Vì sao người Pháp thành lập thương điếm tại Côn Đảo?
Tin nóng, Tin Việt Nam
author03/05/2022 09:39

Năm 1768, vấn đề thiết lập một thương điếm tại Côn Đảo lại được người Pháp tiếp tục nêu lên. Trong tác phẩm Lịch sử giáo đoàn Đàng Trong 1658-1823, linh mục Adrien – Launay đã kể lại một phần nội dung nhật ký của Levasseur.

Năm 1752, từ thông tin do các giáo sĩ cung cấp, Toàn quyền Ấn Độ thuộc Pháp là Joseph François Dupleix (1742-1754) quay lại với kế hoạch chiếm đóng Côn Đảo.

Song chẳng may, ông ta bị triệu hồi về Pháp và những người kế nhiệm ông đã trở thành kẻ thất trận trong chiến tranh 7 năm (La guerre de Sept ans – 1756 – 1763) chống lại đế quốc Anh lúc bấy giờ. Ba năm sau, ngày 15.5.1755, một nhà buôn tên Protais-Leroux từng sống 8-9 năm tại Ấn Độ đã chuyển cho viên Tổng Kiểm soát tài chánh Pháp de Machault một dự án khai thác Côn Đảo.


Cầu tàu Côn Đảo ngày xưa (ngay trước dinh chúa đảo) TƯ LIỆU LÊ NGUYỄN

Mục tiêu của ông ta nhằm nêu lên những lợi ích của việc thiết lập tại quần đảo này một thương điếm. Protais-Leroux cho biết lúc đó Côn Đảo đã có đến 1.500 cư dân Đàng Trong chạy ra quần đảo này để trốn lánh chính sách hà khắc của chính quyền.

Ông ta cho rằng những người này hiền hòa, siêng năng và dễ tính, nếu được cư xử một cách mềm mỏng, có thể giúp vào việc phát triển thương mại trên đảo. Để thuyết phục de Machault, Protais-Leroux cho rằng Côn Đảo là nơi tàu bè của người Âu đi đến Trung Hoa có thể trú Đông, tân trang, sửa chữa các loại tàu bè ở cảng phía Bắc.

Ông ta khẩn khoản đề nghị Machault sớm thành lập thương điếm, tối thiểu cũng có thể biến nơi đây thành một kho chứa hàng hay một nơi cho tàu bè ghé vào. Năm 1768, vấn đề thiết lập một thương điếm tại Côn Đảo lại được người Pháp tiếp tục nêu lên, lần này là từ nhật ký hoạt động của một giáo sĩ tên Levasseur.

Trong tác phẩm Histoire de la Mission de Cochinchine 1658-1823 (Lịch sử giáo đoàn Đàng Trong 1658-1823) xuất bản tại Paris, Linh mục Adrien – Launay thuộc Hội truyền giáo hải ngoại Paris (Société des Missions étrangères de Paris) đã kể lại một phần nội dung nhật ký của Levasseur.

Ngày 15.7.1768, Levasseur đi ra cửa sông Bassac (sông Hậu) tìm gặp một vài người Đàng Trong sẵn sàng hướng dẫn ông đến Côn Đảo. Khi đến một ngôi làng có tên Compong-Kerbu (không rõ tên Việt là gì) nằm bên bờ phía tây của con sông Bassac, sát biển, ông gặp khoảng hơn một chục giáo dân Thiên Chúa.

Một người chịu hướng dẫn ông đi, nhưng sau khi hai bên đã thỏa thuận các điều kiện, anh ta bỏ đi mất. Bốn ngày sau, người giáo dân ấy quay lại, tìm thuê được một chiếc tàu, song rồi chuyến đi Côn Đảo cũng bất thành. Cuối cùng, tìm hiểu mãi, giáo sĩ Levasseur mới vỡ lẽ ra rằng những giáo dân ở ngôi làng trên đã không dám đưa ông ra Côn Đảo, vì sợ bị viên quan Việt Nam cai trị trên đảo bắt tội họ về việc không có lệnh mà dám đưa một giáo sĩ Thiên Chúa giáo ra đảo! Về việc người Pháp thành lập thương điếm tại Côn Đảo, người ta còn đề cập đến một lá thư của Giám mục Piguel gửi cho các bề trên Hội truyền giáo hải ngoại.


Côn Đảo ngày nay

Nội dung thư vẫn dựa trên tinh thần coi Côn Đảo còn đặt dưới quyền quản lý của triều đình Chân Lạp, trong đó Piguel phân tích những mặt thuận lợi trong việc điều hành thương mại tại đây so với việc giao dịch nước Xiêm (Thái Lan ngày nay) như giá sinh hoạt không đắt đỏ so với Xiêm, quốc vương Chân Lạp luôn hứa hẹn tạo điều kiện cho công ty thương mại của Pháp xây dựng tại đây một thị trấn, pháo đài, hiệu buôn…

Tuy nhiên, ông ta không nhắc đến một cái vịnh tại Côn Đảo, nơi người ta có thể xây nên cảng biển, vì để đi từ cửa sông trên đất liền đến Côn Đảo, người ta chỉ phải tốn một ngày.


