Ngày 10/5, nhà điều hành mạng lưới khí đốt của Ukraine (GTSOU) tuyên bố sẽ tạm ngừng quá trình vận chuyển khí đốt tự nhiên của Nga đến châu Âu thông qua trạm Sochranovka từ sáng 11/5 do những phức tạp vì tình hình giao tranh ở Ukraine.
GTSOU cho biết, tình hình hiện tại khiến việc vận chuyển khí đốt qua trạm Sochranovka và trạm nén Novopskov nằm trong các vùng lãnh thổ đang xảy ra xung đột là không thể.
Theo RT, động thái này sẽ ảnh hưởng đến thị trường khí đốt và nền kinh tế châu Âu.
Chuyện gì đã xảy ra?
Theo tuyên bố của GTSOU, lực lượng Nga đã can thiệp vào toàn bộ hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine. Công ty này cho biết đây là tình huống bất khả kháng, đồng thời tuyên bố họ không thể cung cấp các chuyến hàng đến châu Âu vì những lý do nằm ngoài tầm kiểm soát.
Novopskov là trạm khí nén đầu tiên trong hệ thống trung chuyển khí đốt của Ukraine ở vùng Lugansk, tuyến đường vận chuyển khoảng 32,6 triệu mét khối mỗi ngày, tương đương 1/3 lượng khí đốt của Nga đến châu Âu thông qua Ukraine.
Trạm nén Novopskov đã bị quân đội Nga và các lực lượng ly khai kiểm soát ngay sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Ảnh hưởng đối với nguồn cung khí đốt của châu Âu
GTSOU nói có thể tạm thời chuyển dòng chảy khí đốt bị ảnh hưởng đến Sudzha nằm trên lãnh thổ do Ukraine kiểm soát, nhằm “thực hiện đầy đủ nghĩa vụ vận chuyển với các đối tác châu Âu”. Tuy nhiên, người phát ngôn của công ty Gazprom Sergey Kupriyanov cho rằng đây là điều không thể thực hiện về mặt kỹ thuật.
Trạm Sokhranovka xử lý khoảng 1/3 dòng khí đốt của Nga sang Ukraine bởi vậy châu Âu sẽ bị mất lượng khí đốt này khi Kiev khóa van khí đốt qua trạm.
Gazprom cho biết, họ đã cung cấp 72 triệu mét khối khí đốt cho châu Âu thông qua trạm Sudzha hôm 11/5, trong khi một ngày trước đó, lượng khí đốt vận chuyện tới châu Âu lên tới 95,8 triệu mét khối. Vào khoảng thời gian cao điểm, lượng khí đốt từ Nga sang châu Âu đạt tới 109,6 triệu mét khối vào đầu tháng 3. Điều này nghĩa là việc Ukraine dừng vận chuyện khí đốt từ Nga sang châu Âu khiến khu vực này mất từ 25-34% lượng khí đốt từ Moscow.
Tác động đến giá khí đốt
Giá khí đốt ở châu Âu đã tăng sau khi Ukraine thông báo sẽ không tiếp tục vận chuyển khí đốt Nga sang châu Âu, lên hơn 1.100 USD/1.000 mét khối vào đầu ngày 11/5.
Các chuyên gia cho rằng hành động của Ukraine chắc chắn sẽ dẫn đến việc giá khí đốt tăng. Dữ liệu từ Snam, công ty vận chuyển khí đốt đến Italy, cho thấy dòng khí đốt của từ Nga thực sự đã giảm so với ngày 10/5. Cơ quan quản lý của Đức cho biết, dòng chảy khí đốt từ Nga qua Ukraine đã giảm gần 1/4 so với hôm 10/5.
Những hậu quả khác
Nga cung cấp khoảng 40% tổng nhu cầu khí đốt tự nhiên của châu Âu. EU sử dụng khí đốt của Nga để sưởi ấm, nấu ăn và tạo ra điện ở hầu hết 27 quốc gia thành viên. Nếu nguồn cung khí đốt từ Nga tới châu Âu giảm, trường hợp xấu nhất là dẫn đến sự cố về lưới điện, mất điện và một số ngành công nghiệp phải ngừng hoạt động.
Giá khí đốt tăng cũng có thể đẩy giá các mặt hàng khác và hàng tiêu dùng, đẩy lạm phát vốn đã cao trong lịch sử lên mức cao hơn nữa. Lạm phát ở 9 nước EU đã tăng tới hơn 10%.
Các lựa chọn thay thế của EU
Các quốc gia châu Âu cần khẩn trương tìm các giải pháp thay thế khi Ukraine khóa van khí đốt từ Nga sang khu vực này.
Người mua châu Âu có thể yêu cầu tăng lượng vận chuyển khí đốt từ nhà cung cấp lớn thứ hai của châu Âu, đó là Na Uy. Năm 2021, Na Uy cung cấp gần 1/4 lượng khí đốt cho EU và Anh. Các mỏ dầu và khí đốt của Na Uy đang sản xuất với gần 100% công suất. Trong khi Na Uy gần đây đã cam kết tăng cường sản xuất vào mùa hè này, điều này vẫn khó có thể bù đắp cho nguồn cung mất đi từ Nga.
Lựa chọn khác của châu Âu là mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ và Trung Đông, nhưng mặt hàng này và phương tiện vận chuyển sẽ có giá thành cao hơn nhiều so với khí đốt của Nga. Ngoài ra, có giới hạn về số lượng các nhà cung cấp LNG có thể sản xuất và vận chuyển sang châu Âu. Các chuyên gia cho biết, năng lực sản xuất LNG trên toàn cầu gần như đã hoạt động hết công suất. Bên cạnh đó, một số nước EU không có biển nên không thể nhận LNG vận chuyển qua đường biển.
Châu Âu có thể đưa ra các giải pháp thay thế về lâu dài, chẳng hạn như cấp chứng nhận đã được chờ đợi từ lâu và hiện bị ngừng lại cho đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phương Bắc 2. Dự án này cho phép Nga tăng gấp đôi xuất khẩu khí đốt sang châu Âu qua biển Baltic và có khả năng cung cấp gần gấp đôi lượng khí đốt qua trạm trung chuyển Sokhranovka.
Ngoài ra, Ukraine có thể mở lại dòng khí đốt đi qua trạm trung chuyển Sokhranovka và không bị mất số tiền nhận được từ việc vận chuyển khí đốt của Nga.
Cuối cùng, Nga và Ukraine có thể đạt được một thỏa thuận hòa bình, nhưng kết quả này phụ thuộc vào sự tham gia của Mỹ và EU, song điều này khó có thể xảy ra vào thời điểm hiện tại./.
