Ngày 17 tháng 7, cảnh sát Praha đã bắt giữ 19 người nước ngoài vì không có giấy phép cư trú hợp lệ trong một chiến dịch kiểm tra có mục tiêu, đặt ra câu hỏi về việc người nước ngoài tại Séc cần mang theo những giấy tờ gì theo quy định pháp luật, và điều gì có thể xảy ra nếu họ không mang theo.

Hơn 100 cảnh sát đã tham gia chiến dịch, tập trung kiểm tra tại các ký túc xá, nhà hàng và một số cơ sở kinh doanh khác ở trung tâm thành phố. Theo hãng thông tấn ČTK, giới chức đã xử phạt gần 40 trường hợp vi phạm và nhắc nhở một số chủ cơ sở lưu trú vì không tuân thủ nghĩa vụ đăng ký lưu trú cho người nước ngoài.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện các hoạt động kiểm tra như vậy,” người phát ngôn của cảnh sát nói với ČTK, cho biết lý do là do liên tục nhận được báo cáo về lao động bất hợp pháp và việc cư trú không đăng ký.

Trong bối cảnh Séc đang tăng cường thực thi luật nhập cư, các cư dân dài hạn và người nước ngoài cư trú hợp pháp có thể đặt câu hỏi: họ thực sự cần mang theo giấy tờ gì, và có bắt buộc không?

Điều gì xảy ra khi bị cảnh sát kiểm tra?
Theo tổ chức Global Detention Project, lực lượng cảnh sát Séc có quyền hợp pháp để tiến hành kiểm tra người nước ngoài. Việc kiểm tra có thể diễn ra tại nơi công cộng, trên các phương tiện giao thông hoặc trong các chiến dịch có tổ chức. Cảnh sát có thể yêu cầu người bị kiểm tra xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ chứng minh tình trạng cư trú hợp pháp và giấy chứng nhận đăng ký nơi ở.

Nếu người bị kiểm tra không thể xuất trình giấy tờ hợp lệ tại chỗ, cảnh sát có thể tìm cách xác minh danh tính qua hệ thống điện tử, đưa người đó về đồn cảnh sát, hoặc trong những trường hợp nghiêm trọng hơn thì có thể khởi động thủ tục hành chính.

Người nước ngoài cần mang theo giấy tờ gì?
Theo Luật về Cư trú của người nước ngoài tại Séc (Luật số 326/1999 Sb.), công dân ngoài EU – bao gồm cả cư dân dài hạn và thường trú – bắt buộc phải luôn mang theo giấy tờ xác nhận cư trú hợp pháp. Thông thường là thẻ cư trú sinh trắc học (biometric residence permit) hoặc hộ chiếu có visa còn hiệu lực.

Công dân EU không bắt buộc phải mang theo thẻ cư trú, nhưng cần mang theo hộ chiếu hoặc chứng minh thư quốc gia hợp lệ. Nếu lưu trú tại Séc trên 30 ngày, họ cũng phải đăng ký địa chỉ với Sở Ngoại kiều (Cizinecká Policie).

Một số đại sứ quán còn khuyến nghị rằng công dân của họ nên luôn mang theo thẻ cư trú để tránh sự cố trong các lần kiểm tra bất ngờ.

Dù việc lưu ảnh chụp các giấy tờ trong điện thoại là biện pháp hay, theo luật pháp Séc, người nước ngoài vẫn có nghĩa vụ mang theo giấy tờ cư trú hợp lệ bản gốc.

Hình phạt ra sao?
Theo Bộ Nội vụ Séc, những người bị phát hiện cư trú bất hợp pháp có thể bị ra quyết định trục xuất hành chính. Trong một số trường hợp nhẹ hơn – chẳng hạn như không mang theo thẻ cư trú dù vẫn đang cư trú hợp pháp – có thể bị phạt hành chính.

Ngoài ra, các chủ cơ sở lưu trú cũng có thể bị xử phạt nếu không đăng ký hoặc báo cáo đầy đủ thông tin của người nước ngoài, như đã ghi nhận trong đợt kiểm tra ngày 17 tháng 7.

Việc kiểm tra có hợp pháp không, và có phải đang gia tăng?
Theo luật Séc, cảnh sát có quyền dừng người dân để kiểm tra nếu có nghi ngờ hợp lý hoặc là một phần của chiến dịch có tổ chức. Dù việc phân biệt đối xử không được cho phép, dự án Global Detention Project cho biết các vụ kiểm tra đã ngày càng phổ biến hơn – đặc biệt ở những nơi có đông người nước ngoài sinh sống hoặc từng có các vi phạm được ghi nhận.

Dù phần lớn các cuộc kiểm tra chỉ diễn ra ngắn gọn và theo quy trình thông thường, việc nắm rõ quyền lợi của mình sẽ giúp bạn tránh được căng thẳng không đáng có.

Lời khuyên: hãy mang theo thẻ cư trú, bản sao bảo hiểm y tế, số điện thoại liên hệ khẩn cấp — và nếu không nói được tiếng Séc, hãy có sẵn một mẫu giấy bằng tiếng Séc trình bày rõ tình trạng cư trú của bạn hoặc chỉ dẫn nơi lưu trữ giấy tờ.

Bạn có quyền:

Yêu cầu một phiên dịch viên nếu bạn không hiểu tiếng Séc
Yêu cầu cảnh sát xuất trình giấy tờ và giải thích lý do kiểm tra
Liên hệ với đại sứ quán hoặc lãnh sự quán của bạn nếu bị tạm giữ
Gửi đơn khiếu nại đến Văn phòng Thanh tra quyền công dân Séc (Ombudsman) nếu bạn tin rằng quyền lợi của mình đã bị xâm phạm.

(Theo Expats)