Ông Andriy Yermak từ chức sau khi bị khám nhà giữa bê bối tham nhũng chấn động, khiến ông Zelensky mất đi 'cánh tay phải' trung thành đúng lúc Ukraine đang đối diện với nhiều áp lực.

Trong nhiều năm qua, ông Andriy Yermak (54 tuổi) - Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky - được xem là người có quyền lực thứ hai tại quốc gia này.

Việc ông Yermak tuyên bố từ chức sau khi bị Cục Chống tham nhũng quốc gia (NABU) khám nhà đã khiến ông Zelensky mất đi một đồng minh chính trị quan trọng vào thời điểm nhạy cảm: Ukraine đang ở thế phòng thủ trong chiến sự Nga - Ukraine, áp lực trong đàm phán với Mỹ và từ phe đối lập với chính phủ của ông Zelensky.

Bên cạnh đó việc ông Yermak mất chức còn khiến triển vọng hòa đàm Nga - Ukraine có thể thêm mờ mịt, do vai trò then chốt của ông trong phái đoàn đàm phán của Kiev.

Con đường đến với quyền lực chính trị

Hai ông Yermak và Zelensky gặp nhau từ khi cả hai còn ở trong làng giải trí. Mối quan hệ của họ đã kéo dài gần 10 năm trước khi ông Zelensky đắc cử Tổng thống vào năm 2019.

Ông Yermak trở thành Chánh Văn phòng Tổng thống vào tháng 2-2020, sau thời gian làm phụ tá Tổng thống phụ trách các vấn đề ngoại giao.

Khi chiến sự Nga - Ukraine bùng nổ vào năm 2022, ông Yermak sát cánh bên Tổng thống trong các video trên đường phố Kiev giữa lúc bị không kích, trong boongke ngầm, tháp tùng ông trong các chuyến công du nước ngoài. Ông Zelensky cũng thường xuyên tham khảo ý kiến của chánh văn phòng.

Dù nắm quyền mạnh mẽ như vậy, ông Yermak vẫn luôn là nhân vật gây tranh cãi, thường bị nhìn nhận đầy hoài nghi cả trong và ngoài Ukraine.

Theo tờ New York Times, kết quả thăm dò vào tháng 3 của nhóm nghiên cứu Trung tâm Razumkov cho thấy chỉ 17,5% người được hỏi tin tưởng ông Yermak.

Trong chính trường Ukraine, ông Yermak cũng được cho là người đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ bất kỳ quan chức nào không phù hợp với chủ trương của Tổng thống hoặc trở nên quá ảnh hưởng, có khả năng trở thành đối thủ của ông hoặc ông Zelensky. Nổi bật là Tổng tư lệnh Valerii Zaluzhnyi - người sau đó trở thành đại sứ tại Anh, Ngoại trưởng Dmytro Kuleba và Phó thủ tướng Oleksandr Kubrakov, theo tờ Kyiv Independent.

Giới chức châu Âu nói rằng ông Yermak không được đánh giá cao ở cả Brussels và Washington, đồng thời phàn nàn rằng họ "buộc phải làm việc với ông ấy".

Ngay cả sau khi các nghị sĩ phe đối lập kêu gọi ông Yermak từ chức vì mối quan hệ mật thiết với nhân vật trong bê bối tham nhũng gần đây, ông Zelensky luôn khẳng định sự tin tưởng với chánh văn phòng của mình và bác bỏ cáo buộc rằng ông Yermak nắm quyền quá lớn.

Gần đây nhất, ông Yermak được bổ nhiệm dẫn dắt phái đoàn đàm phán với Mỹ tại Thụy Sĩ hôm 23-11 về kế hoạch 28 điểm do Mỹ đề xuất.

Các cáo buộc tham nhũng

Ukraine đang bị rung chuyển bởi bê bối tham nhũng có liên quan nhiều đồng minh thân cận của ông Zelensky.

Ông Yermak - dù không bị nêu tên trong cáo buộc - đang ngồi trên "ghế nóng".

"Ông Yermak có ảnh hưởng quá lớn và dính sâu vào quá nhiều vấn đề trong nước đến mức khó có chuyện một đường dây tham nhũng quy mô như vậy tồn tại mà ông ấy không biết rõ. Để chứng minh bản thân không dính vào vụ việc và không tham nhũng, Tổng thống phải loại bỏ toàn bộ những người thân cận dính bê bối, kể cả ông Yermak", Giám đốc điều hành Trung tâm Hành động chống tham nhũng Ukraine Daria Kaleniuk nhận định.

NABU đã công bố các đoạn ghi âm cáo buộc cộng sự thân cận của Tổng thống và quan chức cấp cao rửa tiền, nhận lại quả từ các hợp đồng nhà nước liên quan lĩnh vực năng lượng. Chủ mưu bị cáo buộc là doanh thân Timur Mindich - người gần gũi với Tổng thống Zelensky và từng gọi ông Yermak là "bạn". Ông này đã tẩu thoát khỏi Ukraine trước khi bị buộc tội.

Những người bị liên đới còn có cựu Phó thủ tướng Oleksii Chernyshov, Bộ trưởng Tư pháp Herman Halushchenko, Bộ trưởng Năng lượng Svitlana Hrynchuk và cựu Bộ trưởng Quốc phòng, hiện là kiêm Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia Rustem Umerov.

Theo Kyiv Independent, nguồn tin trong cơ quan thực thi pháp luật cho biết một phần số tiền trong vụ án được dùng để xây bốn biệt thự xa hoa gần Kiev, do ông Chernyshov giám sát. Một căn được cho là dành cho ông Yermak.

Ngoài vụ này, nhiều cáo buộc tham nhũng đã bủa vây văn phòng của ông Yermak trong nhiều năm qua. Các cấp phó của ông từng bị truy tố về tội làm giàu bất minh, rửa tiền và hối lộ. Những người chỉ trích cho rằng việc ông Yermak và Văn phòng Tổng thống chần chừ xử lý các vụ việc này cho thấy sự dung túng hoặc liên đới.

Theo Tuoitre