từ đầu năm đến nay, vùng Jihočeský đã ghi nhận 29 ca bệnh. Vùng Středočeský hiện nay có 31 ca nhiễm, thuộc nhóm khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất. Các ca bệnh legionella  bùng phát hàng loạt không ghi nhận trong cùng một hộ gia đình – dù mọi người cùng sử dụng một vòi sen và cùng một nguồn nước nóng. Gần như trong mọi trường hợp, người nhiễm bệnh là người có hệ miễn dịch suy yếu.

Cộng hòa Séc không phải là quốc gia duy nhất chứng kiến sự gia tăng các ca nhiễm bệnh — số lượng bệnh nhân ngày càng tăng cũng được ghi nhận tại nhiều quốc gia trên các châu lục khác nhau, ví dụ như Úc, Hoa Kỳ hay Tây Ban Nha trong năm ngoái. Điều này cho thấy nguyên nhân không chỉ đơn thuần nằm ở hệ thống ống nước, dù rằng đó vẫn là nơi vi khuẩn legionella sinh sôi mạnh nhất.

Nguồn phát tán vi khuẩn còn có thể bao gồm hệ thống điều hòa không khí — một thiết bị ngày càng phổ biến trong các hộ gia đình tại Séc do biến đổi khí hậu. Các thiết bị làm mát không khí ngoài trời như hệ thống phun sương, cũng như hơi nước trong phòng xông hơi (sauna), cũng được liệt kê là nguồn tiềm ẩn. Các nhà khoa học hiện cũng đang nghiên cứu rủi ro từ hơi nước phát tán từ các tháp làm mát trong các khu công nghiệp, do vi khuẩn có thể bám vào và phát triển nhờ các chất lắng đọng, đặc biệt là sắt.

Nguồn: Novinky