Ngân hàng Quốc gia Séc, các cơ quan thực thi pháp luật và Cơ quan Hải quan của Cộng hòa Séc từ lâu đã gặp phải việc sao chép và bắt chước các loại tiền giấy chủ yếu nhằm mục đích sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo, được gọi là “tiền vàng mã”.
Tuy nhiên, kích thước và thiết kế đồ họa của tiền vàng mã thường rất mâu thuẫn với các yêu cầu trong Đạo luật lưu hành tiền giấy và tiền xu cũng như nghị định thi hành những đạo luật này. Các quy định pháp lý ràng buộc chung này là về các điều kiện để có thể sản xuất hoặc sao chép các loại tiền giấy trong nước và nước ngoài hoặc các đồ vật bắt chước các loại tiền này (còn gọi là tiền nhái). Việc sao chép và mô phỏng được tạo ra và sử dụng cho các mục đích khác với mục đích cố ý lưu hành tiền (nếu không thì đó sẽ là tiền giả, và việc làm giả là một hành vi phạm tội). Do đó, Ngân hàng Quốc gia Séc, cơ quan giám sát việc tuân thủ luật lưu thông tiền tệ và bảo vệ tiền tệ, muốn thu hút sự chú ý của công chúng về vấn đề này.
Thiết kế đồ họa và thiết kế kỹ thuật của tiền vàng mã đã thay đổi và vẫn tiếp tục thay đổi theo thời gian. Tiền vàng mã lâu đời nhất mà chúng tôi gặp trên lãnh thổ Cộng hòa Séc, theo quốc gia xuất xứ, được coi là đô la Hồng Kông và Đài Loan. Trên thực tế, hai mẫu tiền vàng mã này là bắt chước hình ảnh tờ tiền đô la của Mỹ.
Từ năm 1997, tiền sử dụng cho mục đích nghi lễ có diện mạo chủ yếu từ việc điều chỉnh đô la Mỹ, đầu tiên là sê-ri cũ (mẫu 1928) và sau đó là sê-ri mới với chân dung được phóng to (mẫu 1996). Một số là bản sao của bản gốc vẽ tay, nhưng hầu hết là bản sao của tiền giấy thật hoặc kết hợp cả hai. Thiết kế đồ họa của tiền vàng mã thường rất đơn giản, chúng chỉ được in một hoặc hai màu trên giấy mỏng và không bắt chước bất kỳ yếu tố bảo vệ nào.
Xét về mức độ nguy hiểm của tiền vàng mã thì cũng không đáng kể. Với sự chỉnh sửa mẫu mã nhắc chúng ta liên tưởng tới tiền cổ, hoặc các loại tiền Việt Nam không còn giá trị nữa. Tuy nhiên, tiền vàng mã Việt Nam hiện đại đôi khi cũng có thể lừa được người nước ngoài, nhưng cho đến nay hiếm khi bị bắt giữ.
Kể từ năm 2010, tiền vàng mã cũng đã xuất hiện với thiết kế giống như tiền giấy euro mệnh giá 50, 100, 200, 500 và cả mệnh giá không tồn tại là 1.000 euro. Đây là các bản sao chép và sao chép sửa đổi từ hai mô hình đồ họa của đồng euro, được xuất bản vào năm 2001 và tiền giấy được sản xuất hàng loạt phát hành vào năm 2002.
Đặc điểm chung của tất cả các loại tiền vàng mã là việc chúng được ghi Ngân Hàng Địa Phủ bằng tiếng Việt và thậm chí cả tiếng Anh.
Từ lần đầu xuất hiện vào năm 1988 cho đến ngày nay, Ngân hàng nhà nước Tiệp Khắc đã giữ 119 loại và biến thể của tiền dùng cho các nghi lễ và được giao cho Ngân hàng Quốc gia Séc với tổng số là 3.170.439 tờ, trong đó gần 90% được thể hiện bằng thiết kế đồ họa theo mẫu tiền đô la Mỹ. Số tiền vàng mã lớn thường được đóng gói theo từng tập, đôi khi có cả những vật dụng hỗ trợ nghi lễ khác.
