Việc Công ty công nghệ sinh học Colossal thông báo đã tạo ra sói tiền sử bằng công nghệ biến đổi gene đang gây nhiều tranh cãi trong cộng đồng khoa học về tính xác thực và ý nghĩa của thành tựu này.

Ngày 7-4, Công ty công nghệ sinh học Colossal (Dallas, Mỹ) thông báo đã hồi sinh một loài sói tuyệt chủng cách đây khoảng 12.500 năm. Colossal khẳng định đây là lần hồi sinh thành công đầu tiên của loài động vật đã tuyệt chủng hoàn toàn về mặt di truyền.

Trong khi công ty xem đây là bước đột phá công nghệ ấn tượng, nhiều chuyên gia lại cho rằng những chú sói mới này không phải là loài sói hung dữ đã tồn tại từ thời tiền sử.

Công nghệ "hồi sinh"

Hai chú sói Romulus và Remus lúc 1 tháng tuổi - Ảnh: Colossal Biosciences
 

Các nhà khoa học đã tạo ra thành công ba chú sói con (Romulus, Remus và Khaleesi) bằng công nghệ ADN cổ đại, sau đó nhân bản và chỉnh sửa gene để thay đổi gene của một con sói xám - họ hàng gần nhất còn sống của loài sói thời tiền sử.

Kết quả là một loài lai có ngoại hình tương tự tổ tiên đã tuyệt chủng, loài sói hung dữ Aenocyon dirus - từng là loài săn mồi hàng đầu ở Bắc Mỹ.

Quy trình hồi sinh này đòi hỏi các nhà khoa học phải phân tích ADN cổ đại để xác định những đột biến quan trọng khiến loài tuyệt chủng khác biệt so với họ hàng còn sống.

Sau đó họ chỉnh sửa ADN của loài hiện tại và sử dụng mã di truyền này để tạo ra cá thể mang đặc điểm của loài đã tuyệt chủng dù không giống hoàn toàn về mặt di truyền.

Đáng chú ý, chỉ một số thay đổi di truyền nhỏ cũng có thể tạo nên sự khác biệt giữa loài còn sống và loài đã tuyệt chủng. Trung bình một con sói có khoảng 19.000 gene.

Colossal đã thực hiện khoảng 20 chỉnh sửa trong 14 gene chính của loài sói xám hiện tại để khớp với gene của loài sói tiền sử, bao gồm bộ lông trắng, kích thước răng và hàm lớn hơn, vai và chân khỏe hơn cũng như những thay đổi về tiếng hú, theo tạp chí Time.

Tờ New York Times dẫn lời nhà di truyền học Adam Boyko tại Đại học Cornell (Mỹ) đánh giá việc tạo ra những loài lai mới có đặc tính của các loài đã tuyệt chủng là điều thú vị. Tuy nhiên ông không cho rằng Romulus, Remus và Khaleesi là những con sói tiền sử thuần chủng.

Thêm vào đó, chúng không được phát triển theo bầy đàn trong môi trường hoang dã, không săn mồi theo bản năng và không có hệ vi sinh đường ruột đặc trưng của tổ tiên.

Tranh luận khoa học

Nhiều nhà khoa học đã chỉ ra sự khác biệt giữa loài sói mới được phục hồi và giống sói săn mồi hung dữ đã bị tuyệt chủng. Nhà động vật học Philip Seddon từ Đại học Otago (New Zealand) nhận định những con sói này chỉ là "loài sói xám biến đổi gene".

Phó giáo sư kiêm đồng giám đốc Phòng thí nghiệm di truyền học cổ đại Nic Rawlence từ Đại học Otago cho rằng ADN của loài sói cổ đại được tìm thấy từ hóa thạch đã bị hư hỏng và phân hủy quá mức, khiến việc sao chép và nhân bản sinh học gần như bất khả thi, theo Đài BBC.

"ADN cổ đại được nhân bản giống như cách bạn cho ADN mới vào lò nướng 500 độ suốt đêm. Nó sẽ cho ra kết quả là các mảnh vụn giống các mảnh vỡ và bụi. Bạn có thể tái tạo nó nhưng không đủ chất lượng để làm gì hơn", ông lập luận.

Tiến sĩ Rawlence giải thích Colossal đã sử dụng công nghệ sinh học mới - dùng ADN cổ đại để xác định mã di truyền quan trọng, sau đó đưa thông tin di truyền đó vào cấu trúc của sói xám. Do đó giống sói mới vẫn là giống sói xám nhưng mang những đặc tính của giống sói tiền sử - một loài lai.

Giám đốc Trung tâm ADN cổ đại Úc Jeremy Austin cũng cho rằng ngay cả khi thành công, sự hồi sinh này vẫn còn nhiều nghi vấn vì các loài thuộc họ Chó trong tự nhiên có hình dạng rất giống nhau. Việc xác định chính xác đặc điểm bên ngoài của loài đã tuyệt chủng từ hóa thạch là điều rất khó khăn, theo tạp chí ScienceAlert.

Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia chỉ trích tuyên bố của Colossal khi cho rằng đây là loài hồi sinh đầu tiên trên thế giới. Trước đó vào năm 2003, các nhà khoa học ở Tây Ban Nha đã nhân bản một loài dê hoang dã đã tuyệt chủng có tên bucardo hay dê núi Pyrene, theo trang thông tin Live Science.

Mặt khác, một số nhà khoa học lại lạc quan trước thành tựu của Colossal. Họ đánh giá loài sói lai mới đại diện cho những tiến bộ trong công nghệ di truyền, mở ra tiềm năng ứng dụng vào việc bảo tồn các giống loài hiện có, như loài sói đỏ ở Bắc Carolina (Mỹ).

Nguồn: tuoitre.vn