Kể từ đầu năm 2026, một số thay đổi trong luật pháp tại Séc sẽ bắt đầu có hiệu lực, bao gồm các biện pháp bảo vệ chống lạm dụng hình ảnh khuôn mặt trong ngành công nghiệp khiêu dâm, ly hôn dễ dàng hơn, hỗ trợ người gặp khó khăn về nhà ở, hoặc tăng cường giúp đỡ nạn nhân của các vụ tội phạm. 

Lạm dụng danh tính để sản xuất nội dung khiêu dâm và các hình phạt thay thế

Việc lạm dụng hình ảnh, video hoặc bất kỳ dạng mô phỏng nào của một người để sản xuất nội dung khiêu dâm sẽ được coi là hành vi phạm tội. Đây là phản ứng trước việc ngày càng nhiều người sử dụng trí tuệ nhân tạo để tạo ra các video khiêu dâm giả mạo (deepfake). Việc lạm dụng danh tính để sản xuất và phát tán nội dung khiêu dâm có thể bị phạt tù lên tới 5 năm trong trường hợp nghiêm trọng nhất.

Ông Tomáš Gřivna, trưởng khoa Luật Hình sự tại Trường Đại học Karlovy, cho biết: “Việc hình sự hóa rộng hơn, vì tính chất phạm tội sẽ không chỉ áp dụng cho các hình ảnh giả mà còn cả hình ảnh thật, nếu người liên quan không đồng ý cho việc sử dụng hay hiển thị. Theo đó, mức độ thành công trong việc phát hiện thủ phạm sẽ phụ thuộc vào các cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt là cảnh sát”.

Các thay đổi khác trong luật hình sự nhằm giảm số lượng tù nhân và tỷ lệ tái phạm. Tòa án sẽ có thể áp dụng hình phạt tiền thường xuyên hơn trước. “Hình phạt tiền sẽ có thể áp dụng cho bất kỳ tội danh nào, chỉ có một số tội bị hạn chế, không thể áp dụng hình phạt tiền riêng rẽ, ví dụ như các tội liên quan đến lĩnh vực tình dục,” ông Gřivna giải thích.

Một số tội danh theo bản sửa đổi sẽ bị bãi bỏ, ví dụ như việc không trả tiền cấp dưỡng. Các nhà tù ở Séc dự kiến sẽ thả hơn 300 người bị kết án vì không trả cấp dưỡng trong tháng 1, và cơ quan tư pháp sẽ phải xem xét lại khoảng 4000 bản án.

Theo bản sửa đổi, việc trồng tối đa ba cây cần sa và sở hữu tối đa 100 gram cần sa trong nhà và 25 gram bên ngoài sẽ là hợp pháp.

Thời điểm diễn ra một số cuộc bầu cử và mẫu phiếu bầu mới trong bầu cử Thượng viện

Thời điểm tổ chức bầu cử cấp vùng, bầu cử Thượng viện và bầu cử địa phương sẽ được cố định. Từ năm 2026, các cuộc bầu cử này sẽ luôn diễn ra vào cuối tuần đầu tiên của tháng 10. Quy định này nhằm tránh việc tổ chức bầu cử gần với kỳ nghỉ hè, khi có thể dẫn đến tỷ lệ đi bầu thấp hơn. Bản sửa đổi cũng quy định rằng ranh giới của 81 khu vực bầu cử Thượng viện chỉ có thể thay đổi một lần trong 12 năm.

Mẫu phiếu bầu cho bầu cử Thượng viện cũng sẽ thay đổi. Cử tri sẽ đánh dấu vào phiếu cho một ứng cử viên và không phải chọn từ nhiều phiếu bầu riêng lẻ. Cho đến nay, mỗi ứng cử viên Thượng viện có một phiếu bầu riêng.

Ly hôn dễ dàng hơn và nghĩa vụ nuôi dạy con cái không dùng hình phạt thể chất

Bản sửa đổi Bộ luật Dân sự sẽ mang lại quy trình ly hôn đơn giản và nhanh chóng hơn, cũng như điều chỉnh việc chăm sóc con cái trong các gia đình ly hôn. Thay đổi này giới thiệu khái niệm ly hôn theo thỏa thuận và bãi bỏ yêu cầu chung về việc tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tan vỡ hôn nhân.

Trong một số trường hợp, tòa án mới chỉ xem xét lý do ly hôn. Phát ngôn viên Bộ Tư pháp Vladimír Řepka cho biết: “Trọng tâm được đặt vào sự bình đẳng của cha mẹ, bảo vệ trẻ em và giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả mà không leo thang căng thẳng”. Việc quyết định về hoàn cảnh của trẻ sau ly hôn vẫn phải do tòa án quyết định trước tiên. Bản sửa đổi sẽ bãi bỏ sự phân loại các hình thức chăm sóc con cái thành chung, luân phiên và của một trong hai người cha/mẹ. Vì theo Bộ Tư pháp, ly hôn không ảnh hưởng đến trách nhiệm làm cha mẹ, nên cả hai phụ huynh vẫn nên chăm sóc con cái.