Đối với mục đích thống kê, tiền giả bị thu giữ được chia theo số tiền bị thu giữ trong lưu thông (thường là để thanh toán, đổi lấy một loại tiền khác hoặc gửi vào tài khoản) và số tiền có thể bị thu giữ (đặc biệt là bởi Cảnh sát Séc và Cơ quan Hải quan Cộng hòa Séc) trước khi mở rộng sang lưu thông tiền, thường là trong các đợt kiểm tra hải quan và khám xét nhà liên quan đến các hoạt động tội phạm khác. Tiền vàng mã thường thuộc nhóm bị bắt giữ thứ hai. Trong bối cảnh này, cần phải nói thêm rằng các thành viên của cộng đồng Phật giáo, những người sản xuất, nhập khẩu và sử dụng tiền nghi lễ nói chung không nằm trong số những người sẽ lạm dụng nó để tiêu dùng.
Ngân hàng Quốc gia Séc cho biết rằng để tiền dùng cho nghi lễ được phát hành, nhập khẩu, mua bán, lưu giữ hoặc phân phối, nó phải tuân thủ các yêu cầu của các quy định pháp lý ràng buộc chung có liên quan; đặc biệt, kích thước của chúng không được tương tự với tiền giấy được sao chép hoặc bắt chước.
Cụ thể như sau:
– in một mặt, chiều dài của nó khi vẫn giữ nguyên tỷ lệ cỡ ảnh, không được vượt quá 75%, hoặc ít nhất 125% chiều dài của tờ tiền được sao chép hoặc làm giả (tiêu chí kích thước). Hoặc các cạnh dài hơn và ngắn hơn của nó phải nhỏ hơn 70 độ hoặc hơn 110 độ (tiêu chí về kích thước của góc tạo thành bởi các cạnh dài hơn và ngắn hơn);
– in hai mặt, chiều dài của nó, trong khi vẫn duy trì tỷ lệ cỡ ảnh, không được vượt quá 50% hoặc ít nhất 200% chiều dài của tờ tiền sao chép hoặc mô phỏng (tiêu chí kích thước);
– hoặc là nó phải được làm bằng chất liệu không thể thay thế cho chất liệu làm ra tờ tiền sao chép hoặc bắt chước (tiêu chí về tính không thể thay thế cho nhau của chất liệu)
Việc tuân thủ các tiêu chí kỹ thuật được đặt ra để sao chép hoặc mô phỏng tiền giấy làm giảm đáng kể nguy cơ sử dụng sai mục đích. Do đó, mục đích của các quy tắc này là làm cho các bản sao của tiền giấy và tiền bắt chước khác với tiền giấy chính quy và hợp lệ (hoặc có thể thay thế hợp lệ) đến mức chúng không thể bị nhầm lẫn. Nếu các tiêu chí kỹ thuật không được đáp ứng, đó là sự sao chép hoặc bắt chước (bất hợp pháp) không thể chấp nhận được và do đó, Ngân hàng Quốc gia Séc có thể phạt tiền lên đến 1.000.000 korun đối với cá nhân hoặc tổ chức.
Vi phạm không chỉ dừng lại ở sao chép hoặc bắt chước mà còn là buôn bán, nhập khẩu, lưu trữ hoặc phân phối. Ngân hàng Quốc gia Séc cũng có thể phạt tiền lên đến 1.000.000 korun đối với một cá nhân hoặc tổ chức có hành vi buôn bán, nhập khẩu, lưu trữ, phân phối, tái sản xuất hoặc sao chép bất hợp pháp. Quyết định cuối cùng về việc áp dụng hình phạt đối với một cá nhân hoặc tổ chức có các hành vi vi phạm nêu trên được công bố trên trang web của Ngân hàng Quốc gia Séc.
Ngân hàng Quốc gia Séc cảnh báo công chúng rằng nếu ai đó sao chép hoặc làm giả tờ tiền để lưu hành như một tờ tiền chính quy, thì đó được coi là hàng giả và hành vi đó có thể bị kết án hình sự, có thể bị phạt tù từ ba đến tám năm. Việc sao chép hoặc mô phỏng tiền có được thực hiện một cách hợp pháp hay không sẽ là yếu tố mang tính quyết định.
Hợp tác kỹ thuật: Jaroslav Moravec, Phòng thí nghiệm kiểm tra tiền tệ
Nguồn: Česká národní banka
(BBT TamdaMedia dịch)
