Nhà ở giá rẻ đều là những lời hứa tranh cử của các chính trị gia tại Séc. Nhưng hành động thực tế thì vẫn chưa thấy đâu.

Nhà ở tại Cộng hòa Séc rất đắt đỏ và ngày càng khó tiếp cận, đặc biệt đối với các gia đình trẻ và người cao tuổi. Mặc dù các chính trị gia đã đưa ra vô số tuyên bố và lời hứa về việc tăng số lượng nhà ở có giá phải chăng, nhưng thực tế trong hai mươi năm qua, vẫn chưa có nhiều thay đổi đáng kể.

Từ các thảo luận trong quốc hội, trên truyền thông, lời hứa tranh cử hay cho đến các tuyên bố chương trình hành động.

Trong nhiều thập kỷ qua, đã có vô số cuộc tranh luận về nhà ở giá rẻ, nhưng giá căn hộ, đặc biệt là tại các thành phố lớn, đã tăng vượt quá khả năng tài chính thực tế của phần lớn dân số.

Theo số liệu từ Cục Thống kê Séc, vào cuối năm ngoái, giá trung bình mỗi mét vuông căn hộ trên toàn quốc gần chạm mức 101.000 korun, trong khi 10 năm trước chỉ là 20.000 korun.

Chính phủ của Petr Fiala (ODS) mới đây lại đưa ra một kế hoạch khác nhằm tăng số lượng căn hộ có giá phải chăng cho cả người trẻ và người cao tuổi – chỉ chưa đầy ba quý trước khi nhiệm kỳ kết thúc. Tại cuộc họp báo, Thủ tướng cùng Bộ trưởng Phát triển địa phương Petr Kulhánek (STAN) cam kết dành 5,1 tỷ korun để hỗ trợ các dự án nhà ở giá rẻ.

Quỹ, lời hứa, hàng tỷ korun – nhưng vấn đề nhà ở vẫn chưa được giải quyết

Vào tháng 10 năm 2001, Bộ trưởng Lao động khi đó, Vladimír Špidla (SOCDEM), đã thông qua luật về trợ cấp trẻ em trên diện rộng. Tuy nhiên, động thái này bị chỉ trích trong Quốc hội, khi nghị sĩ Josef Janeček (KDU-ČSL) lập luận rằng: "Nếu chính phủ thực sự muốn giúp các gia đình trẻ có con, họ nên tập trung vào vấn đề nhà ở giá rẻ."

Tháng 11 cùng năm, Ủy ban Châu Âu cũng lên tiếng chỉ trích tình trạng thất nghiệp dài hạn tại Séc. Theo báo cáo của họ, thiếu hụt nhà ở giá rẻ là một trong những rào cản chính đối với tính linh hoạt của thị trường lao động, khiến người dân khó di chuyển để tìm việc làm. Vào thời điểm đó, Séc vẫn là một nước ứng cử viên và chỉ chính thức gia nhập EU vào tháng 5 năm 2004.

Những kế hoạch và hệ lụy sau đó

Đến tháng 2 năm 2013, Bộ Lao động và Xã hội Séc tuyên bố rằng vấn đề nhà ở giá rẻ đã trở nên cấp thiết và cần được giải quyết. Điều này cũng liên quan đến Bộ luật Dân sự mới, có hiệu lực vào tháng 1 năm 2014, chấm dứt hoàn toàn kiểm soát giá thuê nhà.

Mặc dù ban đầu điều này dẫn đến việc tăng giá thuê nhà, nhưng về lâu dài, nguyên nhân chính của tình trạng giá nhà leo thang vẫn là tổng hợp các yếu tố kinh tế, thường khiến nhà ở ngày càng trở nên khó tiếp cận hơn.

Nhà ở giá rẻ – chủ đề nóng trong các chiến dịch bầu cử

Chính vì vậy, vấn đề này lại trở thành trọng tâm trong chiến dịch tranh cử vào Hạ viện năm 2017. Khi đó, nghị sĩ Pavla Golasowská (KDU-ČSL) nhấn mạnh sự thiếu hụt nhà ở giá rẻ cho người cao tuổi và các gia đình trẻ ở vùng Moravskoslezský, nơi dân số đang già đi. Bà đề xuất các giải pháp như nhà ở chi phí thấp, hệ thống vay vốn ưu đãi cho giới trẻ, cùng với các khoản trợ cấp từ Quỹ Phát triển Nhà ở Nhà nước (SFRB) để hỗ trợ các địa phương trong việc cải tạo và xây dựng nhà mới.

Vào tháng 4 năm 2019, SFRB được đổi tên thành Quỹ Hỗ trợ Đầu tư Nhà nước (SFPI), đánh dấu sự thay đổi chiến lược, trong đó giải pháp nhà ở giá rẻ phụ thuộc chủ yếu vào các khoản đầu tư công từ nhà nước.

Khoản vay nhà ở – giải pháp tạm thời hay chỉ là sự che đậy vấn đề?

“Chúng ta phải chuẩn bị cho thực tế rằng nguồn tài trợ từ châu Âu sẽ không còn mãi. Vì vậy, Quỹ Hỗ trợ Đầu tư Nhà nước sẽ giúp đỡ các vùng và địa phương, được thành lập bằng cách chuyển đổi từ Quỹ Phát triển Nhà ở Nhà nước. Nhà ở là một vấn đề quan trọng trong phát triển khu vực.” – phát biểu của Klára Dostálová (ANO), khi đó là Bộ trưởng Phát triển Địa phương và hiện là nghị sĩ châu Âu.

