Dù có tiềm lực tài chính khổng lồ và nền tảng truyền thông trong tay, tỷ phú Elon Musk sẽ phải đối mặt với rất nhiều rào cản nếu muốn thay đổi hệ thống chính trị Mỹ.

Tuần này, Elon Musk bất ngờ đẩy mạnh ý tưởng thành lập đảng chính trị riêng - điều mà ông từng đề cập hồi năm 2022 nhưng nhanh chóng bỏ dở.

Elon Musk từng chi hơn 200 triệu USD để đưa ông Trump trở lại Nhà Trắng nhưng để thành lập một đảng mới, tiềm lực tài chính vẫn là chưa đủ. Ảnh: Reuters.

Trên mạng xã hội X , Musk viết: “Nếu dự luật chi tiêu điên rồ này được thông qua, Đảng Nước Mỹ sẽ được thành lập ngay ngày hôm sau”. Bài đăng thu hút hơn 42 triệu lượt xem chỉ sau một ngày.

Dự luật mà Musk phản đối đã được cả Thượng viện và Hạ viện thông qua vào ngày 3/7. Tỷ phú giàu nhất thế giới cáo buộc cả hai đảng lớn là đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang “bắt tay nhau” trong tình trạng chi tiêu phung phí, gọi họ là “đảng lợn béo”.

Tính đến giữa tuần, Musk đã có ít nhất 8 bài viết liên quan đến ý tưởng lập đảng mới, với trọng tâm là giảm nợ công - một vấn đề mà ông cho rằng cả hai đảng lớn đều thất bại trong việc giải quyết.

Dù vậy, ngoài cái tên “đảng Nước Mỹ” và mục tiêu nợ công, Musk chưa công bố bất kỳ kế hoạch cụ thể nào, cũng không phản hồi yêu cầu bình luận của giới truyền thông. Giới phân tích chính trị cảnh báo rằng để hiện thực hóa một đảng chính trị mới ở Mỹ là điều cực kỳ gian nan.

Quá nhiều thách thức

Là chủ sở hữu Tesla và SpaceX, đồng thời kiểm soát mạng xã hội X, Elon Musk có trong tay nguồn lực tài chính và truyền thông mà bất kỳ chính trị gia nào cũng mơ ước.

Năm ngoái, Musk là nhà tài trợ lớn nhất cho các chiến dịch của đảng Cộng hòa, chi hơn 290 triệu USD nhằm đưa ông Trump trở lại Nhà Trắng. Ông cũng ủng hộ nhiều phong trào cực hữu trên toàn cầu, kể cả tại Đức. Nhưng theo các chuyên gia, “tiền không phải là rào cản duy nhất”.

“Chính trị không giống kinh doanh. Nó cần mang tinh thần phong trào xã hội, khơi dậy tinh thần từ cơ sở, nơi người dân được thúc đẩy để hành động”, giáo sư Bernard Tamas tại Đại học Valdosta State, bang Georgia nhận định.

“Ngay cả khi Musk có thể rót tiền, ông ấy cũng không thể tái tạo được bộ máy tổ chức đồ sộ mà hai đảng lớn đã xây dựng suốt nhiều thập kỷ”, ông nói thêm.

Bên cạnh đó, việc vận hành một đảng chính trị ở Mỹ đòi hỏi phải vượt qua nhiều yêu cầu pháp lý khắt khe. Tại Texas - nơi Musk sinh sống - một đảng mới cần thu thập ít nhất 81.000 chữ ký để đủ điều kiện xuất hiện trên lá phiếu.

Theo giới vận động, điều này có thể thực hiện được nếu có thời gian và tiền bạc, song luật lệ ở nhiều bang đang ngày càng siết chặt với các đảng nhỏ.

“Những khi nước Mỹ ổn định, các quy định tiếp cận lá phiếu thường dễ thở hơn. Nhưng khi xã hội rối ren, luật lại trở nên ngặt nghèo. Thập kỷ này là minh chứng rõ nhất”, ông Richard Winger - biên tập viên Ballot Access News - nhận định.

