Thời tiết trong dịp Giáng sinh thường gắn liền với hình ảnh mùa đông cổ điển theo phong cách Ladovský – với tuyết rơi dày và nhiệt độ băng giá. Tuy nhiên, ở Cộng hòa Séc, những năm gần đây, hình ảnh này hiếm khi trở thành hiện thực. Vậy thời tiết Giáng sinh đã thay đổi như thế nào theo thời gian và vì sao chúng ta ngày càng trải qua Giáng sinh “trên bùn” thay vì “trên tuyết”? Phân tích dưới đây sẽ trả lời những câu hỏi đó.

Giáng sinh trắng ngày càng hiếm hoi

Theo định nghĩa của các nhà khí tượng, Giáng sinh trắng là khi có ít nhất 1 cm tuyết phủ trên mặt đất vào ngày 24/12 (Štědrý den). Tuy nhiên, dữ liệu dài hạn từ các trạm khí tượng cho thấy xu hướng rõ ràng: lượng tuyết vào mùa đông nói chung đang suy giảm – và điều đó cũng đúng với dịp Giáng sinh.

Không thể nói rằng trong quá khứ mọi Giáng sinh đều có tuyết và bây giờ thì không có gì. Ngay cả vào thập niên 1970 cũng có những năm hầu như không có tuyết ở đồng bằng, trong khi giai đoạn quanh năm 2000 lại chứng kiến hàng loạt Giáng sinh trắng.

Kỷ lục đặc biệt được ghi nhận vào năm 1981 khi trên đỉnh Praděd có gần 2 mét tuyết, và các thành phố cũng báo cáo tuyết dày: Liberec 40 cm, Ostrava 31 cm, Brno 20 cm. Praha ghi nhận kỷ lục vào năm 1969 với 29 cm tuyết.

Tuyết vào Giáng sinh – một hiện tượng ngày càng hiếm

Lượng tuyết phụ thuộc nhiều vào độ cao địa hình. Vì vậy, xác suất có tuyết vào ngày Giáng sinh khác nhau đáng kể trong từng khu vực. Theo Viện Khí tượng Thủy văn Séc (ČHMÚ), trên núi xác suất trên 80%, nhưng ở vùng thấp hơn là dưới 20%. Trong những năm gần đây, tỷ lệ này còn thấp hơn nữa.

Tại Praha, lần cuối cùng có tuyết vào ngày Giáng sinh là năm 2010, với khoảng 3–4 cm tuyết rơi ở trung tâm thành phố.

Thường mưa nhiều hơn tuyết

Phân tích số liệu lượng mưa cho thấy vấn đề không nằm ở việc thiếu mưa. Kể từ năm 1961, không có sự suy giảm về tổng lượng mưa – trái lại, có xu hướng tăng. Khác biệt nằm ở trạng thái của mưa: thay vì tuyết, giờ là mưa – điều này gắn liền với sự tăng nhiệt độ.

Nhiệt độ trên mức đóng băng

Nếu xét thời tiết trong ngày Giáng sinh, thay đổi lớn nhất là nhiệt độ. Trong giai đoạn 1961–1990, nhiệt độ trung bình ngày 24/12 là khoảng -2 °C. Nhưng trong giai đoạn 1991–2020, đã tăng lên mức -0,4 °C.

Từ năm 2008 trở lại đây, chưa có Giáng sinh nào với nhiệt độ trung bình dưới 0 °C. Sáu trong số mười Giáng sinh ấm nhất rơi vào giai đoạn từ 2014 đến nay. Năm 1980 là Giáng sinh ấm nhất với 5,7 °C, tiếp theo là 2022 và 2023, khi tuyết tan nhanh trong ngày do nhiệt độ lên tới 10 °C.

TOP 10 Giáng sinh ấm nhất (nhiệt độ trung bình °C):

- 1980: 5,7  
- 2022: 5,4  
- 2023: 5,1  
- 2017: 5,0  
- 1967: 4,7  
- 1983, 2014, 2020: 4,3  
- 2004: 4,1  
- 2015: 4,0  

Kỷ lục tuyệt đối: 14,5 °C tại Kolín năm 1977, mặc dù nơi khác hôm đó rất lạnh – tại Brno, nhiệt độ cả ngày dưới 0 °C.

Nhớ về Giáng sinh giá rét trong quá khứ

Giáng sinh lạnh nhất:

- 1961: -15,0  
- 1962: -12,8  
- 1996: -11,2  
- 2003: -10,1  
- 1963 đến 1999: quanh -9 đến -6 °C  

Từ năm 2003, không có ngày Giáng sinh nào nằm trong TOP 10 lạnh nhất. Trước đây, những ngày có nhiệt độ dưới -15 °C khá phổ biến trong lịch sử thời tiết mùa đông.

Truyền thống tan tuyết Giáng sinh

Một yếu tố ảnh hưởng đến thời tiết dịp Noel là hiện tượng “Giáng sinh tan tuyết” truyền thống – luồng khí ẩm và ấm từ đại dương phía tây thổi vào. Phân tích từ ngày 20 đến 31 tháng 12 cho thấy ngày 24 thường là một trong những ngày ấm nhất trong giai đoạn này. Từ năm 2011, nhiệt độ trung bình của ngày này là 3,1 °C – cao hơn các ngày 23 và 25/12.

Ví dụ ở Pardubice, nhiệt độ tối đa trung bình trong ngày 24/12 từ năm 2011 là 8,6 °C – cao hơn gần 7 °C so với giai đoạn 1961–1990.

Triển vọng không mấy khả quan

Với những điều kiện như vậy, không có gì ngạc nhiên khi tuyết tan nhanh hoặc thay bằng mưa. Trong những năm gần đây, ngày 25 và 26 tháng 12 thường không có tuyết. Ngày 24 thường may mắn hơn – như năm 2023, có tuyết vào sáng sớm ở một số vùng thấp, nhưng đến tối đã tan sạch do nhiệt độ tăng.

Vì vậy, cơ hội đón Giáng sinh thực sự “trắng” ngày càng nhỏ nếu bạn không ở vùng núi. Tất nhiên, vẫn có thể xuất hiện trong tương lai, nhưng sẽ là điều đặc biệt, chứ không phải định kỳ như trước.

Có thể năm nay sẽ khác – nhưng theo các dự báo dài hạn, khả năng vẫn khá thấp. Dẫu vậy, vẫn còn hy vọng chờ đợi kỳ tích từ thời tiết.

Phân tích dựa trên dữ liệu từ hệ thống trạm khí tượng thuộc ČHMÚ. Chúng tôi chọn các trạm đo liên tục từ ít nhất năm 1961, đặt tại cùng một vị trí, không bị ảnh hưởng bởi đô thị hóa và trải đều trên nhiều vùng địa lý. Dữ liệu bao gồm nhiệt độ, lượng mưa và tuyết.

Đại diện khu vực:

- Vùng thấp: sân bay Praha, Pardubice, Brno, Ostrava  
- Trung du: Liberec, Karlovy Vary, Vysočina, Jeseníky  
- Vùng núi: Churáňov (Šumava), Lysá hora (Beskydy)

Dữ liệu có tính minh họa xu hướng hơn là cho kết luận chi tiết từng khu vực do đặc thù địa phương của tuyết.

Theo Novinky