Sau nhiều năm người Séc phải trả các khoản tiền năng lượng cao ngất ngưởng, giá điện và khí đốt đang giảm, và theo các chuyên gia cũng như các nhà cung cấp, hiện là thời điểm thích hợp để xem xét ký kết hợp đồng mới.

Tuy nhiên, làm thế nào để không bị “sập bẫy” và những điều mới gì dành cho khách hàng theo sự thay đổi của luật pháp? 

Trong khi vài năm trước, mỗi kilowatt-giờ điện cho khách hàng cuối cùng có giá hơn 11 korun, hiện nay giá đã giảm xuống dưới 7 korun. Đây là mức giảm mà người dân tại Séc sẽ nhận thấy rõ trong hóa đơn hàng năm.

Ông Martin Ždímal, Giám đốc điều hành RIXO.cz, cho biết: “Điều này phụ thuộc vào mức tiêu thụ hàng năm của bạn. Chúng tôi có khách hàng tiết kiệm được 1.000 Kč, cũng có khách hàng tiết kiệm đến 30.000 Kč”.

Nên chọn hợp đồng có thời hạn cố định hay không cố định?

Các hợp đồng cung cấp năng lượng về cơ bản được chia thành hai loại: hợp đồng không xác định thời hạn và hợp đồng có thời hạn cố định. Với loại hợp đồng không xác định thời hạn, khách hàng thường có thể chấm dứt hợp đồng với thời gian thông báo 3 tháng. Giá thường cao hơn so với hợp đồng có thời hạn cố định và giá cũng thay đổi liên tục; nhà cung cấp phải thông báo cho khách hàng trước 30 ngày. Trước đây, điều này chỉ áp dụng khi giá tăng, nhưng từ mùa hè năm nay, luật đã thay đổi và nhà cung cấp giờ đây cũng phải thông báo nếu giá giảm.

Ông Michal Kebort, phát ngôn viên Cơ quan Quản lý Năng lượng, giải thích: “Sự giảm giá này thường cho thấy có điều gì đó đang diễn ra trên thị trường, và nhà cung cấp này chưa chắc đã giảm giá nhiều nhất so với tất cả các nhà cung cấp khác. Do đó người dân nên so sánh các ưu đãi với những lựa chọn khác trên thị trường”.

Đối với hợp đồng có thời hạn cố định, giá đã được cố định. Thường tại thời điểm ký hợp đồng, giá thấp hơn so với hợp đồng không xác định thời hạn, nhưng nếu giá năng lượng giảm, người dân thường vẫn phải trả mức giá cũ cho đến khi kết thúc thời hạn cố định, vì nhà cung cấp đã mua trước năng lượng. Hợp đồng chỉ có thể bị chấm dứt ngay sau khi ký trong trường hợp ký từ xa, hoặc khi chuyển nhà. Mới đây, còn có thêm trường hợp hợp đồng có thể bị chấm dứt nếu nhà cung cấp không đảm bảo đủ năng lượng cho khách hàng.

Ông Kebort giải thích: “Luật yêu cầu mỗi nhà cung cấp hai lần một năm, vào cuối tháng 9 và cuối tháng 3, công bố chỉ số đảm bảo của nhà cung cấp. Chỉ số này cho biết nhà cung cấp đã mua trước ít nhất 70% năng lượng. Nếu nhà cung cấp không đảm bảo được hoặc không công bố chỉ số này, khách hàng có quyền chấm dứt hợp đồng”.

Trong các trường hợp khác khi chấm dứt hợp đồng sớm, nhà cung cấp sẽ yêu cầu phạt. Tuy nhiên, sửa đổi luật đã đặt ra mức trần cho khoản phạt này. Ông Kebort bổ sung: “Trước đây, các khoản phạt mà nhà cung cấp yêu cầu từ người tiêu dùng thường lên tới hàng chục nghìn korun, trong những trường hợp cực đoan còn vượt quá 100.000 korun. Theo quy định mới, nếu người tiêu dùng chấm dứt hợp đồng có thời hạn sớm, họ chỉ phải trả tối đa 40% số tiền mà lẽ ra họ sẽ trả cho đến khi hợp đồng kết thúc đúng hạn”.