“Tôi không biết nên nghĩ gì về tuyên bố của Musk. Ông ta quá thất thường. Trong kinh doanh, ông ấy thành công, nhưng với chính trị thì lại rất thiếu nghiêm túc”, Winger cho biết thêm.

Musk không phải người đầu tiên

Lịch sử Mỹ chứng kiến rất ít đảng thứ ba thành công. Một vài đảng như đảng Tự do (Libertarian) hay đảng Xanh (Green) vẫn tổ chức đại hội và tranh cử nhưng hiếm khi giành được thắng lợi lớn. Các nỗ lực đáng chú ý như đảng Cấp tiến của Tổng thống Theodore Roosevelt năm 1912 cũng không thể tồn tại lâu dài.

Tỷ phú Ross Perot từng đạt 19% phiếu phổ thông trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1992 nhờ chiến dịch tập trung vào việc giảm nợ công nhưng không giành được phiếu đại cử tri nào và không duy trì được đảng Cải cách (Reform Party) sau đó.

Khác với nhiều nền dân chủ tại Canada hay châu Âu - nơi hệ thống đa đảng là tiêu chuẩn và các liên minh thường được lập ra để giành đa số, chính trường Mỹ bị chi phối bởi 2 đảng lớn trong nhiều thập kỷ. Dù có vài nghị sĩ độc lập được bầu vào Quốc hội, họ thường phải đứng chung phe với một trong hai đảng lớn.

Ngay cả Tổng thống Donald Trump cũng từng bày tỏ ý tưởng tranh cử dưới màu cờ đảng Cải cách năm 2000, nhưng nhanh chóng rút lui vì cho rằng đảng này bị các phần tử cực đoan kiểm soát và không có cơ hội tranh luận quốc gia.

Tamas cho rằng trong kịch bản lạc quan, đảng mới của Musk có thể “gây đau” cho các đảng lớn bằng cách làm mất ghế cử tri, buộc họ phải điều chỉnh chính sách để sinh tồn, và khi đó, chính đảng thứ ba cũng sẽ tan biến sau khoảng một thập kỷ.

“Vai trò của đảng thứ ba là buộc hai đảng lớn thay đổi. Khi hoàn thành sứ mệnh, chúng thường không tồn tại lâu”, ông nói.

Hình ảnh Elon Musk đang xấu đi

Theo khảo sát mới đây của Đại học Quinnipiac, ngay cả trong giới cử tri độc lập - nhóm mà Musk nhắm đến - ông cũng không được ưa chuộng: 59% có đánh giá tiêu cực, chỉ 29% thiện cảm. Chuyên gia dữ liệu Nate Silver cho biết mức độ ủng hộ Musk đang tiếp tục sụt giảm kể từ khi ông rút khỏi chính quyền Trump.

Dù từng là nhà tài trợ lớn nhất cho đảng Cộng hòa trong kỳ bầu cử gần nhất với hơn 290 triệu USD, Musk hiện đã giữ khoảng cách với nhiều nhân vật cánh hữu. Tuy vậy, ông vẫn duy trì tầm ảnh hưởng tại các thị trường truyền thông và công nghệ.

Trước đó, ông từng bày tỏ thiện chí hợp tác với Andrew Yang - cựu ứng viên tổng thống đảng Dân chủ và người sáng lập Đảng Tiến bước (Forward Party). Nhưng hiện chưa rõ Musk còn muốn bắt tay hay không. Đảng của Yang hiện có một số đại diện đắc cử cấp bang, song chưa để lại dấu ấn trên bình diện quốc gia.

Musk lần đầu đi bầu vào năm 2016 khi ông đã 45 tuổi. Điều này khiến không ít người nghi ngờ về mức độ cam kết của ông với chính trị, dù hiện tại ông không ngại lên tiếng về mọi vấn đề, từ ngân sách quốc gia cho đến các chính sách đối ngoại.

Dù nắm trong tay quyền lực tài chính và truyền thông, Elon Musk sẽ cần hơn thế nếu thực sự muốn làm nên lịch sử với một đảng chính trị mới - điều chưa ai thành công trong thế kỷ 21.

Nguồn: znews.vn