Một số loại thực phẩm có thể sẽ tăng giá trong năm tới. Điều trớ trêu là nguyên nhân đến từ một quy định mới của Liên minh châu Âu (EU) nhằm chống nạn phá rừng. 

Dù quy định nhằm mục đích bảo vệ rừng nhiệt đới, nhưng cũng khiến các nước châu Âu, trong đó có Đức và Cộng hòa Séc, bị ảnh hưởng. Phòng Thương mại và các nhà sản xuất thực phẩm tại Séc đang phản đối mạnh mẽ và yêu cầu trì hoãn một năm, nhưng thời gian không còn nhiều khi các quy định nghiêm khắc sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 30 tháng 12 năm nay.

Mục tiêu chính của quy định là ngăn chặn tình trạng phá rừng. Tuy nhiên, do phạm vi áp dụng mở rộng, nó cũng ảnh hưởng đến các quốc gia vốn không phải là nguồn gây ra nạn phá rừng. Theo định nghĩa của EU, phá rừng bao gồm cả việc chuyển đổi rừng nguyên sinh thành đất sản xuất nông nghiệp. Các công ty sẽ phải theo dõi và chứng minh rằng sản phẩm của họ không đến từ các khu vực bị chặt phá rừng. Điều này áp dụng cho toàn bộ chuỗi cung ứng – từ nhà sản xuất trong EU đến nhà nhập khẩu, chế biến, thương nhân và nhà xuất khẩu.

Trong đề xuất quy định, có bảy loại hàng hóa cần được giám sát do liên quan đến phá rừng: cà phê, cacao, dầu cọ, đậu nành, thịt bò, gỗ và cao su. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm từ sô-cô-la cho tới tấm ván ép đều phải xác minh nguồn gốc. Doanh nghiệp sẽ phải cung cấp dữ liệu chính xác về nơi xuất xứ của nguyên liệu – bao gồm cả tọa độ GPS. Cung cấp sai thông tin có thể dẫn đến án phạt hoặc tịch thu hàng hóa. Vì lý do thủ tục hành chính phức tạp, các nhà bán lẻ lo ngại họ sẽ buộc phải tăng giá. Truyền thông Đức, ví dụ tờ Bild, đã cảnh báo điều này từ trước và các doanh nghiệp Đức xác nhận giá cả nhiều sản phẩm khác cũng sẽ tăng. Điều này được các nhà bán lẻ và thực phẩm ở Séc xác nhận.

Ban đầu, kế hoạch là trì hoãn quy định một năm và các nghị sĩ châu Âu sẽ làm việc để đưa ra phiên bản mềm mại hơn. Cả Ủy viên Môi trường châu Âu – bà Jessica Roswall – cũng đồng tình với kế hoạch này. Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu đã quyết định không trì hoãn và quy định sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 30 tháng 12 năm nay.

Nghị sĩ châu Âu của ODS – bà Veronika Vrecionová – đồng thời là chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghị viện châu Âu cho biết: “Mọi chuyện đã trở nên rất phức tạp. Ban đầu có sự đồng thuận chung rằng sẽ xác định các quốc gia 'an toàn' và đơn giản hóa các điều kiện. Nhưng sau đó Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Teresa Ribera đã can thiệp.”

Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra vào cuối tháng 11

Hiện tại, bà Vrecionová và các đồng nghiệp đang làm việc để điều chỉnh đề xuất. Kết quả dự kiến sẽ rõ ràng hơn sau kỳ họp Nghị viện châu Âu vào cuối tháng 11. Do đó, khả năng trì hoãn vẫn còn, dù có thể chỉ được thông qua vào phút chót.

Phòng Thương mại Séc cũng ủng hộ kịch bản tương tự. “Quy định chống phá rừng này là một văn bản hành chính nặng nề và được soạn thảo kém. Việc Ủy ban châu Âu muốn đơn giản hóa một số yêu cầu là điều tốt. Tuy nhiên, việc thừa nhận sai sót là quá muộn và sẽ rất khó để kịp sửa đổi đúng hạn. Nguy cơ cao là chúng ta sẽ phải thi hành quy định trong hình thức ban đầu không hợp lý,” ông Tomáš Prouza – Chủ tịch Liên minh Thương mại và Du lịch Czech – phát biểu.

Phòng Công nghiệp Thực phẩm Séc cũng đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ, cho rằng Ủy ban châu Âu đã vi phạm những cam kết trước đó. Bà Dana Večeřová – Chủ tịch Phòng – cho biết: “Đây không phải là hành chính, đây là lối làm việc nghiệp dư. Vài tuần trước, Ủy ban còn hứa hoãn lại, giờ lại đưa ra bản quy định như trò đùa với cộng đồng doanh nghiệp. Các quan chức Brussels ngày càng xa rời thực tế thị trường và đẩy hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và vừa – trụ cột của chuỗi cung ứng – vào rủi ro.”

Theo bà, quy định chẳng liên quan gì đến việc bảo vệ rừng. “Liên minh châu Âu đã tạo ra một con quái vật hành chính đe dọa nguồn cung cơ bản và thương mại tự do. Một số mặt hàng có thể biến mất khỏi kệ hàng vì thiếu xác minh. Xử phạt doanh nghiệp đến 5 năm tù vì lỗi thủ tục là điều không thể chấp nhận được. Đây không còn là quy định – mà là sự trấn áp,” ông Pavel Březina – Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Truyền thống Séc – nói thêm.

Quy định không chỉ là gánh nặng hành chính, mà còn có thể gây ra rủi ro an ninh

Ngoài vấn đề hành chính, quy định còn gây lo ngại liên quan đến an ninh và hợp tác quốc tế. Bà Vrecionová cho biết Cộng hòa Séc là nước “an toàn” vì diện tích rừng của nước này đang gia tăng. Bà nói thêm: “Tôi đã tới Phần Lan, nơi họ lo ngại vì lý do an ninh. Quốc gia này có đường biên giới dài tới 700 km với Nga. Phía Phần Lan không chấp nhận việc phải cung cấp thông tin chi tiết về sản phẩm và doanh nghiệp, bởi vì nhiều sản phẩm có tính chiến lược và họ không muốn thông tin này rơi vào tay Nga.”

Một ví dụ khác đến từ thỏa thuận thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và New Zealand hồi tháng 5 năm ngoái. Các doanh nghiệp New Zealand muốn xuất khẩu rau củ vào châu Âu vào mùa đông và nhập sản phẩm châu Âu vào mùa hè Kiwi. Tuy nhiên, họ phát hiện rằng phải khai báo về tình trạng phá rừng – điều mà họ không có, vì không có rừng. Để tránh thủ tục rườm rà, họ đang tìm kiếm thị trường mới tại Trung Quốc hoặc Nam Mỹ.

Theo CNN Prima news