Theo thông cáo báo chí của bộ, vào thời điểm đó, quỹ này có 6 tỷ korun và dự kiến quản lý từ 10 đến 12 tỷ korun mỗi năm trong tương lai. Tuy nhiên, theo trang dotaceeu.cz, vào tháng 10 năm ngoái, quỹ này chỉ còn 7 tỷ korun.

Lời hứa từ chính phủ Babiš

V tháng 1 năm 2018, chính phủ của Andrej Babiš cũng đưa vấn đề nhà ở giá rẻ vào tuyên bố chương trình của mình. Khi đó, Bộ trưởng Dostálová cho biết họ đã bổ sung thêm nhà ở xã hội và nhà ở giá rẻ cho các nhóm dễ bị tổn thương như người cao tuổi, các bà mẹ đơn thân, v.v.

Một trong những giải pháp chính được đề xuất là cho vay ưu đãi để giúp người trẻ mua nhà. Năm 2019, chính phủ đã dành 1 tỷ korun cho chương trình này, nhưng câu hỏi đặt ra là liệu đây có phải là một biện pháp thực sự hiệu quả hay chỉ là một cách che đậy thực trạng thiếu hụt nhà ở giá rẻ?

Kế hoạch của liên minh Spolu – Giải pháp thực tế hay chỉ là lời hứa?

V àotháng 9 năm 2021, liên minh Spolu công bố kế hoạch của mình về nhà ở giá rẻ, bao gồm "Desatero Spolu" – một danh sách 10 biện pháp nhằm cải thiện tình hình.

Các cam kết quan trọng gồm:
- Dự án nhà ở mẫu miễn phí cho các địa phương
- Giảm thuế DPH đối với nhà ở mới, áp dụng từ tháng 1 năm 2024

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc giảm DPH thực chất chỉ giúp bù đắp phần nào mức tăng giá nhà, thay vì thực sự làm cho nhà ở trở nên dễ tiếp cận hơn.

Dự án nhà ở mẫu – vẫn chỉ trên giấy
Liên minh Spolu cũng hứa rằng các dự án nhà ở mẫu sẽ giúp rút ngắn thời gian chuẩn bị xây dựng từ 11 năm xuống còn 12 tháng. Tuy nhiên, Bộ Phát triển Địa phương (MMR) vẫn đang trong quá trình chuẩn bị và dự kiến sẽ công bố kế hoạch vào tháng 3 năm nay tại triển lãm ở Brno.

Theo Petr Waleczko (MMR), chính phủ đã dành hơn 500 triệu korun từ Quỹ Phục hồi Quốc gia để hỗ trợ các chính quyền địa phương trong việc:
- Chuẩn bị tài liệu dự án
- Hợp tác với khu vực tư nhân
- Tổ chức các cuộc thi kiến trúc

Trên thực tế bất cập vẫn còn

Theo Milan Roček (Dataligence), chính phủ cuối cùng cũng có một số chính sách hỗ trợ nhà ở giá rẻ trong 3-4 năm qua, nhưng trước đó, gần như không có sự hỗ trợ nào.

Riêng tại Praha, chính quyền thành phố đang đầu tư vào nhà ở cho thuê thông qua Công ty Phát triển Praha. Cả nhà đầu tư tư nhân và các quỹ đầu tư cũng đang tham gia phát triển các dự án này. Hiện tại, hàng trăm căn hộ cho thuê mới đã được xây dựng, nhưng vẫn chưa đủ để bù đắp tình trạng thiếu hụt hàng chục nghìn căn hộ trên thị trường.

Nhà ở giá rẻ – Chủ đề nóng trong cuộc bầu cử sắp tới

Cuộc bầu cử Hạ viện vào mùa thu đang đến gần. Dù chiến dịch tranh cử vẫn chưa chính thức bắt đầu, các đảng phái đã bắt đầu chuẩn bị, và nhà ở giá rẻ một lần nữa trở thành chủ đề trọng tâm.

Andrej Babiš (ANO) – ứng cử viên Thủ tướng tiềm năng – đã khẳng định rằng "đảm bảo nhà ở cho công dân Séc" sẽ là một trong những cam kết quan trọng nhất trong chương trình tranh cử của ông. Các chuyên gia nhận định, đây không chỉ là chiến lược của riêng ANO, mà nhiều đảng khác cũng sẽ tập trung vào vấn đề này.

Những thay đổi trong cơ cấu dân số

Theo Milan Roček, một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến tình trạng khan hiếm nhà ở là sự thay đổi trong cơ cấu dân số:
Người dân rời bỏ thị trấn nhỏ và vùng nông thôn, đổ về các thành phố lớn, khi mà nơi đây nguồn cung nhà ở vẫn không theo kịp nhu cầu.

Dù vậy, ông cũng dự đoán rằng một phần vấn đề này sẽ tự nhiên được giải quyết nhờ sự thay đổi thế hệ. Theo phân tích trước đây của Novinky, dân số già hóa có thể dẫn đến sự gia tăng số lượng căn hộ trống trong tương lai.

(Theo Novinky)