Hiện nay, trong các hợp đồng mới, loại hợp đồng cố định giá trong hai năm đang chiếm ưu thế. Ông Jiří Gavor, Giám đốc điều hành Hiệp hội các nhà cung cấp năng lượng độc lập, khuyên: “Tôi khuyên nên chọn hợp đồng cố định giá, vì các hợp đồng có thời hạn cố định vẫn rẻ hơn đáng kể so với hợp đồng không xác định thời hạn, nhưng nên tránh những hợp đồng dài nhất. Những hợp đồng dài nhất có thể nên là ba năm, không thể dài hơn. Trong năm thứ ba, bạn có thể hối hận về điều đó”.

Điều quan trọng cần nhớ là khách hàng có thể ký hợp đồng mới tối đa 1 năm trước thời điểm hết hạn hợp đồng cũ. Đối với nhiều khách hàng hiện chưa đến hạn kết thúc hợp đồng cố định, đáng để xem xét giá cả hiện tại, và nếu phù hợp, có thể ký hợp đồng mới để bảo đảm mức giá.

Tuy nhiên, các chuyên gia không kỳ vọng giá sẽ tiếp tục giảm. Họ dự đoán giá sẽ tăng nhẹ và không thấy lý do gì để giá giảm đáng kể.

Những điểm cần lưu ý khi chọn nhà cung cấp và hợp đồng

Ông Ždímal cảnh báo: “Quan trọng là chú ý xem các báo giá có bao gồm thuế DPH hay không. Và tất nhiên, chi phí trong hóa đơn hàng năm không chỉ gồm giá đơn vị cho điện và khí đốt, mà còn các khoản khác trong hóa đơn, như phí cố định”.

Ông Gavor bổ sung: “Đặc biệt với những người tiêu thụ ít, giá mỗi megawatt-giờ có thể thấp hơn một chút, nhưng nếu nhà cung cấp tính phí cố định hàng tháng cao, đó chưa hẳn là ưu đãi tốt. Nếu phí cố định vượt quá 150 Kč mỗi tháng, tôi khuyên nên cân nhắc kỹ”.

Với các hợp đồng có thời hạn cố định, người dân cũng cần chú ý xem mức giá có được cố định suốt thời gian hợp đồng hay không. Trước đây, một số nhà cung cấp đã đặt điều khoản “rình rập”: khách hàng cam kết hợp đồng nhiều năm, nhưng mức giá cố định chỉ áp dụng trong một phần thời gian, phần còn lại sẽ theo bảng giá hiện hành. Người dân đã cảm nhận rõ điều này trong cuộc khủng hoảng năng lượng, khi giá điện tăng vọt. Tuy nhiên, khủng hoảng cũng khiến mọi người quan tâm hơn đến năng lượng.

Việc thay đổi nhà cung cấp nên được thực hiện ngay khi nhà cung cấp hiện tại ngừng hoạt động. Làn sóng phá sản đã ảnh hưởng đến Cộng hòa Séc vào cuối năm 2021 và đầu năm 2022, nhưng điều này có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Một nhà cung cấp nhỏ, AZ Energies, với chưa đến ba nghìn điểm tiêu thụ, đã ngừng hoạt động cách đây vài tuần.

Nếu người dân không ký hợp đồng mới ngay lập tức, họ sẽ rơi vào hệ thống nhà cung cấp cuối cùng (dodavatel poslední instance), và giá điện sẽ cao hơn. Tin tốt là, khác với thời kỳ khủng hoảng khi các công ty thậm chí không nhận khách hàng mới, hiện nay các nhà cung cấp đang tranh giành khách hàng của đối thủ phá sản.

Nhà nước cũng vào cuộc. Sửa đổi luật đã giới thiệu cái gọi là “dấu kiểm nhà cung cấp” (cejch dodavatele), giúp Cơ quan Quản lý Năng lượng (ERÚ) đối phó với các nhà cung cấp không trung thực, chẳng hạn như những công ty giữ lại khoản thừa thanh toán của khách hàng trong nhiều tháng, bị ERÚ phạt, và khi mất giấy phép, chuyển khách hàng sang công ty khác. Theo quy định mới, nếu một công ty đứng sau bị mất giấy phép, phá sản hoặc chuyển khách hàng sang nhà cung cấp cuối cùng, họ sẽ không được cấp giấy phép trong 5 năm.

(Theo TN Nova)