Dù kế hoạch hòa bình của chính quyền ông Trump được mô tả là “phiên bản thực tế hơn”, Nga vẫn đang tỏ ra rất thận trọng.

Trong tháng 11, truyền thông Mỹ hé lộ dự thảo kế hoạch hòa bình 28 điểm nhằm giải quyết xung đột tại Ukraine. Sau khi Ukraine cùng một số đồng minh châu Âu lên tiếng phản đối, Washington đã rút kế hoạch còn 19 điểm, "thực tế hơn" nhưng vẫn bảo toàn nhiều điểm có lợi cho Nga.

Dù vậy, xuyên suốt quá trình đàm phán giữa các bên, phản ứng chính thức từ Matxcơva liên tục thay đổi một cách thận trọng khi vừa thể hiện sự đồng thuận có chọn lọc, vừa bộc lộ những quan điểm bất đồng rõ ràng.

Các nhà phân tích nhận định cách tiếp cận của Nga đang khiến tiến trình hòa bình trở nên khó đoán định hơn bao giờ hết.

Đồng thuận nhưng còn hoài nghi

Theo tờ Financial Times, ban đầu, Nga coi bản kế hoạch như một "cơ sở khả thi" để hướng tới hòa bình.

Tổng thống Putin gọi kế hoạch 28 điểm là "một phiên bản mới", "hiện đại hóa" dựa trên những thảo luận với Mỹ tại hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin tại Alaska vào tháng 8, đồng thời khẳng định đây "có thể trở thành cơ sở cho một giải pháp hòa bình cuối cùng".

Cụ thể, một số lợi ích chiến lược lâu nay của Nga, như hợp pháp hóa các yêu sách lãnh thổ và đảm bảo Ukraine không gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), có thể hòa hợp với định hướng của kế hoạch ban đầu, theo báo Guardian.

Cố vấn chính sách đối ngoại cấp cao của Điện Kremlin - ông Yuri Ushakov - nhấn mạnh nhiều phần của dự thảo có "khía cạnh tích cực", nhưng vẫn cần "thảo luận kỹ lưỡng" trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.

Quan chức ngoại giao cấp cao Sergei Ryabkov cũng khẳng định Matxcơva đang "xem xét nghiêm túc" các đề xuất nhưng "không thể chấp nhận tất cả ở thời điểm này".

Truyền thông cho biết Nga chủ yếu yêu cầu Ukraine phải công nhận vấn đề sáp nhập lãnh thổ, bao gồm Crimea và các vùng như Donetsk, Luhansk, nhằm đảm bảo rằng thỏa thuận có giá trị pháp lý, chứ không chỉ là một lệnh ngừng bắn tạm thời - điều mà tới nay Ukraine liên tục phản đối.

Nga hoài nghi việc Ukraine và các đồng minh phương Tây có đang thực sự sẵn sàng nhượng bộ lãnh thổ và để Ukraine từ bỏ NATO, bởi Kiev và các nước này trước nay vẫn thể hiện hy vọng có thể giành thắng lợi. Thậm chí tới ngày 27-11, Ukraine vẫn giữ lập trường "không nhượng đất cho Nga".

Ngoài ra, Matxcơva cũng bày tỏ nghi ngờ về sự trung thực và tính ràng buộc quốc tế của các cam kết từ phía Mỹ. Tổng thống Putin từng nhấn mạnh rằng văn bản hiện tại chỉ là "những điểm để bàn" chứ chưa phải là một "hiệp ước ràng buộc".

Tính toán của Nga

Nhiều người cho rằng việc Nga không lập tức bác bỏ kế hoạch hòa bình của ông Trump, mà vẫn bày tỏ quan điểm và sẵn sàng đàm phán, phản ánh một chiến lược dài hạn.

Trước hết, Matxcơva muốn hợp thức hóa các yêu sách lãnh thổ, đưa việc kiểm soát Crimea và các vùng phía đông nam Ukraine vào khuôn khổ pháp lý quốc tế.

Thứ hai, việc tỏ thiện chí đàm phán giúp Nga giảm bớt áp lực từ phương Tây, bao gồm NATO và Liên minh châu Âu, trong bối cảnh họ dùng biện pháp trừng phạt kinh tế với Nga và viện trợ quân sự mạnh mẽ dành cho Ukraine.

Thứ ba, Matxcơva có thể lợi dụng một hiệp định tiềm năng để gây chia rẽ trong nội bộ Kiev và giữa liên minh Ukraine - châu Âu - Mỹ.

Chuyên gia Natia Seskuria tại Viện RUSI (Anh) nhận xét rằng Matxcơva đang cố tạo hình ảnh Kiev là bên cản trở hòa bình khi liên tục không chấp nhận đề xuất, từ đó làm căng thẳng quan hệ Mỹ - Ukraine, thúc đẩy một trật tự an ninh do Washington và Matxcơva cùng định hình.

Cụ thể, nếu Ukraine giữ lập trường cứng rắn, Nga có thể cáo buộc Kiev cản trở hòa bình. Còn nếu Ukraine nhượng bộ, Matxcơva đạt được mục tiêu lãnh thổ. Cuối cùng thỏa thuận nào cũng có lợi cho Nga.

Thách thức Ukraine, lặp lại chu trình

Ở một khía cạnh khác, các nhà phân tích nhận định dù có thiện ý đàm phán, Tổng thống Putin vẫn tìm cách trì hoãn việc tiến tới thỏa thuận vì xem đây không phải ưu tiên hàng đầu.

Thậm chí, ngày 27-11, ông Putin tuyên bố sẽ không ký kết hiệp định với Ukraine ở thời điểm hiện tại vì Chính phủ Kiev hoãn bầu cử, "không còn tính chính danh".

Các quan chức châu Âu đánh giá việc Matxcơva "dĩ dật đãi lao", lấy lý do để chậm trễ nhằm giành thêm lãnh thổ trước khi chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào trong bối cảnh quân đội Ukraine đang chịu sức ép lớn trên chiến trường, còn chính quyền Tổng thống Zelensky phải đối mặt với bê bối tham nhũng nghiêm trọng và hạn chế ngân sách.

Báo Kyiv Independent thậm chí nhận định Nga chưa thực sự muốn tiến tới hòa bình mà muốn xem giới hạn của Ukraine là ở đâu.

Ông Oleksa Drachewych, phó giáo sư lịch sử tại Đại học Western, khẳng định: "Kế hoạch hòa bình được hiểu như một nỗ lực để xem Ukraine có thể từ bỏ điều gì dưới sức ép từ Matxcơva".

Còn theo bà Orysia Lutsevych, Phó giám đốc Chương trình Nga và Âu - Á tại Chatham House: "Các cuộc đàm phán tại Geneva dường như đã loại bỏ một số điểm có lợi cho Nga. Những thay đổi này khiến tôi nghi ngờ Matxcơva cuối cùng sẽ bác bỏ những điều đã thỏa thuận".

Bà Orysia nhận xét chu kỳ sẽ lặp lại như sau: Matxcơva đưa ra yêu sách tối đa, Ukraine và phương Tây phản đối, Nga từ chối thỏa hiệp, chiến tranh sẽ tiếp diễn.

Theo Tuoitre