Sau cánh cửa Nhà Trắng, một nhóm cố vấn trung thành đang định hình các chính sách thương mại và kinh tế của Tổng thống Donald Trump với những quan điểm trái chiều nhưng đều hướng đến mục tiêu giảm thâm hụt thương mại của Mỹ.

Mới đây, khi thuế quan Mỹ khuấy động nền kinh tế toàn cầu với mức thuế đối ứng 10% áp lên hầu hết các nước và đặc biệt nặng nề với Trung Quốc, nhiều người ngay lập tức nghĩ đến Peter Navarro - tác giả cuốn sách Death by China.

Tuy nhiên, đứng sau những quyết định kinh tế của ông Trump không chỉ có một người, mà là một đội ngũ cố vấn nhỏ nhưng quyết đoán, sẵn sàng đưa ra các lựa chọn phục vụ chính sách kinh tế, thương mại và thuế quan của tổng thống.

Đội ngũ đối lập

"Lý giải đơn giản nhất cho mọi điều liên quan thuế quan, thuế đối ứng chính là Peter Navarro - người luôn kiên định với quan điểm rằng nếu muốn biết quan hệ kinh tế của một nước với Mỹ là tốt hay xấu, cứ nhìn vào thâm hụt hay thặng dư thương mại".

Đó là nhận định của ông Adam Sitkoff, giám đốc điều hành Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham), vào đầu tháng 4-2025 khi ông Trump tuyên bố áp thuế đối ứng lên hàng trăm nền kinh tế.

Theo báo The Hill, Tổng thống Trump đang dựa vào một nhóm cố vấn kinh tế có quan điểm và xuất thân khác biệt để thực hiện chương trình nghị sự thuế quan của mình.

Danh sách này bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent - người đi đầu trong việc đàm phán các thỏa thuận thương mại và được giới lãnh đạo Đảng Cộng hòa cùng giám đốc điều hành Phố Wall đánh giá cao.

Nổi bật nhất có lẽ là Peter Navarro - cố vấn thương mại cấp cao với quan điểm cứng rắn về thuế quan và lòng trung thành tuyệt đối với tổng thống.

Bên cạnh đó còn có Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick (một người bạn lâu năm của ông Trump) cùng với Kevin Hassett (giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia) và Jamieson Greer (Đại diện Thương mại Mỹ) - hai quan chức cấp cao ở hậu trường giúp định hình, thực hiện và truyền tải thông điệp về các kế hoạch kinh tế của tổng thống.
Mỗi người trong đội ngũ này đều có những quan điểm riêng, thường xung đột với nhau. Tuy nhiên, họ có một điểm chung: lòng trung thành tuyệt đối với ông Trump, ngay cả khi phải đánh đổi uy tín cá nhân.

Các nguồn tin thân cận với Nhà Trắng tiết lộ rằng việc có các quan chức với quan điểm khác nhau không phải điều mới đối với tổng thống, và chính ông Trump là người đưa ra quyết định cuối cùng.

"Họ có quan điểm khác nhau về cách đi từ A đến B - một cựu quan chức Nhà Trắng của ông Trump chia sẻ - Thành thật mà nói, đó là điều ông Trump muốn. Ông ấy muốn "cuộc chiến diễn ra trước mặt tôi, và tôi sẽ quyết định ai thắng"".

Đọc vị nhân vật

"Nhóm này là nhóm giỏi nhất trong lịch sử" - ông Navarro tuyên bố trên Đài Fox News. Nhìn vào danh sách trên, không khó hiểu khi trong lần trở lại này, ông Trump đã có một cuộc chơi lớn về thuế quan ngay trong 100 ngày đầu tiên sau khi nhậm chức.

Khi lần đầu ra tranh cử, ông không có đội ngũ cố vấn kinh tế nào. Người ta kể rằng ông Peter Navarro được con rể ông Trump là Jared Kushner tìm thấy trên Amazon khi tiêu đề cuốn sách Death by China hấp dẫn.

