Kiwi Zhang, một nghiên cứu sinh khoa học máy tính người Trung Quốc, tràn đầy hy vọng về tương lai học tập của mình tại Mỹ, cho đến khi thị thực của anh bị thu hồi tại biên giới Mỹ vào tuần trước.

Theo CNN, là nghiên cứu sinh tiến sĩ năm nhất tại một trường đại học ở miền trung Mỹ, Zhang vừa trình bày nghiên cứu của mình tại một hội nghị ở châu Á, và khi đang trở về Mỹ sau chuyến thăm nhà ngắn ngủi thì "giấc mơ Mỹ" của anh đột ngột bị cắt ngắn.

Theo Zhang, anh đã bị cơ quan chức năng Mỹ giam giữ tại biên giới trong 48 giờ, tịch thu điện thoại và máy tính xách tay, đồ đạc bị lục soát. Zhang cho biết họ đã thẩm vấn anh về mối quan hệ của anh với Đảng Cộng sản Trung Quốc và các cuộc gặp gỡ với bạn bè khi ở Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio phát biểu trong một cuộc họp báo. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Vào cuối buổi thẩm vấn, Zhang cho biết anh đã bị trục xuất và bị cấm nhập cảnh vào Mỹ trong 5 năm vì nghi ngờ đã chia sẻ nghiên cứu của mình với chính phủ Trung Quốc - một cáo buộc mà anh phủ nhận. Hiện Zhang đã trở lại Trung Quốc và cân nhắc các bước tiếp theo.

"Tôi chưa bao giờ nghĩ điều này có thể xảy ra với mình", Zhang, người sử dụng một nick name, cho biết. "Tôi không biết mọi thứ sẽ trở nên cực đoan như vậy sau khi ông Trump trở lại nhiệm sở. Chính quyền của ông ấy đang gây nguy hiểm cho tương lai học tập của tôi và tôi cảm thấy bất lực trong việc bảo vệ quyền của mình".

Thông báo gây chấn động Trung Quốc

Hiện tại, nhiều sinh viên Trung Quốc đang học tập tại Mỹ lo sợ rằng họ có thể gặp phải số phận tương tự, sau khi chính quyền của Tổng thống Trump tuyên bố hôm 28/5 rằng sẽ "quyết liệt tước thị thực cho sinh viên Trung Quốc, bao gồm cả những người có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc hoặc đang học trong các lĩnh vực quan trọng".

Thông báo của Ngoại trưởng Marco Rubio rất ngắn gọn và mơ hồ, nhưng nó đã gây chấn động khắp Trung Quốc, gây ra sự bối rối, lo lắng và sợ hãi lan rộng trong những sinh viên hiện tại và tương lai cùng gia đình của họ, cũng như sự phản đối mạnh mẽ từ Bắc Kinh.
Các nhóm chat của sinh viên đầy rẫy những thông điệp hoài nghi. Các đường dây tư vấn giáo dục quá tải các cuộc gọi hoảng loạn. Nhiều sinh viên bày tỏ sự thất vọng và tức giận trên mạng xã hội.

Tại một cuộc họp báo thường kỳ vào 29/5, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã cáo buộc chính quyền Tổng thống Trump sử dụng hệ tư tưởng và an ninh quốc gia làm "cái cớ" cho động thái "có động cơ chính trị và phân biệt đối xử".

Đột nhiên, hàng trăm nghìn thanh thiếu niên Trung Quốc, bị thu hút bởi uy tín của nền giáo dục đẳng cấp thế giới và sức hấp dẫn của giấc mơ Mỹ, thấy mình đang phải đối mặt với một thực tế khắc nghiệt: tương lai mà họ đã nỗ lực rất nhiều giờ đây đang bị đe dọa, bị chính quyền Mỹ điều khiển theo ý thích của họ, và ngày càng coi họ, cũng như đất nước của họ, là mối đe dọa.

Joyce, người đã nhận được lời mời từ ngôi trường mơ ước của mình, Harvard, để theo đuổi bằng thạc sĩ kiến ​​trúc, cho biết thị thực của cô vẫn còn hiệu lực trong một năm nữa, nhưng cô không dám quay lại Trung Quốc vào mùa hè vì lo có thể bị từ chối nhập cảnh tại biên giới Mỹ.

Sự ngờ vực ngày càng tăng

Trong nhiều thập kỷ, những bộ óc sáng giá nhất của Trung Quốc đã đổ xô đến Mỹ, khi đất nước của họ đang bắt kịp siêu cường hàng đầu thế giới. Cho đến năm ngoái, sinh viên Trung Quốc vẫn là nhóm sinh viên quốc tế lớn nhất tại Mỹ, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế và giúp Washington duy trì lợi thế cạnh tranh trong nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ.

