Ngày 28-10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae đã ký thỏa thuận khung nhằm đảm bảo nguồn cung đất hiếm và các khoáng sản quan trọng thông qua hoạt động khai thác và chế biến.

Thỏa thuận về đảm bảo nguồn cung đất hiếm

Theo Hãng tin Reuters, Nhà Trắng cho biết hai nước có kế hoạch hợp tác thông qua việc sử dụng các công cụ chính sách kinh tế và hợp tác đầu tư để thúc đẩy phát triển các thị trường đa dạng, linh hoạt và công bằng dành cho đất hiếm và các khoáng sản quan trọng.

Thỏa thuận được ký kết trong bối cảnh Mỹ và Nhật Bản đều tìm cách củng cố chuỗi cung ứng đất hiếm, vốn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực từ năng lượng tái tạo cho đến đồ điện tử và ô tô.

Trung Quốc hiện chế biến hơn 90% lượng đất hiếm của thế giới và gần đây đã mở rộng các biện pháp hạn chế xuất khẩu. Ngược lại, Mỹ chỉ có một mỏ đất hiếm đang hoạt động ở bang California và đang chạy đua để đảm bảo nguồn cung.

Theo thỏa thuận, Mỹ và Nhật Bản đã đồng ý đơn giản hóa và nới lỏng quy trình cấp phép đối với các khoáng sản quan trọng và đất hiếm, đồng thời giải quyết các chính sách phi thị trường và những hành vi thương mại không công bằng.

Thông cáo của Nhà Trắng cũng cho biết hai nước sẽ xem xét thiết lập một cơ chế dự trữ bổ trợ lẫn nhau và hợp tác với các đối tác quốc tế khác để bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng.

Trong cuộc gặp trực tiếp đầu tiên vào ngày 28-10 giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi bà Takaichi nhậm chức, ông Trump chia sẻ: "Chúng tôi là đồng minh ở cấp độ mạnh nhất (của Nhật Bản), và thật vinh dự khi được ở đây với bà, đặc biệt là vào thời điểm rất sớm trong nhiệm kỳ mà tôi tin rằng sẽ là một trong những thủ tướng vĩ đại nhất".

Bà Takaichi cũng nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa hai nước: "Tôi mong muốn hiện thực hóa một kỷ nguyên vàng mới của liên minh Nhật - Mỹ, trong đó cả hai nước sẽ trở nên mạnh hơn và thịnh vượng hơn".

Phát biểu trước báo giới ngày 28-10, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng Thủ tướng Takaichi sẽ đề cử Tổng thống Trump cho giải Nobel Hòa bình.

"Chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, thế giới đã bắt đầu được hưởng nhiều hòa bình hơn. Tôi thực sự rất ấn tượng và được truyền cảm hứng bởi ngài, thưa Tổng thống!" - bà Takaichi nói.

An ninh và thương mại

Ông Trump đến Tokyo vào hôm 27-10 trong chuyến công du châu Á đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống thứ hai. Sau đó ông sẽ sang Hàn Quốc, địa điểm tổ chức Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), và dự kiến gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Theo Hãng tin AFP, tại Tokyo, ông Trump và bà Takaichi dự kiến tập trung vào vấn đề an ninh và thương mại giữa hai nước.

Ông Takashi Ito (58 tuổi), cư dân Tokyo, chia sẻ: "Điều quan trọng là phải tìm được điểm chung nào đó về thương mại. Chỉ riêng việc thúc đẩy tăng thuế quan đã tạo ra nhiều vấn đề".

Về an ninh, Nhật Bản - vốn theo đuổi đường lối hòa bình trong nhiều thập kỷ - đang dần chuyển sang lập trường quân sự mạnh mẽ hơn khi quan hệ với Trung Quốc xấu đi.

Bà Takaichi, một chính trị gia có lập trường cứng rắn với Trung Quốc, cho biết chính phủ của bà sẽ đạt mục tiêu chi tiêu quốc phòng ở mức 2% GDP trong năm nay, sớm hơn hai năm so với kế hoạch.

Mỹ - quốc gia hiện có khoảng 60.000 binh sĩ đồn trú tại Nhật Bản - muốn Tokyo chi nhiều hơn nữa, có thể đạt mức tương đương 5% GDP mà các thành viên trong liên minh quân sự NATO đã cam kết hồi tháng 6.

Giáo sư Yee Kuang Heng tại Đại học Tokyo cho rằng nhằm "làm chệch hướng áp lực của Mỹ" về vấn đề Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng, bà Takaichi đã chủ động đẩy sớm mục tiêu này.

Ngoài cuộc gặp với bà Takaichi, ông Trump còn dự kiến có bài phát biểu trong ngày 28-10 trên tàu sân bay USS George Washington, hiện neo đậu tại căn cứ hải quân Mỹ ở Yokosuka.

Ông cũng sẽ dự tiệc tối với các lãnh đạo doanh nghiệp, có khả năng gồm cả chủ tịch hãng sản xuất ô tô Toyota.

Theo Tuoitre