Gần hai thập kỷ sau khi gia nhập Liên minh châu Âu, Bulgaria sẽ chấp nhận đồng tiền chung châu Âu. Người Bulgaria sẽ bắt đầu sử dụng đồng euro từ tháng 1 năm tới. 

Họ đặt kỳ vọng vào việc đồng euro sẽ thu hẹp khoảng cách thu nhập so với các quốc gia giàu hơn trong EU. Tòa soạn iDNES.cz tổng hợp những câu hỏi và câu trả lời quan trọng nhất liên quan đến việc đưa euro vào Bulgaria.

Tại sao người Bulgaria muốn euro?*
Bulgaria đã bắt đầu theo đuổi việc gia nhập khu vực đồng euro ngay sau khi gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 2007, theo như yêu cầu trong hiệp định gia nhập. Tuy nhiên, ba năm sau, nỗ lực này bị tạm dừng do khủng hoảng nợ công châu Âu, suýt khiến Hy Lạp và một số quốc gia eurozone phá sản. Từ năm 2016, chính phủ Bulgaria nối lại quá trình này – theo hãng tin Bloomberg.

Ngoài ra, chính sách tiền tệ của Bulgaria hiện đã phụ thuộc vào Ngân hàng Trung ương châu Âu. Sau khủng hoảng siêu lạm phát vào những năm 1990, Bulgaria đã áp dụng cơ chế “currency board”, gắn đồng lev với euro theo tỷ giá cố định.

Theo phân tích của Hội đồng Tài chính quốc gia, lĩnh vực ngân hàng và tài chính sẽ được lợi nhiều nhất từ đồng euro, sau đó là ngành công nghiệp, nhờ việc loại bỏ chi phí chuyển đổi tiền trong thương mại với các quốc gia eurozone.

Hàng hóa ghi giá bằng euro xuất hiện sớm tại Bulgaria
Việc chuyển sang euro cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy ngành du lịch, vốn là một phần quan trọng trong kinh tế quốc gia, vì khách du lịch sẽ không phải đổi tiền sang lev nữa.

Nhưng không phải ai cũng đồng tình. Một số chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng Bulgaria sẽ phải chịu rủi ro từ các chính sách của ECB và các vấn đề cấu trúc trong eurozone, vốn có những nước thành viên đang mắc nợ cao.

Giới chính trị nói gì?
Đảng Obroda – đảng lớn thứ ba trong quốc hội – đã kêu gọi tổ chức trưng cầu ý dân về việc sử dụng đồng euro và ủng hộ các cuộc biểu tình phản đối.

Tuy nhiên, Tòa án Hiến pháp đã bác bỏ yêu cầu này, cho rằng vấn đề này đã được giải quyết qua hiệp định gia nhập EU. Tổng thống Rumen Radev cũng đề xuất tổ chức trưng cầu về thời điểm áp dụng euro, nhưng bị Chủ tịch Quốc hội bác bỏ vì mâu thuẫn với hiến pháp và các điều ước EU. Radev – cựu phi công bị đối thủ chính trị cho là thân Moscow – cho rằng kinh tế Bulgaria chưa sẵn sàng và euro sẽ làm trầm trọng thêm nghèo đói.

Người dân Bulgaria nghĩ gì?
Đồng euro là chủ đề gây chia rẽ. Nhiều người lo ngại chuyển đổi tiền sẽ dẫn đến lạm phát. Theo khảo sát Eurobarometer tháng 5, một nửa dân số Bulgaria phản đối liên minh tiền tệ và kinh tế – mức chống đối cao gấp đôi trung bình EU.

Bulgaria đã chuẩn bị những gì cho euro?
Sau cuộc khủng hoảng ngân hàng năm 2014, Bulgaria siết chặt giám sát tài chính trong khi gia nhập liên minh ngân hàng EU và cơ chế tỷ giá ERM-2. Luật quốc gia được sửa đổi theo khuyến nghị của ECB. Bulgaria cũng duy trì thâm hụt ngân sách và nợ công ở mức thấp – thuộc hàng thấp nhất trong EU. Lạm phát cũng được kiểm soát đúng tiêu chí EU đầu năm 2025.

Tháng 6, Ủy ban châu Âu và ECB xác nhận rằng Bulgaria đã đáp ứng các tiêu chí hội nhập và khuyến nghị nước này gia nhập eurozone năm 2026.

Tuy nhiên, ECB lưu ý Bulgaria phải nỗ lực thêm để thỏa mãn yêu cầu của Nhóm hành động tài chính quốc tế (FATF) về chống rửa tiền, vì Bulgaria bị đưa vào “danh sách xám” từ 2023 – dù đây không phải điều kiện bắt buộc để nhận euro.

Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng Bulgaria sẽ gặp khó khăn trong việc giữ mức thâm hụt ngân sách dưới 3% GDP theo quy định EU trong vài năm tới.

Còn việc gì cần làm?
Vào ngày 8 tháng 7, các bộ trưởng tài chính EU đã thống nhất tỷ giá cố định giữa lev và euro. Đây là bước cuối cùng về mặt pháp lý. Từ tháng 8, cửa hàng ở Bulgaria phải niêm yết giá song song bằng euro và lev. Ngân hàng trung ương đang chuẩn bị in tiền mới.

Điều này có ý nghĩa gì với ECB?
Khi vào eurozone, ngân hàng trung ương Bulgaria sẽ có suất trong Hội đồng ECB – cơ quan quyết định lãi suất. Theo thông lệ, thống đốc ngân hàng Bulgaria **Dimitar Radev** có thể được mời dự họp với tư cách quan sát viên trước khi trở thành thành viên chính thức.

Radev – từng là chuyên gia tại IMF – đảm nhiệm vị trí này từ sau khủng hoảng ngân hàng cách đây một thập kỷ.

Liệu Bulgaria có thể thay đổi quyết định? 
Bất mãn của người dân đối với các đảng thân euro ngày càng tăng. Từ 2021, nước này đã có 7 cuộc bầu cử mà không lập được đa số rõ ràng. Tuy vậy, phần lớn nghị sĩ hiện tại ủng hộ euro.

Ai khác đang muốn vào eurozone?
Theo hiệp ước EU, các quốc gia thành viên bắt buộc phải hướng tới việc gia nhập eurozone, dù nhiều nước vẫn trì hoãn.  

Romania bày tỏ quan tâm nhưng chưa ấn định thời điểm chính thức vì cần giảm thâm hụt ngân sách. Ba Lan, Hungary và Séc không có ý định thực hiện các bước cụ thể, với lý do muốn giữ chính sách tiền tệ độc lập trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế.

(Theo Idnes)