Nhưng khi sự cạnh tranh chiến lược giữa hai quốc gia gia tăng, sự ngờ vực đã trở nên sâu sắc hơn. Cả hai bên đã tăng cường các biện pháp an ninh quốc gia và bảo vệ nhiều hơn các công nghệ tiên tiến của họ - đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm có liên quan đến quân sự.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình vào năm 2020, Tổng thống Trump đã đưa ra lệnh cấm thực sự từ chối cấp thị thực Mỹ cho những sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) từ các trường đại học Trung Quốc được cho là có liên quan đến quân đội. Chỉ trong vòng ba tháng, hơn 1.000 công dân Trung Quốc đã bị thu hồi thị thực và lệnh này tiếp tục có hiệu lực dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden.

Không rõ các lệnh thu hồi mới sẽ được thực hiện nhanh chóng hay rộng rãi đến mức nào. Nhưng nỗi sợ hãi có thể cảm nhận được trong các cuộc phỏng vấn của CNN với sinh viên Trung Quốc. Học tập tại một quốc gia từ lâu đã tự coi mình là ngọn hải đăng của tự do, nhiều người đã quá sợ hãi để nói chuyện công khai dưới tên thật của mình.

“Chúng tôi không phải gián điệp”

Nhiều sinh viên Trung Quốc nói với CNN rằng họ tham gia Đoàn Thanh niên Cộng sản đơn giản là để nâng cao hồ sơ cá nhân – không khác gì các hoạt động ngoại khóa khác. Một số khác nói rằng họ bị trường học yêu cầu tham gia, và không thực sự hoạt động gì trong tổ chức đó.

“Chúng tôi chỉ là những sinh viên bình thường, đến Mỹ vì yêu thích học thuật, công nghệ, đổi mới và khoa học”, Zhang nói. “Chúng tôi không phải gián điệp.”

Nhưng trong mắt chính quyền Trump, mọi thứ không đơn giản như vậy.

Tổng thống Trump và các quan chức hàng đầu của ông từ lâu đã cáo buộc Trung Quốc thực hiện các chiến dịch gián điệp học thuật nhằm đánh cắp bí mật công nghệ và quốc phòng của Mỹ. Trong nhiệm kỳ đầu, Bộ Tư pháp Mỹ từng phát động cái gọi là “Sáng kiến Trung Quốc” – một chiến dịch bị giới học thuật chỉ trích là phân biệt chủng tộc, khi chủ yếu nhắm vào các nhà khoa học gốc Hoa. Chương trình này sau đó bị chính quyền Biden chấm dứt vào năm 2022 sau hàng loạt vụ bắt giữ và truy tố sai.

Giờ đây, chính quyền Tổng thống Trump nhiệm kỳ hai dường như đang theo đuổi những biện pháp còn mạnh tay hơn.

Đối với người Trung Quốc, cảm giác bị phân biệt đối xử ngày càng rõ rệt, và đau đớn.

“Chúng tôi không còn thấy nước Mỹ như một nơi chào đón tài năng ngoại quốc nữa”, Joyce, người sắp vào Harvard, nói. “Họ đang cố tình gây khó dễ cho sinh viên Trung Quốc, dù ai cũng biết việc đó không có lợi cho Mỹ.”

Joyce từng ao ước được ở lại Mỹ sau khi học xong, nhưng giờ thì không còn chắc nữa. “Tôi đang học một ngành mà Mỹ là quốc gia dẫn đầu. Nhưng nếu họ không muốn chúng tôi ở lại – hoặc thậm chí là không muốn chúng tôi đến – thì có lẽ tôi nên xem xét những nơi khác”.

Tại Trung Quốc, hàng loạt công ty tư vấn du học cũng đang lao đao trước loạt chính sách mới của Mỹ. Một số doanh nghiệp nói với CNN rằng họ nhận được hàng trăm tin nhắn và cuộc gọi từ các bậc phụ huynh đầy lo lắng. Nhiều người đang cân nhắc hủy kế hoạch du học Mỹ cho con và chuyển hướng sang Canada, Anh hoặc Singapore.

Joyce cho biết bạn bè cô ở Trung Quốc đang khuyên cô bỏ luôn suất vào Harvard. Nhưng cô không muốn từ bỏ, ít nhất là chưa. “Tôi đã nỗ lực rất nhiều để có cơ hội này”, cô nói, “Tôi muốn chiến đấu đến cùng”.

Nguồn: baotintuc.vn