Một bản đồ cổ vẽ riêng quần đảo Côn Đảo (Poulo-Condor)NGUỒN: GALLICA.BNF.FR.JPG

Tuy nhiên, trong phân tích của mình, Giám mục Piguel không quên lưu ý đến một bất tiện duy nhất nhưng rất quan trọng. Đó là tình trạng chiến tranh thường xuyên giữa người Chân Lạp và người Việt khiến cho sự điều hành một thương điếm của người Pháp có thể bị vạ lây.

Xem đến thập niên 1760, ta vẫn thấy vấn đề sở hữu Côn Đảo vẫn còn chưa rõ ràng và dứt khoát. Trên thực tế, nhà Nguyễn đã làm chủ từ năm 1698, song đến giữa thế kỷ 18, một số giao dịch của thương nhân phương Tây vẫn diễn ra với triều đình Chân Lạp. Phải chờ đến hơn hai thập niên nữa, vấn đề này mới được xác định công khai và rõ ràng.

(Nguồn: Thanhnien)

Chia sẻ:
Có thể bạn cũng thích
lu han quoc.jpg.webp
Mưa lớn khiến ít nhất 4 người chết, hơn 5.000 người ở Hàn Quốc phải sơ tán
Bộ An toàn Hàn Quốc hôm nay (18/7) cho biết mưa lớn trút xuống các khu vực miền Trung và miền Nam nước ngày suốt 3 ngày qua đã khiến ít nhất 4 người thiệt mạng, 1 người mất tích, một số người khác bị thương và hơn 5.000 người dân phải sơ tán.
18-07-2025
tong_bi_thu_to_lam_1.webp
Thông cáo báo chí về ngày làm việc thứ nhất Hội nghị Trung ương 12 khoá XIII
Sáng nay (18/7), Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII đã khai mạc tại Thủ đô Hà Nội.
18-07-2025
thoa-thuan-ngung-ban-moi-o-sweida-8153346.webp
Bạo lực sắc tộc tiếp diễn, Syria đưa quân trở lại Sweida
Tình hình Syria được dự báo có thể căng thẳng trở lại sau khi Bộ Nội vụ nước này thông báo chuẩn bị đưa lực lượng trở lại tỉnh Sweida để trấn áp tình trạng bạo lực sắc tộc nghiêm trọng vẫn đang tiếp tục tái diễn tại đây.
18-07-2025
VNE-Plane-1752812901-2635-1752812970.webp
Châu Âu phát triển máy bay vũ trụ siêu thanh Mach 5
Mẫu máy bay vũ trụ mới tái sử dụng hoàn toàn của ESA có thể cất cánh từ đường băng và bay ở tốc độ gấp 5 lần vận tốc âm thanh.
18-07-2025
ICC-1752846777-1951-1752846878.webp
Đức bắt thủ lĩnh dân quân Libya bị ICC truy nã
Giới chức Đức bắt El Hishri, thủ lĩnh dân quân Libya bị ICC truy nã với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.
18-07-2025
GRU-1752850889-8189-1752851377.webp
Anh tuyên bố phát hiện phần mềm gián điệp của Nga
Anh thông báo phát hiện một công cụ gián điệp kỹ thuật số tinh vi được cho là do tình báo quân đội Nga phát triển và thông báo trừng phạt 18 sĩ quan Nga.
18-07-2025
chay-chua-bao-quoc-edited-1752836040348.webp
Cháy chùa Báo Quốc ở Hưng Yên
Một vụ hỏa hoạn xảy ra ở di tích quốc gia chùa Báo Quốc, xã Ngự Thiên, tỉnh Hưng Yên, khiến nhà Tiền Đường của chùa bị cháy và phần mái bị sập.
18-07-2025
24.png
Tổng thống Mỹ Trump giành chiến thắng lớn về lập pháp
Hạ viện Mỹ vừa chính thức phê duyệt gói cắt giảm chi tiêu 9 tỷ USD, đánh dấu chiến thắng lớn về lập pháp cho Tổng thống Donald Trump.
18-07-2025
diddy-jpg-1752815866742.webp
Ông trùm Diddy đăng ký khóa học cải tạo và cai nghiện trong lúc chờ xét xử
Theo truyền thông Mỹ, ngôi sao ca nhạc Diddy đã tự nguyện đăng ký tham gia liệu pháp trị liệu và chương trình cải tạo tại trung tâm giam giữ Metropolitan (Mỹ). Diddy được tuyên trắng án 2 tội danh.
18-07-2025
23.png
GS Trần Thanh Vân, Lê Kim Ngọc được thăng cấp huân chương Bắc đẩu Bội tinh
Hai vợ chồng nhà khoa học gốc Việt là GS Trần Thanh Vân và GS Lê Kim Ngọc vừa được Tổng thống Pháp thăng cấp Huân chương Bắc đẩu Bội tinh từ Hiệp sĩ lên Sĩ quan, ghi nhận những đóng góp xuất sắc và bền bỉ của họ cho khoa học, giáo dục và cộng đồng.