Cha mẹ sẽ có nghĩa vụ nuôi dạy con cái không dùng hình phạt thể chất. Tuy nhiên, cha mẹ sẽ không bị áp dụng hình phạt nếu vi phạm. “Theo nghiên cứu của Phòng khám Tâm thần, Trường Y 1, Đại học Karlovy và Bệnh viện Đại học, phần lớn các phụ huynh Séc muốn nuôi dạy con cái mà không dùng hình phạt thể chất, nhưng họ cần sự hỗ trợ về cách xử lý các tình huống giáo dục theo cách khác,” - ông Řepka cho biết. Trung tâm LOCIKA cũng đang chuẩn bị tài liệu mới cho phụ huynh và các chuyên gia, giúp nuôi dạy trẻ mà không bạo lực.

Bản sửa đổi cũng tăng lãi suất chậm trả đối với tiền cấp dưỡng còn nợ.

Hỗ trợ nhiều hơn cho nạn nhân của các vụ tội phạm

Từ đầu năm, mức hỗ trợ cho nạn nhân của các vụ tội phạm sẽ được tăng lên. Số tiền lớn hơn sẽ được phân bổ cả cho các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ nạn nhân và cho chính các nạn nhân. Mức hỗ trợ cho họ sẽ được tính dựa trên mức lương trung bình và sẽ được điều chỉnh định kỳ trong tương lai.

Theo bản sửa đổi Luật về Tòa án và Thẩm phán, những thay đổi này, còn được gọi là “lex Anička”, đồng thời điều chỉnh kế hoạch đào tạo cho các thẩm phán. Điều này nhằm phản ứng với vụ án một người đàn ông bị tòa án phạt tù treo vì tội cưỡng bức lâu dài con gái kế của mình. Tòa án Brno, nơi áp dụng hình phạt này, theo Tòa án Tối cao đã vi phạm luật và mức án được cho là quá nhẹ.

Quy định mới cũng gia hạn thời hiệu xử lý kỷ luật đối với thẩm phán và công tố viên thêm hai năm, nâng tổng thời gian lên năm năm.

Giấy phép súng sẽ trở thành quyền sử dụng vũ khí

Từ tháng 1, luật về vũ khí và đạn dược mới sẽ có hiệu lực. Luật này tiếp nối phần đầu tiên của điều chỉnh pháp luật về vũ khí đã có hiệu lực từ tháng 1 năm 2025, đồng thời yêu cầu các nhà bán vũ khí phải báo cáo các giao dịch mua bán vũ khí đáng ngờ. Giấy phép súng sẽ được thay thế bằng quyền sử dụng vũ khí, và quyền này sẽ chỉ được chia thành 2 nhóm thay vì 5 nhóm như hiện nay.

Quyền sử dụng vũ khí sẽ được số hóa hoàn toàn. Phát ngôn viên Cảnh sát  Irena Brodská cho biết: “Các giấy phép sử dụng súng và thẻ vũ khí hiện tại sẽ hết hiệu lực. Thay vào đó, sẽ là quyền sử dụng vũ khí điện tử, được ghi nhận đầy đủ trong Đăng ký Trung tâm về Vũ khí (CRZ)”.

Hỗ trợ người có nguy cơ thiếu nhà ở

Luật mới sẽ bắt đầu hỗ trợ những người có nguy cơ mất nhà ở. Tại Séc sẽ thành lập 115 điểm liên lạc, cung cấp tư vấn và các biện pháp phòng ngừa tình trạng thiếu nhà ở. Luật cũng bao gồm một hệ thống bảo đảm tự nguyện cho các chủ sở hữu nhà tư nhân và các khoản trợ cấp tài chính cho các địa phương cho những người đang gặp khó khăn về nhà ở thuê nhà. “Mô hình này nhằm giúp các chủ nhà giảm bớt sự bất ổn khi tiếp nhận những cư dân có hoàn cảnh xã hội không ổn định,” Jan Černý, Giám đốc các chương trình xã hội và giáo dục của tổ chức Člověk v tísni, cho biết.

Quy định mới cũng tính đến việc hỗ trợ các hộ gia đình có thu nhập tới 1,43 lần mức sống tối thiểu.

Các ứng cử viên tổng thống trong tương lai có thể thu thập chữ ký qua Internet

Các thay đổi cũng ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tổng thống. Mỗi hạ nghị sĩ hoặc thượng nghị sĩ chỉ có thể ủng hộ một ứng cử viên bằng chữ ký của mình. Các ứng cử viên tổng thống trong tương lai sẽ được phép thu thập chữ ký cho ứng cử của mình qua Internet. Tuy nhiên, những thay đổi này chỉ áp dụng cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2028.

(Theo ČT24)