Tân Giáo hoàng Leo XIV là vị Giáo hoàng đầu tiên mang tông hiệu này sau hơn 100 năm, khơi lại một truyền thống gắn liền với đối thoại, hòa bình và công bằng xã hội.

Sau khi được bầu chọn, tân Giáo hoàng sẽ được hỏi hai câu hỏi: Ngài có chấp nhận kết quả bỏ phiếu không, và Ngài muốn được gọi là gì? Dù không bắt buộc, phần lớn các vị Giáo hoàng chọn một tông hiệu mới mang ý nghĩa tượng trưng cho sứ vụ của mình.

Tông hiệu Leo - tiếng vọng từ lịch sử

Theo thống kê của Vatican, trong số 267 Giáo hoàng, chỉ có 129 vị đặt tông hiệu khác với tên rửa tội. Bên cạnh đó, Leo hiện là tông hiệu phổ biến nhất của các Giáo hoàng sau John, Gregory và Benedict.

Đặc biệt, tân Giáo hoàng Leo XIV là vị Giáo hoàng đầu tiên mang tông hiệu này sau hơn 100 năm kể từ thời Giáo hoàng Leo XIII, tại vị từ năm 1878 đến 1903, theo Đài CNN.

Trả lời trong cuộc họp báo sau Mật nghị Hồng y năm 2025, người phát ngôn của Vatican Matteo Bruni cho biết việc tân Giáo hoàng lựa chọn tông hiệu Leo như một lời nhắc lại Thông điệp “Rerum novarum” (Thông điệp “Thay đổi mang tính cách mạng” - một học thuyết về kinh tế và các vấn đề xã hội, do Giáo hoàng Leo XIII ban hành vào năm 1891).
Ra đời trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp và biến đổi chính trị lan rộng khắp châu Âu, Thông điệp của Giáo hoàng Leo XIII đã phản ánh về sự tàn phá do cách mạng công nghiệp gây ra đối với cuộc sống của người lao động.

Ông Bruni nói rằng việc tông hiệu Leo xuất hiện một lần nữa trong ngày hôm nay như một sợi dây vô hình liên kết tốc độ thay đổi của công nghệ vào thế kỷ XIX với hiện nay, đồng thời nhắc nhở về người lao động trong thời đại trí tuệ nhân tạo và công nghệ số đang làm thay đổi sâu sắc xã hội toàn cầu.

Biểu tượng của đối thoại hòa bình và lòng thương xót

Bức họa về cuộc gặp của Giáo hoàng Leo I và Hoàng đế Attila, một biểu tượng của hòa bình từ đối thoại, được đặt ở Điện Tông Tòa - Ảnh: VATICAN MUSEUM

Tông hiệu Leo cũng gợi nhớ đến vị Giáo hoàng đầu tiên chọn tông hiệu này - Leo I (tại vị vào thế kỷ V), người vẫn được nhớ đến với hành động can đảm khi trực tiếp đối thoại và thuyết phục Hoàng đế Đế quốc Hung Attila từ bỏ ý định xâm lược Đế quốc La Mã.

Trong bức tranh khắc họa cuộc gặp giữa Giáo hoàng Leo I và Hoàng đế Attila do họa sĩ Raphael vẽ vào năm 1514, Giáo hoàng Leo I dù không có quân đội hay vũ khí nhưng Ngài đã dùng chính lý lẽ và đức tin để mang về hòa bình.

Hình ảnh này được khắc họa trong bức tranh nổi tiếng được vẽ vào thế kỷ XV của họa sĩ Raphael, nơi Giáo hoàng Leo I bình tĩnh đứng vững trước “bạo chúa” với sự hậu thuẫn thiêng liêng của Thánh Peter và Thánh Paul.

Câu nói đầu tiên Giáo hoàng người Mỹ Leo XIV nói trước công chúng là “Bình an cho anh chị em”. Dường như triều đại Giáo hoàng của Ngài đã mở ra từ hòa bình, đặc biệt khi nhiều nơi trên thế giới đang trải qua xung đột không dứt.

Bên cạnh đó, từ Leo trong tiếng Latin cũng có nghĩa là “sư tử” - loài vật tượng trưng cho sức mạnh và lòng dũng cảm.

Với tông hiệu Leo, tân Giáo hoàng Leo XIV đã bắt đầu hành trình mới dành cho một Giáo hoàng của công bằng xã hội và một người đối thoại kiên định trong thời đại xung đột toàn cầu.

Cũng trong bài phát biểu đầu tiên ở Vương cung Thánh đường Thánh Peter, tân Giáo hoàng nói rằng Giáo hội hoàn vũ vẫn có thể nghe thấy “tiếng nói yếu ớt nhưng tràn ngập sự can đảm của Đức Giáo hoàng Francis”, người tiền nhiệm của Ngài.

Theo các nhà phân tích, câu nói này đã phần nào thể hiện định hướng của Ngài về sự tiếp nối với di sản mục tử của người tiền nhiệm giàu lòng thương xót, đơn sơ và yêu thương người nghèo - cố Giáo hoàng Francis.

Vì sao các Giáo hoàng chọn tông hiệu?

Theo Vatican News, việc chọn một cái tên mới mang ẩn ý rằng tân Giáo hoàng đã được tái sinh thành một con người mới, gánh vác một trách nhiệm mới, trách nhiệm dẫn dắt toàn thể Giáo hội Công giáo hoàn vũ.
Bên cạnh đó, cũng có giải thích cho rằng việc chọn tên mới làm tông hiệu thay vì sử dụng tên thật bắt nguồn từ việc Thánh Peter - vị Giáo hoàng đầu tiên của Giáo hội Công giáo, là người vốn có tên là Simon, đã được Chúa Jesus đặt một cái tên mới và tấn phong Giáo hoàng cho Ngài.
Ngoài ra, một số vị Giáo hoàng ở thời kỳ đầu trong lịch sử Giáo hội đã sử dụng tên khác làm tông hiệu do có nguồn gốc từ tên của các vị thần ngoại giáo. Điển hình là trường hợp của Giáo hoàng John II (533) - vị Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử Giáo hội sử dụng tông hiệu thay cho tên rửa tội do cái tên Mercurius quá giống với Thần Mercury của La Mã.
Vị Giáo hoàng tiếp theo chọn sử dụng tông hiệu là Giáo hoàng John XIV (983) do tên của Ngài là Peter Canepanova, để tránh mang tên Peter II, thể hiện sự tôn kính đối với Thánh Peter. Không chỉ Ngài mà tất cả Giáo hoàng đều đã và sẽ không sử dụng tông hiệu Peter.
Bắt đầu từ thời Giáo hoàng John XII (955 - 964), việc chọn tông hiệu đã trở thành thông lệ cho đến tận ngày nay, trừ hai vị Giáo hoàng chọn sử dụng tên rửa tội là Giáo hoàng Adrian VI (1522 - 1523) và Giáo hoàng Marcellus II (1555).
Tân Giáo hoàng có thể chọn tông hiệu theo người tiền nhiệm hoặc bất kỳ vị Thánh Công giáo nào để thể hiện lòng kính trọng, sự ngưỡng mộ và mong muốn noi gương.
Ví dụ, cố Giáo hoàng Francis đã chọn tông hiệu này để nhắc nhở bản thân phải luôn yêu thương người nghèo, sống đơn sơ, giản dị giống như cách Thánh Francis of Assisi (Thánh Francis thành Assis - 1181-1226) đã dành cả cuộc đời để sống một cuộc đời khó nghèo với người nghèo khó.

(Nguồn: Tuoitre)