18-07-2025
Tin nổi bật
Mưa lớn khiến ít nhất 4 người chết, hơn 5.000 người ở Hàn Quốc phải sơ tán
lu han quoc.jpg.webp
Bộ An toàn Hàn Quốc hôm nay (18/7) cho biết mưa lớn trút xuống các khu vực miền Trung và miền Nam nước ngày suốt 3 ngày qua đã khiến ít nhất 4 người thiệt mạng, 1 người mất tích, một số người khác bị thương và hơn 5.000 người dân phải sơ tán.
4 giờ trước
Tài xế xe tải người nước ngoài dương tính với ma túy và sử dụng bằng lái giả ở Náchod
a03f1982346388c579b47fc6c8e9afa0.jpg
Vào ngày 17 tháng 7 năm 2025, vào khoảng 9:30 sáng, đường dây khẩn cấp 158 nhận được thông báo từ người dân về một chiếc xe tải với rơ-moóc màu đỏ đang lái xe nguy hiểm và lạng lách trên tuyến đường I/33 tại Česká Skalice. Chiếc xe tải đã đe dọa sự an toàn của các phương tiện khác, vì vậy cảnh sát giao thông đã được điều động và dừng chiếc xe một cách an toàn chỉ sau vài phút ở Náchod, gần cửa khẩu biên giới với Ba Lan.
8 giờ trước
Thông cáo báo chí về ngày làm việc thứ nhất Hội nghị Trung ương 12 khoá XIII
tong_bi_thu_to_lam_1.webp
Sáng nay (18/7), Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII đã khai mạc tại Thủ đô Hà Nội.
8 giờ trước
Bạo lực sắc tộc tiếp diễn, Syria đưa quân trở lại Sweida
thoa-thuan-ngung-ban-moi-o-sweida-8153346.webp
Tình hình Syria được dự báo có thể căng thẳng trở lại sau khi Bộ Nội vụ nước này thông báo chuẩn bị đưa lực lượng trở lại tỉnh Sweida để trấn áp tình trạng bạo lực sắc tộc nghiêm trọng vẫn đang tiếp tục tái diễn tại đây.
8 giờ trước
TPHCM xúc tiến đầu tư mạng lưới metro sau sáp nhập
caubohanhngoctanjpg-1752847142506.webp
Song song với việc triển khai 10 tuyến metro theo nghị quyết của Quốc hội, TPHCM sẽ rà soát quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị theo địa giới hành chính mới.
8 giờ trước
Châu Âu phát triển máy bay vũ trụ siêu thanh Mach 5
VNE-Plane-1752812901-2635-1752812970.webp
Mẫu máy bay vũ trụ mới tái sử dụng hoàn toàn của ESA có thể cất cánh từ đường băng và bay ở tốc độ gấp 5 lần vận tốc âm thanh.
8 giờ trước
Đức bắt thủ lĩnh dân quân Libya bị ICC truy nã
ICC-1752846777-1951-1752846878.webp
Giới chức Đức bắt El Hishri, thủ lĩnh dân quân Libya bị ICC truy nã với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.
8 giờ trước
TP HCM đặt mục tiêu xử lý 90% rác thải sinh hoạt bằng công nghệ
BK3A8075-5975-1752842787.webp
TP HCM đặt mục tiêu 90% chất thải rắn sinh hoạt xử lý bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại vào năm 2030, theo Sở Nông nghiệp và Môi trường.
9 giờ trước
Anh tuyên bố phát hiện phần mềm gián điệp của Nga
GRU-1752850889-8189-1752851377.webp
Anh thông báo phát hiện một công cụ gián điệp kỹ thuật số tinh vi được cho là do tình báo quân đội Nga phát triển và thông báo trừng phạt 18 sĩ quan Nga.
9 giờ trước
Người đi xe máy bỏ trốn cảnh sát lao vào sân bay ở Praha, làm gián đoạn hoạt động hàng không
1491400216_P201704050709601.jpg
Hôm nay, một người điều khiển xe máy khi đang bỏ chạy khỏi cảnh sát đã lao thẳng vào khu vực sân bay Václav Havel ở Praha. Sự việc khiến hoạt động hàng không tại sân bay tạm thời bị gián đoạn. Cảnh sát đã thông báo sự việc trên mạng xã hội X vào trước 15:30.
9 giờ trước
® 2020-2025 TAMDA MEDIA z.s. Cấm sao chép dưới mọi hình thức nếu không có sự chấp thuận bằng văn bản.
Ghi rõ nguồn TAMDAMEDIA.eu khi phát hành lại thông tin từ website này
pencil