Ở tuổi 75, ông Navarro là đảng viên Cộng hòa, nhưng trước đó từng là đảng viên Dân chủ, rồi là người có quan điểm độc lập. Ông đã chứng minh lòng trung thành với ông Trump bằng cách chọn ngồi tù thay vì làm chứng trước ủy ban điều tra vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6-1-2021.

Cách đây vài ngày, báo Wall Street Journal đưa tin việc Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã tranh thủ sự vắng mặt của ông Navarro trong Phòng Bầu dục để thuyết phục Tổng thống Trump tạm dừng thuế đối ứng trong 90 ngày.

Điều này cho thấy ảnh hưởng của ông Navarro đối với ông Trump cùng quan điểm cứng rắn về thâm hụt thương mại.

Hai vị bộ trưởng nỗ lực thuyết phục và chỉ rời đi khi ông Trump thông báo việc tạm hoãn thuế đối ứng trên mạng xã hội Truth Social. Tình huống này khiến ông Navarro bất ngờ, đồng thời cho thấy sự hợp lực của hai ông Lutnick và Bessent có thể xoay chuyển được vấn đề.

Chỉ một tuần trước ngày 9-4, ông Bessent đã đến Mar-a-Lago để thuyết phục tổng thống tạm dừng thuế quan, cảnh báo về những rủi ro gia tăng trên thị trường.

Nỗ lực của ông đã thất bại cho đến khi thị trường chứng khoán, trái phiếu và đồng USD lao dốc, buộc tổng thống phải hành động.

Vị bộ trưởng tài chính 63 tuổi này đã dẫn đầu các cuộc đàm phán với Nhật Bản và các quốc gia khác, bao gồm cả Việt Nam, để đạt được các thỏa thuận thương mại.

Vì vậy, ông Bessent được nhiều người trong và ngoài chính quyền đánh giá cao về khả năng truyền đạt chương trình nghị sự của tổng thống.

"Điều quan trọng ai là người đưa tin tốt nhất cho nhóm. Bessent là người đưa tin tốt nhất" - một đồng minh của ông Trump nhận xét.

Đối với Bộ trưởng Thương mại Lutnick, khi ông Trump đề cử ông này, tổng thống tuyên bố giám đốc điều hành của Cantor Fitzgerald sẽ "dẫn đầu chương trình nghị sự về thuế quan và thương mại của Mỹ".

Đây là một dấu hiệu cho thấy ông Lutnick sẽ đóng vai trò trung tâm trong các chính sách quyết liệt mà chính quyền của ông Trump muốn theo đuổi. Các nguồn tin cho biết ông vẫn được tổng thống lắng nghe và khó có thể bị đẩy ra ngoài trong thời gian tới.

Hậu trường quyền lực

Là giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia, về lý thuyết, ông Kevin Hassett là cố vấn kinh tế hàng đầu của ông Trump. Các nguồn tin thân cận với Nhà Trắng tiết lộ ông Hassett không phải lúc nào cũng đồng ý với tổng thống ở hậu trường.
Tuy nhiên, trước công chúng, ông được coi là một tiếng nói nhất quán, luôn bám sát thông điệp và không đi trước những gì tổng thống có thể nói và làm.
Tương tự, mặc dù theo luật định, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer là nhà đàm phán chính thức và hàng đầu về thương mại của chính quyền, ông gần như bị lu mờ bởi những cái tên khác trong vòng tròn thân cận về chính sách thương mại của tổng thống.
Tuy nhiên, ông Greer được kính trọng trong thế giới của ông Trump với tư cách là người có kinh nghiệm thực hiện chương trình nghị sự của tổng thống. Trong phiên điều trần, ông đã khẳng định việc giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất trong nước sẽ là ưu tiên hàng đầu.
Ông Peter Navarro từng tạo ra một nhân vật hư cấu tên Ron Vara (đảo chữ của "Navarro") để ủng hộ các lập luận của mình. Nhân vật này được trích dẫn nhiều lần trong các cuốn sách của ông Navarro như một chuyên gia, cho đến khi bị phát hiện không tồn tại.

(Nguồn: Tuoitre)